Με αφανισμό απειλεί τις μειονότητες το χαλιφάτο

Γεζίντι, Σαμπάκ, Χαλδαίοι, Μανδαίοι, νεστοριανοί, μπαχαϊστές κ.ά., ονόματα όλα τους παράξενα και σε μεγάλο βαθμό άγνωστα στη Δύση έρχονται πλέον στο προσκήνιο αλλά ως... είδη απειλούμενα με αφανισμό.

Η αιματηρή και γεμάτη θηριωδίες προέλαση των τζιχαντιστών της οργάνωσης «Ισλαμικό Κράτος» (IS) στο δυτικό και βόρειο Ιράκ έμελλε να φέρει στο φως ένα πολύχρωμο μωσαϊκό από θρησκεύματα και μειονότητες.

Οι περισσότεροι στη Δύση δεν γνωρίζαμε πως στο Ιράκ εξακολουθούσαν να υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες χριστιανοί, έως ότου πληροφορηθήκαμε την είδηση πως οι τζιχαντιστές κατέλαβαν την πόλη Καρακός, τη μεγαλύτερη αμιγώς χριστιανική πόλη της χώρας. Και οι περισσότεροι φυσικά δεν γνωρίζαμε καν την ύπαρξη της θρησκευτικής μειονότητας των Γεζίντι, μέχρι που οι τζιχαντιστές τούς απείλησαν με γενοκτονία τρέποντάς τους σε φυγή και αποκλείοντάς τους στο όρος Σιντζάρ.

Το εξαιρετικά πλούσιο δημογραφικό-θρησκευτικό μωσαϊκό του Ιράκ δεν προκάλεσε την τρέχουσα κρίση, αλλά οπωσδήποτε παίζει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις, σημειώνουν οι αναλυτές.

Στο Ιράκ υπάρχουν τρεις μεγάλες ομάδες, όλες τους μουσουλμανικές: οι σιίτες που αποτελούν πλειονότητα (το 60% με 65% του πληθυσμού) και ζουν κυρίως στα νότια, οι σουνίτες που αποτελούν το 32% με 37% και ζουν κυρίως στα δυτικά-βόρεια, και οι Κούρδοι του ημιαυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν στα βορειοδυτικά (που είναι επίσης στην πλειονότητά τους σουνίτες). Η πρωτεύουσα Βαγδάτη είναι μοιρασμένη, με τους σιίτες να κατέχουν ωστόσο την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και να ελέγχουν τον κρατικό μηχανισμό.

Οσο για τους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους», αυτοί ανήκουν στην πιο ακραία τάση του σουνιτικού Ισλάμ.

Το δίλημμα
Κατά τα λοιπά, ωστόσο, στο Ιράκ ζουν (ή τουλάχιστον ζούσαν έως ότου οι εξτρεμιστές άρχισαν να σκορπούν τον τρόμο) και άλλοι συνολικά περίπου 6 εκατ. άνθρωποι, μέλη θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων: οι Γεζίντι, οι Σαμπάκ, οι Μανδαίοι, οι μπαχαϊστές και διαφόρων «αποχρώσεων» χριστιανοί (Χαλδαίοι, νεστοριανοί κ.ά.). Οντες αλλόθρησκοι, όλοι αυτοί βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωποι με το τσεκούρι των τζιχαντιστών οι οποίοι, στην προσπάθειά τους να εγκαθιδρύσουν το δικό τους χαλιφάτο στην περιοχή, δεν έχουν φυσικά ούτε ιερό ούτε όσιο. Για τους τζιχαντιστές το δίλημμα είναι σε κάθε περίπτωση ένα: «Ή ασπάζεσαι το σουνιτικό Ισλάμ ή πεθαίνεις». Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, όπως για παράδειγμα της κοινότητας των Γεζίντι (τους οποίους οι ισλαμιστές θεωρούν «σατανολάτρες») δεν υπάρχει καν το περιθώριο επιλογής, παρά μόνο η απειλή του θανάτου. Τουλάχιστον 500 μέλη της κοινότητας, μεταξύ αυτών και 40 παιδιά, σφαγιάστηκαν από τους τζιχαντιστές και ρίχτηκαν σε μαζικούς τάφους. Κάποιοι μάλιστα λέγεται πως θάφτηκαν ζωντανοί.

Υπό αυτήν λοιπόν την απειλή, περίπου 130.000 κάτοικοι της πόλης Σιντζάρ, όλοι τους Γεζίντι, εγκατέλειψαν κακήν-κακώς τις εστίες τους αναζητώντας αλλού καταφύγιο. Γύρω στις 40.000 κατέφυγαν στο όρος Σιντζάρ πάνω από την ομώνυμη πόλη, όπου όμως βρέθηκαν αποκλεισμένοι, χωρίς νερό, χωρίς τρόφιμα και χωρίς καταλύματα, με αποτέλεσμα να απειλούνται με αφανισμό.

Ποιοι είναι ωστόσο οι Γεζίντι; Σε τι πιστεύουν; Και γιατί οι ισλαμιστές τούς μισούν θανάσιμα; Οι Γεζίντι είναι Κούρδοι και τα ίχνη τους στο Ιράκ πηγαίνουν πίσω κοντά 900 χρόνια. Η θρησκεία «γεννήθηκε» γύρω στον 11ο με 12ο αιώνα και συνδυάζει στοιχεία από τον ζωροαστρισμό (πυρολατρία, μυστικιστικές τελετές, θυσίες ζώων), τον χριστιανισμό (βάπτιση), το Ισλάμ (περιτομή) κ.ά.

Συνολικά στον κόσμο υπολογίζεται πως υπάρχουν σήμερα γύρω στις 700.000 Γεζίντι, από τους οποίους οι 500.000 ζουν (ή μάλλον ζούσαν) στο βόρειο Ιράκ, κάτω από το όρος Σιντζάρ.

Παρεξηγημένοι παλαιόθεν για τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, οι Γεζίντι πιστεύουν πως το Σύμπαν δημιουργήθηκε μεν από τον Θεό. αλλά συντηρείται από επτά αγγέλους, κυρίαρχη θέση μεταξύ των οποίων κατέχει ο Μέλεκ Τάος (Melek Tawwus ή Tawusi Melek), ο γνωστός και ως Αγγελος Παγόνι. Το γεγονός ωστόσο πως ο Μέλεκ Τάος έχασε την εύνοια του Θεού και εκδιώχθηκε από τον παράδεισο κάνει πολλούς να τον ταυτίζουν με τον σατανά, εξ ου και οι κατηγορίες περί σατανισμού.

Στο στόχαστρο από τον 16ο αιώνα
Το γεγονός επίσης πως η εν λόγω θρησκεία δεν ανήκει στις λεγόμενες αβρααμικές επίσης γεννά καχυποψία και εχθρότητα. Οι μουσουλμάνοι τους κυνηγούσαν ως σατανιστές ήδη από τον 16ο αιώνα και πιο πρόσφατα βρέθηκαν στο στόχαστρο τόσο των Τούρκων όσο και του Σαντάμ, επειδή είναι Κούρδοι.

Οι Γεζίντι πιστεύουν στη μετενσάρκωση. Δεν φορούν ποτέ μπλε ή γαλάζιο (γιατί διώχνει τον Αγγελο Παγόνι), δεν τρώνε μαρούλια και δεν φτύνουν στο έδαφος (για να μην το μολύνουν), ενώ λατρεύουν τις μουριές. Αποθαρρύνουν τους γάμους με πιστούς άλλους θρησκειών και δεν δέχονται προσήλυτους, ενώ παράλληλα τιμωρούν με θάνατο όποιον αλλαξοπιστήσει. Οι ίδιοι υποστηρίζουν πως έχουν τους προηγούμενους αιώνες γίνει στόχος συνολικά 72 γενοκτονιών και έχουν επιβιώσει. Η 73η επίθεση εναντίον τους ωστόσο ίσως να είναι και η μοιραία.

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΣΤΗ ΔΥΣΗ
Στο έλεος των ανταρτών 4 πόλεις χριστιανών

Η είδηση έσκασε σαν βόμβα στις 7 Αυγούστου προκαλώντας συναγερμό στα απανταχού κέντρα της χριστιανοσύνης. «Οι πόλεις Καρακός, Ταλ Κάιφ, Μπαρτέλα και Καραμλές έχουν εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους τους και βρίσκονται πλέον υπό τον έλεγχο των ανταρτών. Πρόκειται για τραγική κατάσταση. Δεκάδες χιλιάδες τρομοκρατημένοι άνθρωποι έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους, δεν μπορώ να περιγράψω αυτό που συμβαίνει», δήλωνε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Χαλδαίος αρχιεπίσκοπος του Κιρκούκ και της Σουλεϊμανίγια, Τόμας Τζόζεφ. Το γεγονός πως στις παραπάνω πόλεις, που βρίσκονται όλες κοντά στη Μοσούλη, ζούσε η πλειονότητα των χριστιανών του Ιράκ ήταν αρκετό για να προκαλέσει ανησυχία σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Μόνο στο Καρακός, όπου μάλιστα υπάρχουν και δεκάδες χριστιανικές εκκλησίες, υπολογίζεται πως ζούσαν περισσότεροι από 50.000 χριστιανοί με αποτέλεσμα η συγκεκριμένη πόλη να ξεχωρίζει ως η μεγαλύτερη αμιγώς χριστιανική στο Ιράκ.

Αν και περιορισμένοι αριθμητικά, οι χριστιανοί του Ιράκ κουβαλούν και αυτοί πίσω τους ιστορία πολλών αιώνων. Επί Σαντάμ, ο συνολικός αριθμός τους ανερχόταν σε 1,5 εκατ. με 2 εκατ. άτομα. Η αμερικανική εισβολή του 2003 ωστόσο και όσα ακολούθησαν έμελλε να τους οδηγήσουν σταδιακά στην έξοδο. Το 2013 αυτοί είχαν μειωθεί σε περίπου 200.000 με 450.000 και σήμερα φέρονται να έχουν μειωθεί ακόμη περισσότερο, κοντά στους 150.000. Στο Ιράκ συναντά κανείς Χαλδαίους καθολικούς και διάφορες τάσεις ορθοδόξων. Οι περισσότεροι ωστόσο από τους χριστιανούς της χώρας είναι νεστοριανοί, γεγονός που τους καθιστά «αιρετικούς» στα μάτια της υπόλοιπης χριστιανοσύνης. Οι νεστοριανοί είναι χριστιανοί που αποσχίστηκαν καθώς πιστεύουν (κατά το παράδειγμα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριου) ότι η ανθρώπινη και η θεϊκή υπόσταση του Χριστού είναι ξεχωριστές, ότι δηλαδή η ανθρώπινη φύση του Ιησού Χριστού που υπέφερε στον σταυρό είναι ξεχωριστή από τη θεϊκή φύση του, και υπό αυτήν την έννοια απορρίπτουν επίσης τον όρο Θεοτόκος.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ
gskafidas@pegasus.gr