Πέρσες με καπνούς, φωτιές και τον Ξέρξη γυμνό στη σκηνή...

«Ω παίδες Ελλήνων, ίτε...'νυν υπέρ πάντων αγών». Σε αυτούς τους στίχους στους «Πέρσες» του Αισχύλου το κοίλον χειροκροτά.

Ο Γιάννης Φέρτης, είδωλον Δαρείου, με σταθερή φωνή, βγαίνει από τη χρυσή «σαρκοφάγο» του...

Είναι από εκείνες τις στιγμές της μυστικής συμφωνίας με το κοινό, που ποτέ δεν λανθάνει. Συνέβη και στην παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, με την οποία έπεσε η αυλαία των Επιδαυρίων.

Η πρεμιέρα των «Περσών» την Παρασκευή (περίπου 4.000 θεατές) δόθηκε παρουσία του υπουργού Πολιτισμού Κωνσταντίνου Τασούλα. Κι αν κριτής είναι το δυνατό και παρατεταμένο χειροκρότημα, η παράσταση άρεσε στον μέσο θεατή (και τις δύο ημέρες συνολικά 9.000 θεατές) που άκουσε τον λόγο (μετάφραση Πάνος Μουλλάς), μπόρεσε να εστιάσει στις ερμηνείες, σε μία ούτε παραδοσιακή αλλά ούτε και μοντέρνα σκηνοθεσία (το γυμνό δεν ενόχλησε) της Νικαίτης Κοντούρη, μερικές φορές υπέρ το δέον μελοδραματική, αλλά αξιοπρεπής και με σεβασμό στο κείμενο.

Ενα πατάρι σε σχήμα ρόμβου τοποθετημένο στη μέση της ορχήστρας. Στην κορυφή του ο υπερυψωμένος τάφος του Δαρείου σε σχήμα παραλληλόγραμμο, το λειτουργικό σκηνικό του Γιώργου Πάτσα.

Η πάροδος του χορού γερόντων ήταν εντυπωσιακή. Ηρθαν από το βάθος, πίσω από την ορχήστρα, ντυμένοι στα μαύρα και κρατώντας στα χέρια τους λευκά φωτισμένα σάβανα, τις ψυχές των νεκρών

Η πάροδος του (φωτισμένου εξαιρετικά από τον Λευτέρη Παυλόπουλο, όπως και ολόκληρη η παράσταση) χορού γερόντων είναι εντυπωσιακή. Ερχονται από το βάθος, πίσω από την ορχήστρα, ντυμένοι στα μαύρα και κρατώντας στα χέρια τους λευκά φωτισμένα σάβανα, τις ψυχές των νεκρών. Καρφώνουν τρία μαύρα πουλιά στο σκηνικό, επαναλαμβάνουν το μοτίβο της ανησυχίας για την έκβαση της περσικής εκστρατείας εναντίον της Ελλάδας, υπό τους ήχους της ταιριαστής στην ατμόσφαιρα μουσικής (Σοφίας Καραγιάννη) ερμηνευμένη ζωντανά από το τσέλο του Θοδωρή Παπαδημητρίου.

Σε αυτούς τους γέροντες συμβούλους του περσικού θρόνου προσφεύγει η βασίλισσα Ατοσσα. Ο Ακης Σακελλαρίου στον ρόλο της «ομόκλινης του θεού των Περσών» και «θεομήτορος», ντυμένος με ένα υπέροχο κοστούμι (κοστούμια Γιάννης Μετζικώφ) και πορφυρό πέπλο στους ώμους, καταθέτει μια δουλεμένη κι ολοκληρωμένη ερμηνεία, ακολουθώντας τον δικό του προσωπικό δρόμο.

Ερχεται στο κέντρο του σκηνικού με βήμα αργό, τινάζει την ουρά του βασιλικού ενδύματος. Με λίγες, στιλιζαρισμένες και απόλυτα -σχεδόν γεωμετρικά- σχεδιασμένες κινήσεις, γονατίζει, σηκώνει τα χέρια ψηλά στον ουρανό. Παρακολουθεί βουβά την είσοδο του μπαρουτοκαπνισμένου Αγγελιοφόρου.

Ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος, μάλλον στατικά, με συναισθηματική φόρτιση αλλά και δύναμη, φέρνει το μήνυμα της περσικής ήττας στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Στο «νυν υπέρ πάντων αγών» το κοίλον τον χειροκρότησε.

Ο χορός (κορυφαίος Βασίλης Σπυρόπουλος), σε μία από τις πιο δυνατές σκηνές του έργου, κάνει επίκληση στο νεκρό βασιλιά Δαρείο να βγει από τον τάφο του και να βοηθήσει τη χώρα του που βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Με τελετουργικές κινήσεις, με μουσική κι ήχους που θυμίζουν μυστηριακές τελετές, φτάνει σε ανατασικό επίπεδο, με την Ατοσσα να σέρνεται μαζί του στη γη. Μέσα από καπνούς και φωτιές το φάντασμα του νεκρού βασιλιά υψώνεται, εν μέσω χειροκροτημάτων. Ο Γιάννης Φέρτης, είδωλον Δαρείου, βγαίνει από τη χρυσή «σαρκοφάγο» του και με σταθερή φωνή συμβουλεύει, προμαντεύει για να καταλήξει ότι «τα πλούτη τους νεκρούς διόλου δεν ωφελούν».

Στο τρίτο στάσιμο ο χορός γυρνάει τη σκέψη του σε παλιές δοξασμένες μέρες για το περσικό βασίλειο, ένας χορός που υπήρξε στο σύνολό του εξωτερικός κι άνισος (χορογραφία Κώστας Γεράρδος).

Ο Ξέρξης του Γιώργου Κολοβού, στην έξοδο, ολόγυμνος (καθ' όλη τη διάρκεια της εμφάνισής του), βρώμικος, εξαθλιωμένος, αξιολύπητος, έρχεται από τη θάλασσα, κλωτσώντας νερά και βγαίνοντας μέσα από μια καταπακτή του σκηνικού.

Με άδεια φαρέτρα κι ένα κουρέλι κρεμασμένο πάνω της ό,τι έχει απομείνει από τη στολή του ορμητικού υπερήφανου βασιλιά, ο ηθοποιός, υπερβολικός στο παίξιμό του και χωρίς το ειδικό βάρος του ρόλου, θρηνεί μαζί με τον χορό την καταστροφή του «πολύχρυσου» στρατιού των Περσών.

Το δράμα τελειώνει σε ένα κορύφωμα οδύνης, με στεναγμούς και γόους, τον Ξέρξη να τυλίγει με το κόκκινο πέπλο της η βασίλισσα μητέρα του και τον χορό να γυμνώνεται. «Τι εγυρεύαμεν εκεί στη Σαλαμίνα?Τώρα πάμε πίσω στα Εκβάτανά μας και στα Σούσα...». Οι «νύφες του πένθους» (Λ. Αγγελίδου, Μ. Βλάχου, Κλ. Δ. Οθωναίου) κλείνουν την παράσταση με τη «Ναυμαχία» του Κ. Π. Καβάφη.

Το Σάββατο υπήρξε πρόβλημα στην ηλεκτροδότηση της περιοχής και η παράσταση δόθηκε με τη χρήση γεννήτριας φυσικά, δεν αντιλήφθηκε.

Το ραντεβού στον «Λεωνίδα»

Αυτόγραφα στα παρασκήνια και ραντεβού, μετά την παράσταση, στο all time classic εστιατόριο του «Λεωνίδα» στο Λυγουριό. Εκεί, σε μια παρέα στην πάνω αυλή, συνέφαγαν ο υπουργός Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τασούλας (έφτασε στο θέατρο νωρίτερα από την προγραμματισμένη έναρξη και συνομίλησε με τον απλό κόσμο) και ο υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Γιάννης Ανδριανός, μαζί με τον διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών Γιώργο Λούκο, τον καλλιτεχνικό διευθυντή του ΚΘΒΕ Γιάννη Βούρο και την πρόεδρο του Δ.Σ. του ΚΘΒΕ Μένη Λυσαρίδου. Η παρέα συζήτησε σε πολύ φιλικό κλίμα για το Φεστιβάλ Αθηνών, το ΚΘΒΕ και γενικά για την πνευματική και καλλιτεχνική ζωή του τόπου. Μάλιστα ο Γιώργος Λούκος σχολίασε ιδιαίτερα θετικά το γεγονός ότι ο υπουργός Πολιτισμού έδωσε το «παρών» σε τέσσερις παραγωγές του Φεστιβάλ Αθηνών, ρεκόρ εμφανίσεων συγκριτικά με προκατόχους του, και μάλιστα σε τόσο πολύ μικρό διάστημα από την ανάληψη των καθηκόντων του.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ
akarali@pegasus.gr