ΕΕ: Προς αεροπλάνα χωρίς πιλότο

ΕΕ: Προς αεροπλάνα χωρίς πιλότο

22/10/2014

Γράφει η Μαρίνα Κουρμπέλα

Λήγει στις 24 Οκτωβρίου η ανοιχτή διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς τηλεκατευθυνόμενων αεροπορικών συστημάτων (RPAS), ή κοινώς γνωστών ως «πολιτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη».

Πρόκειται για σημαντική εξέλιξη, με  έντονη κοινωνική και οικονομική  διάσταση και πρόκληση για την επιστήμη και την τεχνολογία. Τα RPAS, επισημαίνει η Επιτροπή, είναι πλέον πραγματικότητα,  και σύντομα θα είναι διαθέσιμα στο εμπόριο σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

Ταυτόχρονα, τονίζει, πως η ασφάλεια πτήσεων είναι ο υπέρτατος στόχος της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της αεροπορίας.

Σημειώνεται, πως το θέμα απασχόλησε τους Αρχηγούς Κρατών και Κυβερνήσεων της  στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το Δεκέμβριο του 2013.

Στα συμπεράσματα, γίνεται ειδική αναφορά σχετικά με την ανάπτυξη τηλεκατευθυνόμενων αεροπορικών συστημάτων (RPAS) στο χρονικό πλαίσιο 2020-2025, ως εξής:

• προετοιμασία για πρόγραμμα ευρωπαϊκού αεροσκάφους μεσαίου υψομέτρου και μακράς διάρκειας RPAS επόμενης γενιάς
• δημιουργία κοινότητας χρηστών RPAS μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών που κατέχουν και λειτουργούν τέτοια RPAS·
• στενές συνέργιες με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με το κανονιστικό πλαίσιο (για αρχική ενσωμάτωση των RPAS στο ευρωπαϊκό σύστημα πολιτικής αεροπορίας μέχρι το 2016)· και
• την κατάλληλη χρηματοδότηση από τις δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης ΕκαιΑ του 2014.

Τι λέει η Επιτροπή

Τα RPAS είναι πλέον πραγματικότητα, τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σύντομα θα είναι διαθέσιμα στο εμπόριο σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

Η έλλειψη εναρμονισμένων κανονισμών στην Ευρώπη και επικυρωμένων τεχνολογιών αποτελεί το κύριο εμπόδιο για το άνοιγμα της αγοράς RPAS και την ένταξή τους σε ευρωπαϊκό μη δεσμευμένο εναέριο χώρο. Η βιομηχανία βαδίζει με γοργούς ρυθμούς προς την καθιέρωση ευνοϊκού ρυθμιστικού πλαισίου για τα RPAS.

Η ρυθμιστική δράση και οι αντίστοιχες προσπάθειες έρευνας και ανάπτυξης θα βασιστούν σε υπάρχουσες πρωτοβουλίες διαφόρων παραγόντων: του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασφαλείας της Αεροπορίας (EASA), των εθνικών υπηρεσιών πολιτικής αεροπορίας, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Εξοπλισμού Πολιτικής Αεροπορίας (EUROCAE), του Eurocontrol, των Κανονιστικών Αρχών Μη Επανδρωμένων Συστημάτων (JARUS)[4], της κοινής επιχείρησης SESAR (SJU), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος, του κατασκευαστικού κλάδου RPAS και φορέων εκμετάλλευσης.

Τα τηλεκατευθυνόμενα αεροπορικά συστήματα (RPAS)  αποτελούν μέρος της ευρύτερης κατηγορίας μη επανδρωμένων εναέριων συστημάτων (UAS), στα οποία συγκαταλέγονται και αεροσκάφη που είναι δυνατόν να προγραμματισθούν ώστε να ίπτανται αυτόνομα χωρίς την παρέμβαση χειριστή.

Η τεχνολογία RPAS ωρίμασε με ταχείς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια και, όπως πολλές άλλες τεχνολογίες αεροσκαφών που προηγήθηκαν, είναι έτοιμη να μετατραπεί από τεχνολογία καθαρά στρατιωτικού εξοπλισμού σε αξιόπιστη νέα τεχνολογία για πολιτική χρήση.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έως  το 2050 αναμένεται να έχουν τεθεί σε λειτουργία ορισμένες κατηγορίες αεροσκαφών, διαφορετικών ως προς το μέγεθος, τις επιδόσεις και τον τύπο, σε ορισμένα από τα οποία θα υπάρχει χειριστής, αλλά πολλά άλλα θα είναι τηλεκατευθυνόμενα ή πλήρως αυτόματα.

Το άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς τηλεκατευθυνόμενων αεροπορικών συστημάτων (RPAS) - ή κοινώς γνωστών ως «πολιτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη» - αποτελεί επομένως σημαντικό βήμα προς την αγορά αεροπορικών μεταφορών του μέλλοντος.

Τα RPAS είναι μια αναδυόμενη αγορά που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και ανάπτυξη

Η Επιτροπή θα στηρίξει τη δημιουργία αγοράς RPAS και της ανταγωνιστικότητας των σχετικών βιομηχανιών, πολλές από τις οποίες είναι ΜμΕ και νεοσύστατες επιχειρήσεις.

Η ακριβής κλίμακα της δυνητικής αγοράς των RPAS είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Σύμφωνα με πηγή του κλάδου, ο συνολικός προβλεπόμενος προϋπολογισμός από άποψη Ε&Α και προμηθειών, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών και των κυβερνητικών, αναμένεται ότι θα αυξηθεί από 5,2 δισεκατ. δολάρια σήμερα σε περίπου 11.6 δισεκατ. δολάρια ετησίως το 2023.

Σήμερα, υπάρχουν 1.708 διαφορετικά RPAS καταγεγραμμένα παγκοσμίως, εκ των οποίων 566 στην Ευρώπη, που κατασκευάζονται ή παράγονται από 471 κατασκευαστές σε διεθνές επίπεδο, και από αυτούς οι 176  βρίσκονται στην Ευρώπη.

Η πείρα δείχνει ότι οι αγορές μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα μόλις υιοθετηθεί ευνοϊκό πλαίσιο άσκησης πολιτικής. Ο αριθμός των ιαπωνικών φορέων εκμετάλλευσης RPAS πολλαπλασιάστηκε κατά 18 φορές και έφθασε περίπου τους 14.000 από το 1993 έως το 2005, με θεαματική αύξησή τους μετά την έναρξη ισχύος των κανονισμών για τη γεωργική χρήση.

Στη Γαλλία, ένας αρχικός κανονισμός είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί ο αριθμός των εγκεκριμένων φορέων εκμετάλλευσης από 86 τον Δεκέμβριο του 2012 σε περισσότερους από 400 τον Φεβρουάριο του 2014. Παρόμοια ανάπτυξη της αγοράς και αντίστοιχη δημιουργία θέσεων εργασίας σημειώθηκε στη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Απασχόληση:Οι αυξανόμενες δραστηριότητες των RPAS θα οδηγήσουν σε σημαντικό αριθμό νέων θέσεων εργασίας. Σε αμερικανική μελέτη του κλάδου προβλέπεται ότι κατά τα τρία πρώτα χρόνια ένταξης των RPAS στον εθνικό εναέριο χώρο θα δημιουργηθούν περισσότερες από 70.000 θέσεις εργασίας με οικονομικό αντίκτυπο άνω των 13,6 δισεκατ. δολαρίων. Ο αριθμός των θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν με τις νέες δραστηριότητες των RPAS στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα υπερβεί τις 100.000 έως το 2025. Στην Ευρώπη προβλέπονται περίπου 150.000 θέσεις εργασίας έως το 2050, πέραν των θέσεων εργασίας των υπηρεσιών των φορέων εκμετάλλευσης.

ΗΠΑ και  Ισραήλ κυρίαρχοι στον κατασκευαστικό τομέα

Ο έλεγχος της τεχνολογίας των RPAS θα αποβεί ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής αεροναυτικής βιομηχανίας. Προς το παρόν, στον κατασκευαστικό τομέα RPAS κυριαρχούν παγκοσμίως οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, ιδίως στην εμπειρογνωμοσύνη στο πεδίο των μεγάλων στρατιωτικών RPAS.

Άλλες χώρες μη μέλη της ΕΕ, όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία, δείχνουν ότι έχουν επίσης δυνατότητες να καταστούν ισχυροί ανταγωνιστές. Μια ισχυρή κοινή αγορά της ΕΕ αναμένεται να προσφέρει σταθερή βάση ώστε να είναι ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πολυτομεακή χρήση

Τα RPAS χρησιμοποιούνται ήδη για πολιτικούς σκοπούς και αναμένεται ότι η επιρροή τους θα αυξάνεται συνεχώς στην καθημερινή μας ζωή. Όπως ακριβώς η τεχνολογία του Διαδικτύου στις αρχές της δεκαετίας του ’90 οδήγησε σε πολλές και διαφορετικές εφαρμογές, οι τεχνολογίες RPAS αναμένεται να οδηγήσουν τα επόμενα χρόνια στην ανάπτυξη ευρείας ποικιλίας διαφορετικών υπηρεσιών, ιδίως αν συνδυασθούν με άλλες τεχνολογίες, όπως η ακρίβεια προσδιορισμού στίγματος χάρη στο σύστημα Galileo, ή με τη στήριξη άλλων τεχνολογιών, όπως οι τηλεπικοινωνίες σε περιπτώσεις αντιμετώπισης καταστροφών ή σε δυναμική αύξηση της χωρητικότητας των δικτύων.

Σε άλλες ηπείρους, οι φορείς εκμετάλλευσης των RPAS στηρίζουν τη γεωργία ακριβείας με πιο αποτελεσματική και έγκαιρη διανομή λιπασμάτων ή εντομοκτόνων.

Στην Ευρώπη, τα RPAS χρησιμοποιούνται για τις επιθεωρήσεις ασφάλειας των υποδομών, όπως σιδηροδρομικές γραμμές, φράγματα, αναχώματα ή δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Οι εθνικές αρχές τα χρησιμοποιούν σε περιπτώσεις καταστροφών, επί παραδείγματι για να ίπταται επάνω από πλημμυρισμένες περιοχές ή για την πυρόσβεση.

Στο μέλλον, τα RPAS θα μπορούσαν να καταστήσουν δυνατή τη δημιουργία γιγαντιαίων ανεμογεννητριών και την παραγωγή «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας. Στο άλλο άκρο της κλίμακας, οι μηχανικοί εργάζονται για την κατασκευή μικροRPAS τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση διαρροών αερίου ή χημικών ή που θα μπορούσαν να προγραμματισθούν για να ενεργούν ως μέλισσες για την επικονίαση φυτών.

Στήριξη της ασφάλειας, της ανάπτυξης της αγοράς και των ευρωπαϊκών βιομηχανιών

Η ασφάλεια πτήσεων, τονίζεται από την Επιτροπή, είναι ο υπέρτατος στόχος της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της αεροπορίας. Η ένταξη των RPAS στο ευρωπαϊκό σύστημα πολιτικής αεροπορίας πρέπει να βασισθεί στην αρχή ότι δεν θα γίνουν συμβιβασμοί ως προς την ασφάλεια πτήσεων: οι πτητικές λειτουργίες των RPAS πρέπει να προσφέρουν ισοδύναμο επίπεδο ασφάλειας με εκείνο των επανδρωμένων αεροσκαφών.

Η σταδιακή ένταξη των RPAS στον εναέριο χώρο από το 2016 και εφεξής πρέπει να συνοδευτεί από επαρκή δημόσιο διάλογο με αντικείμενο την ανάπτυξη μέτρων με τα οποία θα αντιμετωπίζονται οι ανησυχίες των πολιτών, μεταξύ των οποίων η ασφάλεια πτήσεων, η προστασία της ιδιωτικής ζωής και η προστασία των δεδομένων, η αστική ευθύνη και η ασφάλιση ή η αεροπορική ασφάλεια.

Εγγύηση αστικής ευθύνης και ασφάλισης

Ακόμη και με τα υψηλότερα πρότυπα ασφαλείας είναι δυνατόν να συμβεί ατύχημα και τα θύματα να πρέπει να αποζημιωθούν για τυχόν τραυματισμό ή βλάβη.

Αυτό προϋποθέτει ότι οι υπεύθυνοι μπορούν να ταυτοποιούνται εύκολα και ότι είναι σε θέση να εκπληρώσουν τις οικονομικές υποχρεώσεις τους. Το τρέχον καθεστώς ασφάλισης έναντι τρίτων ισχύει για επανδρωμένα αεροσκάφη, με βάση τη μάζα των οποίων (από 500 kg και άνω) καθορίζεται το ελάχιστο ποσό ασφάλισης. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει την ανάγκη να προσαρμοσθούν οι υφιστάμενοι κανόνες στις ιδιαιτερότητες των RPAS, πολλά από τα οποία είναι βάρους πολύ χαμηλότερου του ισχύοντος ορίου των 500 kg — και τον τρόπο προώθησης της ανάπτυξης αποτελεσματικής ασφαλιστικής αγοράς, στην οποία τα ασφάλιστρα θα αντιστοιχούν στον πραγματικό οικονομικό κίνδυνο, ο οποίος θα εκτιμηθεί με βάση τα αποκτηθέντα στοιχεία από την αναφορά ατυχημάτων και συμβάντων.

Η Επιτροπή θα αξιολογήσει το ισχύον καθεστώς ευθύνης και την απαίτηση ασφάλισης έναντι τρίτων. Με βάση την αξιολόγηση των επιπτώσεων, θα προβεί σε κατάλληλες πρωτοβουλίες για να διασφαλισθεί η θέσπιση ενδεδειγμένων ρυθμιστικών διατάξεων.

Blog:marina anastas.kourbela       elzoni.gr