Διαστάσεις | 23.06.2009

Ιράν: το διαδίκτυο μοναδική αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης

Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Οι πολίτες γίνονται ρεπόρτερ

Πολυμήχανοι Ιρανοί σε καιρούς πρωτοφανούς λογοκρισίας: πώς έχουν πρόσβαση σε "απαγορευμένες" σελίδες χωρίς να αφήνουν ηλεκτρονικά ίχνη παρά τα αυστηρά μέτρα του ιρανικού καθεστώτος

Η ελευθερία του Tύπου ήταν ένα από τα πρώτα θύματα του ιρανικού καθεστώτος. Η Τεχεράνη έχει φιμώσει τους ξένους δημοσιογράφους που εργάζονται στη χώρα, περιορίζοντάς τους στα γραφεία τους. Ειδικότερα, απαγορεύεται στους δημοσιογράφους να καλύπτουν τις συγκεντρώσεις της αντιπολίτευσης, ενώ απαγορεύεται να κάνουν ρεπορτάζ, να κινηματογραφούν ή να φωτογραφίζουν. Μέχρι στιγμής μάλιστα οι αρχές έχουν προχωρήσει στη σύλληψη 33 δημοσιογράφων και blogger, ανάμεσά τους και ένας ρεπόρτερ του περιοδικού Newsweek.

Ο Αχμαντινετζάντ…πανταχού παρών στα κρατικά ΜΜΕ

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Το ίντερνετ μοναδική πηγή ελεύθερης ενημέρωσηςΤο μονοπώλιο της ενημέρωσης το έχει στα χέρια της η κρατική τηλεόραση. Στα συνολικά επτά τηλεοπτικά κανάλια κυριαρχούσαν προεκλογικά οι εικόνες του Αχμαντινετζάντ που είχε «οργώσει» όλη τη χώρα, μοιράζοντας τρόφιμα και κουβέρτες σε άπορους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ωστόσο το 1/3 των Ιρανών έχει πρόσβαση σε δορυφορικά τηλεοπτικά προγράμματα του εξωτερικού και αυτό παρά το γεγονός ότι η λήψη είναι παράνομη και διώκεται. Τη σημασία των ξενόγλωσσων αυτών προγραμμάτων για τους Ιρανούς υπογράμμισε η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Σιρίν Εμπάντι στο πρώτο Global Media Forum που διοργάνωσε η Deutsche Welle:

«Χωρίς τη δική σας συνεργασία δεν θα μπορούσαμε να μεταδώσουμε ειδήσεις για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν, αλλά ούτε και να κινητοποιήσουμε τον κόσμο. Σε μη δημοκρατικές χώρες οι δημοσιογράφοι δέχονται ισχυρότατες πιέσεις».

Ίδια εικόνα στα έντυπα μέσα

Στα έντυπα μέσα ενημέρωσης η εικόνα δεν είναι διαφορετική: οι περισσότερες εφημερίδες ελέγχονται από το καθεστώς. Προεκλογικά κυριαρχούσαν και στα έντυπα μέσα οι θέσεις και το πρόγραμμα του Αχμαντινετζάντ. Μετά τις εκλογές, υπήρξε εκτεταμένη αναφορά στη «μεγαλειώδη νίκη» του, ενώ ελάχιστα γράφτηκαν για τις διαδηλώσεις των οπαδών της αντιπολίτευσης. Την ίδια ώρα υπάρχει ένας μικρός αριθμός ανεξάρτητων εφημερίδων, στις οποίες επιβάλλονται κάθε τόσο κυρώσεις από το καθεστώς, επειδή δεν συμμορφώνονται με την επίσημη γραμμή. Ο Μιρχοσεΐν Μουσάβι είχε εκδώσει μάλιστα πριν από έναν περίπου μήνα δική του εφημερίδα, αλλά στο μεταξύ έχει απαγορευθεί η κυκλοφορία της. Την ίδια τύχη είχαν και άλλες ανεξάρτητες εφημερίδες από την επομένη των εκλογών. Όπως αποκαλύπτει μια συντάκτρια της εφημερίδας «Ετεμάντ Μελί», η οποία θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της: «Στη σύνταξη έχουμε πολύ γρήγορα σύνδεση στο ίντερνετ, αλλά προς το παρόν δεν μπορούμε να ανοίξουμε ούτε καν το gmail».

«Εκτός ελέγχου» το ίντερνετ

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Η κυκλοφορία πολλών αντικαθεστωτικών εφημερίδων έχει απαγορευθείΠρόβλημα με το ίντερνετ δεν αντιμετωπίζει βέβαια μόνον η συγκεκριμένη εφημερίδα. Πρόκειται απλώς για ένα από τα πολυάριθμα μέτρα που έχει λάβει το καθεστώς για να περιορίσει τις δυνατότητες επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο. Κυρίως όμως για να εμποδίσει τη διοργάνωση νέων κινητοποιήσεων. Η αποστολή γραπτών μηνυμάτων δεν είναι δυνατή όλες τις ώρες και εξαρτάται από το πού βρίσκεται τη δεδομένη χρονική στιγμή ο χρήστης. Επίσης, τις τελευταίες ημέρες δεν ήταν πάντα δυνατή η πρόσβαση σε γνωστές ιστοσελίδες, όπως το twitter και το facebook, ενώ συγκεκριμένα λήμματα αναζήτησης μπλοκάρονται. Οι πολίτες όμως αποδεικνύονται πολυμήχανοι: κάθε τόσο ανακαλύπτουν νέες ιστοσελίδες, την πρόσβαση στις οποίες δεν έχουν μπλοκάρει ακόμη οι αρχές. Αποκτούν πρόσβαση σε «απαγορευμένες ιστοσελίδες» μέσω ξένων server, ενώ με τη βοήθεια ειδικών προγραμμάτων σβήνουν τα ψηφιακά τους ίχνη προκειμένου να μην μπορούν να εντοπιστούν.

Στο Ιράν το ίντερνετ είναι για τους περισσότερους βασική πηγή πληροφόρησης και ενημέρωσης. Η χώρα μετρά περίπου 60 χιλιάδες ενεργούς bloggers. Όλοι τους βρίσκονται εδώ και μέρες στο στόχαστρο του ιρανικού καθεστώτος.

Matthias von Hein/Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης:Σταμάτης Ασημένιος

dw