OIKONOMIA

Το γλυκό «πιοτό» του φθηνού χρήματος

Μήπως έχει έρθει η ώρα επιστροφής στην αυστηρή νομισματική πολιτική; Επί πέντε χρόνια οι εκδοτικές τράπεζες έχουν ρίξει στις χρηματαγορές φθηνό χρήμα. Οι επιπτώσεις είναι πλεόν ορατές.

Kάτι τέτοιο δεν έχει ξαναγίνει: τα βασικά επιτόκια στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία κινούνται σχεδόν στο μηδέν τα τελευταία χρόνια, ενώ μήνα προς μήνα η Ομοσπονδιακή Τράπεζα και η Τράπεζα της Ιαπωνίας δίνουν πολλά δισεκατομμύρια γα να αγοράσουν κρατικά ομόλογα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εμφανίζεται πιο συγκρατημένη, αλλά και τα δικά της βασικά επιτόκια κυμαίνονται στο ιστορικό επίπεδο του 0,5%, έχοντας συσσωρεύσει ομόλογα υπό χρεοκοπία κρατών. Συνολικά στις βιομηχανικές χώρες ο ισολογισμός των εκδοτικών τραπεζών ξεπερνά τα τρία τρισ. δολάρια, όταν στις αρχές του 2007 ήταν τριπλάσιος.

«Τράπεζες - ζόμπι»

Υπέρμαχος των χαμηλών επιτοκίων ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι

«Επιθυμούν απλά να αποκαταστήσουν την αξιοπιστία του συστήματος», μας εξηγεί ο Μάρτιν Χύφνερ, επικεφαλής οικονομολόγος στο Assenegon Investments του Μονάχου. «Και θέλουν να εμποδίσουν την κατάρρευσή του». Με άλλα λόγια, προσπαθούν να εμποδίσουν την διείσδυση της οικονομικής κρίσης στην πραγματική οικονομία. Κατάφεραν όμως να αποκαταστήσουν και την εμπιστοσύνη; «Όχι, η εμπιστοσύνη χάθηκε», λέει ο Χύφνερ. «Ιδιαίτερα στην Ευρώπη έχει σταματήσει η λειτουργία της διατραπεζικής αγοράς χρήματος».

Κυρίως πολλές από τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου εξαρτώνται από την ΕΚΤ. Το φθηνό χρήμα κρατά τεχνητά εν ζωή χρηματοπιστωτικά ινστιτούτα που αλλιώς θα είχαν καταρρεύσει. Όμως ο οικονομολόγος Χύφνερ εκφράζει ανησυχία όχι μόνο για τις 'τράπεζες–ζόμπι', αλλά και για ολόκληρη την χρηματοπιστωτική αγορά. «Σήμερα, δεν έχουμε πλέον κανονική χρηματοπιστωτική αγορά. Έχουμε αγορές 'ζόμπι', όπου το χρήμα ρέει άφθονο, κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για μια ελεύθερη αγορά. Αλλά ο μηχανισμός τιμών δεν λειτουργεί πλέον, επειδή τα επιτόκια είναι μηδενικά».

«Ανάληψη πρωτοβουλιών»

Μάρτιν Χύφνερ, επικεφαλής οικονομολόγος στο Assenegon Investments του Μονάχου

Για τους αποταμιευτές η χαλαρή νομισματική πολιτική «τρώει» τις καταθέσεις τους, διότι τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια είναι κάτω του πληθωρισμού. Πολλοί αναζητούν καταφύγιο στις μετοχές, άλλοι προτιμούν την αγορά ακινήτων που έχουν οδηγήσει σε φούσκες και στις δύο περιπτώσεις. Για τον ευρωχώρο θα σήμαινε επιστροφή της κρίσης.

Το ότι ο πληθωρισμός αντέδρασε με καθυστέρηση δύο-τριών χρόνων στη νομισματική πολιτική είναι κάτι που έχει επιβεβαιωθεί σε σχετική μελέτη της ΕΚΤ, υποστηρίζει ο Ρόλαντ Βομπέλ, καθηγητής νομισματικής πολιτικής στο πανεπιστήμιο του Μανχάιμ. Σύμφωνα με την άποψή του, μέχρι το τέλος του χρόνου και το αργότερο μέσα στο 2014, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Δεν πιστεύει βέβαια ότι θα τα καταφέρουν γιατί πολλοί είναι εξαρτώμενοι από το «γλυκό πιοτό» του φθηνού χρήματος: οι χρηματαγορές, οι τράπεζες και οι υπερχρεωμένες χώρες. Και φέρνει ως παράδειγμα τον διοικητή της Fed Μπερν Μπερνάκι που επιχείρησε έξοδο από την πολιτική του φθηνού χρήματος, αλλά την τελευταία στιγμή έκανε πίσω. Την ίδια στάση κρατά και η ΕΚΤ. «Γιατί στην ΕΚΤ υπάρχει πλειοψηφία νοτιοευρωπαικών χωρών, υπό την καθοδήγηση της Γαλλίας, που δεν θέλει να αλλάξει πολιτική», δηλώνει ο Ρόλαντ Βομπέλ. «Και από την οπτική γωνία των υπερχρεωμένων χωρών λίγος πληθωρισμός δεν κάνει κακό, γιατί έτσι μειώνεται το κρατικό χρέος».

Ειρήνη Αναστασοπούλου / Zhang Danhong
Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη       dw de