Παρά την οικονομική κρίση ο πολιτισμός «ανεβαίνει» στην Ελλάδα

Οι «καλές» στιγμές της αρχαιολογικής έρευνας και των σημαντικών αποφάσεων του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου το 2010. Σινεμά, εικαστικά και μουσική στην Ελλάδα «ανεβάζουν»την Ελλάδα, πολιτιστικά.

Το ΔΝΤ είναι εδώ, η κρίση κρατά σταθερά ...ανοιχτή την πόρτα της Ελλάδας κι εκείνη αντιστέκεται, μέσω του ...βαρέως πυροβολικού της, του Πολιτισμού.

Καλές στιγμές για τον ελληνικό κινηματογράφο, ο «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου και η «Στρέλλα» του Πάνου Κούτρα, το «Αttenberg» της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη, δύο αρχιτεκτονήματα, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και η Ταινιοθήκη, για τα οποία μπορεί ο τόπος να επαίρεται, η ανάδειξη του Μουσείου Ακροπόλεως, ως του καλύτερου παγκοσμίως, η συναυλία στον ευαίσθητο Άγιο Παντελεήμονα με την παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας -με πρωτοβουλία της Αρχιεπισκοπής και του Μεγάρου Μουσικής- είναι λίγες μόνο από τις στάσεις στο μακρύ ταξίδι του ελληνικού πολιτισμού για το 2010, που σε λίγες ώρες εκπνέει.

Πλούσιο σε πολιτιστικά και καλλιτεχνικά γεγονότα το απερχόμενο έτος, θα μείνει στην ιστορία και ως η χρονιά που ψηφίστηκε το πολυσυζητημένο νομοσχέδιο για το σινεμά, αλλά και ως η χρονιά με τις επεισοδιακές καταλήψεις της Ακρόπολης από εξοργισμένους συμβασιούχους.

Στάση και στην άφιξη των U2 και των Scorpion΄s, αλλά και στην έκθεση της Μπελ Επόκ στην Εθνική Πινακοθήκη.

Και όπως κάθε χρόνο, οι αποφάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) -ιστορικές και μή- αφήνουν το δικό τους στίγμα στην αρχαιολογική επιστημονική κοινότητα.

Λίγο μετά την ανακοίνωση της έκθεσης για τον Μέγα Αλέξανδρο στο Λούβρο, τον Οκτώβριο του 2011, μια άλλη «γνωμοδότηση» του ΚΑΣ έρχεται να δώσει το «πράσινο φως» στην έκθεση, που θα φιλοξενηθεί στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με τίτλο «Από τον Ηρακλή στον Μέγα Αλέξανδρο».

Επιπλέον, εγκρίνει ομόφωνα τη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του Κέντρου Πολιτισμού «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος», δηλαδή της ανέγερσης των κτηριακών εγκαταστάσεων για την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή, στην περιοχή του Φαληρικού Δέλτα.

Ο βασιλικός τάφος της Βεργίνας «έκρυβε» τον Φίλιππο. Τα οστά, όπως διαπιστώθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, δεν ανήκαν, όπως αρχικά πιστευόταν στον Αρριδαίο, ετεροθαλή αδελφό του Φιλίππου, αλλά στον ίδιο τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Παράλληλα αίσθηση, προκάλεσε η δημοσίευση για ανακάλυψη του ανακτόρου του Οδυσσέα στην Ιθάκη.

Η ομηρική Ιθάκη είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει περισσότερο από έναν αιώνα πολλούς επιστήμονες. Κάποιοι την τοποθετούν στην Ιθάκη, άλλοι στην Κεφαλλονιά, άλλοι στη Λευκάδα και κάποιοι άλλοι στο νησί Ερεικούσα κοντά στην Κέρκυρα. Οι δύο καθηγητές και ανασκαφείς (Θ. Παπαδόπουλος - Λ. Κοντορλή), που υποστηρίζουν ότι ανέσκαψαν το Παλάτι του Οδυσσέα στην Ιθάκη «βομβαρδίζονταν» καθημερινά από τον ελληνικό και διεθνή Τύπο, τον περασμένο Αύγουστο.

Οι δύο επιστήμονες έκαναν λόγο για αποτέλεσμα 16ετούς έρευνας, ακόμα και τη στιγμή, που σύμπασα η αρχαιολογική κοινότητα «σιωπούσε».

Λίγο καιρό μετά, ένα νέο Δημόσιο Σήμα, ο τόπος δηλαδή, όπου θάβονταν ήρωες και επιφανείς Αθηναίοι, ήρθε στην επιφάνεια στον Κεραμεικό, στην οδό Μυκάλης. Η ανακάλυψη πρόσθεσε νέα στοιχεία στην ιστορική βαρύτητα της περιοχής.

Τα μέλη του ΚΑΣ συζήτησαν για την αναβάθμιση μίας άλλης ιστορικής περιοχής της Αθήνας, που εκτείνεται από την Ακαδημία Πλάτωνος έως τον Κεραμεικό και η απόφαση του συμβουλίου ήρθε να αναπτερώσει το ηθικό, όσων πίστευαν ότι τα έργα υποδομής για την Αθήνα έχουν τελειώσει, λόγω οικονομικής κρίσης. Με τις νέες μελέτες προτείνεται η επέκταση του πάρκου της Ακαδημίας Πλάτωνος, η ανέγερση Αρχαιολογικού μουσείου της Αθήνας, αλλά και η μετατροπή της περιοχής σε ασφαλή γειτονιά για τους πολίτες και τους τουρίστες.

Από την πορεία του Πολιτισμού στον χρόνο, που φεύγει, δεν έλειψαν και οι κακές στιγμές:

Με φόντο τον ιερό βράχο, επί μέρες, οι απλήρωτοι συμβασιούχοι του Υπουργείου Πολιτισμού πραγματοποιούν επαναλαμβανόμενες απεργίες, για να εξασφαλίσουν μισθούς, που δεν έχουν λάβει για περίπου δύο χρόνια. Οι σκηνές που διαδραματίζονται σε κινητοποιήσεις τους, κάνουν τον γύρο του κόσμου.

Η κατάληψη, πάντως, της Ακρόπολης, έληξε μετά τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου, όταν μία ομάδα συμβασιούχων εισβάλλει εκ νέου και αναρτά μαύρο πανό με το συμβολικό, λόγω της επαιτείου, σύνθημα «ΟΧΙ άλλες απολύσεις».

Η μεγάλη λάτρις της Ελλάδας και της Αρχαίας Αθήνας, Ζακλίν ντε Ρομιγί, «στιγματίζει»με το βιολογικό της τέλος, το 2010, αφήνοντας πίσω ως παρακαταθήκη τα βιβλία «Αρχαία Ελληνική τραγωδία», «Ιστορία και Λόγος στον Θουκυδίδη», «Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία», « Αφήγηση της Ορέστειας του Αισχύλου» και το τελευταίο της «Οι αποκαλύψεις της μνήμης».

Μουσική

Ροκ υπερθέαμα με διαστημόπλοια και θρυλικά τραγούδια προσφέρουν στις αρχές Σεπτεμβρίου στο Ολυμπιακό στάδιο οι U2, στην πρώτη τους συναυλία στην Αθήνα, που αποτελεί το μουσικό γεγονός του 2010. Ο Μπόνο και η παρέα του ξεσηκώνουν 80.000 θαυμαστές τους, με μία πρωτοποριακή συναυλία που δίνουν στο πλαίσιο της περιοδείας τους με τίτλο «360 μοίρες». Η συναυλία λήγει με τους Ιρλανδούς ρόκερς να αποθεώνονται και τον Μπόνο να μιλά ελληνικά.

Τη χρονιά που φεύγει, όμως, το ελληνικό κοινό είχε την ευκαιρία ν΄απολαύσει κι ένα άλλο θρυλικό συγκρότημα, τους Scorpions, σε μία σπουδαία βραδιά στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας (27/10), στα πλαίσια της τελευταίας τους περιοδείας ανά τον κόσμο με τίτλο «Get your Sting and Blackout».

«Μετά 40 χρόνια διαδρομής στο τρελό τρένο του ροκ εν ρολ αποφασίσαμε να σταματήσουμε. Είναι καλό να βάζεις τέλος όταν είσαι σε πολύ υψηλό επίπεδο. Ήταν κάτι που ίσως έπρεπε να γίνει δέκα χρόνια πριν», λέει, μεταξύ άλλων, ο τραγουδιστής των Scorpions, Κλάους Μάινε.

Μεγάλη απήχηση, είχε και το πέρασμα του Sonisphere Festival και των Big 4 από την Ελλάδα στα τέλη Ιουνίου, συγκεντρώνοντας στο Terra Vibe, στη Μαλακάσα, ένα εντυπωσιακό πλήθος φίλων του σκληρού ήχου και της μέταλ μουσικής.

Οι Big Four της trash metal -Μetallika, Slayer, Megadeth και Anthrax- εμφανίστηκαν μαζί στην ίδια σκηνή για πρώτη φορά στην 26χρονη ιστορία τους, και μαζί με τους Stone Sour και Bullet For My Valentine, πραγματοποίησαν μία εξαιρετική εμφάνιση, ικανοποιώντας έτσι τις προσδοκίες των θαυμαστών τους, τους οποίους ακόμα και η βροχή, που ξέσπασε στο τέλος του φεστιβάλ, δεν στάθηκε ικανή να τους εμποδίσει από το να απολαύσουν τα αγαπημένα τους συγκροτήματα.

Επιπλέον, το 2010, βαριά ονόματα όπως οι Prodigy, οι James, οι Placebo, οι Aerosmith, η Rihanna, οι Cranberries, οι Sonics, o Ozzy Osbourne, υποχρέωσαν το ελληνικό κοινό να εγκαταλείψει την άνεση του καναπέ και να στριμωχτεί κάτω από τη σκηνή.

Γεγονός που ξεχώρισε το 2010 ήταν και η τολμηρή πρωτοβουλία της Αρχιεπισκοπής και του Μεγάρου Μουσικής να διοργανώσουν πριν λίγες μέρες συναυλία στον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονα. Ο ναός, έστω και για λίγες ώρες, μετατράπηκε σε χώρο συμφιλίωσης μέσω της μουσικής, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο και για άλλες ανάλογες πρωτοβουλίες. «Η τέχνη μπορεί να ενώσει και να λειάνει αποστάσεις και αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε με τη συναυλία αυτή», ανέφερε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρόεδρος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, Ιωάννης Μάνος.

Μεγάλη ανταπόκριση, όμως, είχαν και οι τρεις sold out συναυλίες (27/11, 1/12,16/12) με έργα του Μίκη Θεοδωράκη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών- που διοργάνωσαν οι Φίλοι του Ιδρύματος Θώραξ- τα έσοδα των οποίων θα δοθούν για τη Νέα Πτέρυγα και τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός.

Στη συναυλία παρουσιάστηκαν έργα του συνθέτη, που άφησαν ανεξίτηλο το ίχνος τους στην καρδιά του κοινού, στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως το «Πνευματικό Εμβατήριο» σε στίχους Άγγελου Σικελιανού, «Canto General» σε ποίηση Pablo Neruda, και σε πρώτη εκτέλεση η διασκευή του κύκλου τραγουδιών «Ένας Όμηρος» για πιάνο και ορχήστρα.

Κινηματογράφος

Νέα εποχή για το ελληνικό σινεμά εγκαινίασε τη χρονιά, που φεύγει, η ψήφιση στις 14 Δεκεμβρίου, του νομοσχεδίου για την ανάπτυξη και την ενίσχυση της κινηματογραφικής τέχνης, προκαλώντας ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις, αντιρρήσεις και ενστάσεις από ενώσεις και φορείς της κινηματογραφικής κοινότητας.

«Αυτό, που χρειάζεται, είναι κάποιος να αναλάβει την ευθύνη και το κόστος της αλλαγής», τόνισε ο υπουργός Πολιτισμού, Παύλος Γερουλάνος, μιλώντας στην Ολομέλεια κατά τη συνεδρίαση ψήφισης επί της αρχής του νομοσχεδίου, για να προσθέσει πως «αυτός ο τόπος, που τόσα έχει αναδείξει, θα μπορέσει επιτέλους να αναδείξει ότι πιο αξιόλογο έχει: τους ανθρώπους του».

Με δύο βραβεία επέστρεψε από το φεστιβάλ Βενετίας η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη για το πολυσυζητημένο «Attenberg», μία μαύρη κωμωδία που αντανακλά τη φρέσκια σκηνοθετική ματιά της δημιουργού της. Το φιλμ παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα τον Σεπτέμβριο στη φετινή 67η Μπιενάλε αποσπώντας το Βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας για την πρωταγωνίστριά του, Αριάν Λαμπέντ, και την τιμητική διάκριση του βραβείου «Λίνα Μαντζιακάπρε».

Η Ελληνίδα σκηνοθέτις τόνισε πως «το βραβείο είναι μεγάλο και η υποδοχή της ταινίας πολύ καλή».

Ο «Κυνόδοντας» του 35χρονου Γιώργου Λάνθιμου, με τη σειρά του, «δάγκωσε» τα περισσότερα και μεγαλύτερα βραβεία (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μοντάζ και δεύτερου ανδρικού ρόλου) στην πρώτη απονομή της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, που πραγματοποίθηκε στις 3 Μαΐου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ενώ αποτέλεσε και την πρόταση της Επιτροπής του Υπουργείου Πολιτισμού για να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στα βραβεία Oscar 2010.

Με τέσσερα βραβεία, όμως (σκηνογραφίας, μακιγιάζ, και ενδυματολογίας), τιμήθηκε στην ίδια εκδήλωση και η επαναστατική «Στρέλλα» του Πάνου Κούτρα, με τη Μίνα Ορφανού να κερδίζει το βραβείο πρώτου γυναικείου ρόλου.

Ακόμη, η «Ακαδημία Πλάτωνος» του Φίλιππου Τσίτου, ήταν υποψήφια για το κινηματογραφικό βραβείο Lux 2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο τελικά κέρδισε η γερμανική παραγωγή «Die Fremde» (Ο Ξένος) της Φέο Αλαντάγκ.

Σημαντικές ήταν και οι δραστηριότητες για το 2010 της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, όπως το θεματικό αφιέρωμα «Ο Ισπανικός Εμφύλιος στον Κινηματογράφο», που παρουσιάστηκε στις αρχές του Οκτωβρίου, καθώς και το αφιέρωμα στον Σουηδικό Κινηματογράφο, ένας φόρος τιμής στους τρεις μεγάλους Σουηδούς σκηνοθέτες Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Βίλγκοτ Σιόμαν, Μάι Ζέτερλινγκ, στα μέσα Δεκέμβρη.

Φέτος, ωστόσο, ήταν μία καλή χρονιά γενικότερα για τον κινηματογράφο στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες μορφές διασκέδασης. Ωστόσο, η ελληνική κινηματογραφική αγορά παραμένει περιορισμένη με τα γνωστά multiplex (Village, Odeon και Ster cinemas) να κατέχουν την μερίδα του λέοντος, ενώ η εικόνα για τις μεμονωμένες αίθουσες παρουσιάζεται πιο «συγκρατημένη».

Σε ό,τι αφορά την κίνηση των ελληνικών ταινιών την χρονιά που έφυγε, τα σκήπτρα κατέχει η «Νήσος» του Χρήστου Δήμα με 550.000 εισιτήρια και ακολουθούν η «Στρέλλα» του Πάνου Κούτρα και η «Ακαδημία Πλάτωνος» του Φίλιππου Τσίτου με 60.000, ο «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου με 40.000 και το «Στο Ξέσπασμα του φεγγαριού» του Στράτου Μαρκίδη με 24.000.

Εικαστικά

Η κρίση δεν κατάφερε να λυγίσει την τέχνη απ' ότι φάνηκε την δύσκολη χρονιά που «φεύγει». Αυτό τουλάχιστον, υποστηρίζουν παράγοντες μεγάλων μουσείων της Αθήνας, που κατόρθωσαν, μέσα από τις εκθέσεις τους, να διατηρήσουν τους επισκέπτες στα ίδια ποσοστά με την προηγούμενη χρονιά.

«Είναι επόμενο οι δύσκολες οικονομικές συγκυρίες να μην έχουν αφήσει ανεπηρέαστο και το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης» αναφέρει χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Δημήτρης Παντερμαλής τονίζοντας πως «η επισκεψιμότητα το 2010, κινήθηκε σε ικανοποιητικά επίπεδα μεν, αν και υπό άλλες συνθήκες θα ήταν πολύ μεγαλύτερη». Σκοπός άλλωστε, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να ξεπεράσουμε αυτήν την δύσκολη κατάσταση και να μην πτοηθούμε από την κρίση αλλά να γίνουμε περισσότερο παραγωγικοί.

Παρά την κρίση λοιπόν, το μήνυμα που στέλνει ο κ. Παντερμαλής είναι αισιόδοξο, καθώς όπως επισημαίνει και ο ίδιος «οι ευθύνες τώρα είναι μεγαλύτερες . Στόχος είναι το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης να παραμείνει ένας πόλος έλξης, γι αυτό και θα προσπαθήσουμε να προωθήσουμε την επισκεψιμότητα του, κάνοντάς τοακόμα πιο φιλικό και αγαπητό στο ελληνικό και στο διεθνές κοινό».

Εξάλλου, ένα από τα σημαντικά πολιτιστικά γεγονότα της χρονιάς ήταν και το βραβείο του «Καλύτερου Μουσείου του κόσμου» που απέσπασε το Μουσείο της Ακρόπολης από τον διαγωνισμό που πραγματοποίησε η Ένωση Δημοσιογράφων Τουριστικών Συντακτών Μεγάλης Βρετανίας.

Σε ό,τι αφορά το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης σε σχέση με την περσινή χρονιά παρατηρήθηκε αύξηση των επισκεπτών του μέσα στο 2010, της τάξεως του 15%. Ακόμη, από πλευράς εκθέσεων το 2010 ξεχώρισε η μεγάλη αναδρομική έκθεση του Χρόνη Μπότσογλου που προσέλκυσε περίπου 10,000 άτομα, καθώς και οι δύο εκθέσεις που ακολούθησαν, του καταξιωμένου διεθνούς καλλιτέχνη Yang Fudong και η ατομική του Έλληνα καλλιτέχνη της νεότερης γενιάς Κωστή Βελώνη, με αποκορύφωμα τη μεγάλη έκθεση για την επέτειο των 10 χρόνων λειτουργίας του μουσείου με τίτλο «Τέχνης Πολιτική» που θα διαρκέσει έως τα τέλη Απριλίου.

Ένα κενό, ανάμεσα στο δίκτυο των μουσείων και πολιτισμικών φορέων της χώρας, φιλοδοξεί να καλύψει η «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» του Ιδρύματος Ωνάση, που εγκαινιάστηκε στις 7 Δεκέμβρη και έχει στόχο, ακόμη και θεσμικά, στην ανάδειξη του σύγχρονου Ελληνικού πολιτισμού σε όλες τις εκφάνσεις του, όπως αυτός παράγεται, εντός και εκτός των συνόρων, της Ελλάδας. Εναρκτήριο λάκτισμα γι' αυτήν ήταν το Διεθνές Συνέδριο «Οι διάλογοι των Αθηνών», που πραγματοποιήθηκε από τις 24 έως τις 27 Νοεμβρίου.

Πέρα όμως από τη «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» φέτος έγινε πραγματικότητα και το όνειρο του Μιχάλη Κακογιάννη, «ν' αφήσει μια προσωπική κληρονομιά πολιτισμού στους νέους στην Ελλάδα», με τα εγκαίνια του ομώνυμου Ιδρύματος που έγιναν τον Μάρτιο. Πολλές αξιόλογες θεατρικές, εικαστικές και κινηματογραφικές εκδηλώσεις αναπτύχθηκαν στο κτίριο κατά την διάρκεια της χρονιάς.

Στο Μουσείο Μπενάκη, η χρονιά ξεκίνησε με την πρώτη αναδρομική έκθεση έργων του Γιάννη Τσαρούχη στην Αθήνα, και συνεχίστηκε με εκθέσεις έργων του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ, του Γιάννη Σπυρόπουλου και του Δημήτρη Πικιώνη. Επιπλέον, για πρώτη φορά, με την έκθεση «Χειρ Αγγέλου», το Μουσείο Μπενάκη παρουσίασε στο κοινό το σύνολο του διασωθέντος έργου του μυστηριώδους καλλιτέχνη του 15ου αιώνα Αγγελου Ακοτάντου που ενέπνευσε τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο.

Τον Σεπτέμβριο, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έγινε η παρουσίαση ενός σημαντικού διεπιστημονικού επιτεύγματος στην περιοδική έκθεση «Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν», με κεντρικό έκθεμα το αναπλασμένο πρόσωπο της ανώνυμης 11χρονης Αθηναίας, που υπήρξε και αυτή, όπως και ο μέγας Περικλής, ένα από τα δεκάδες χιλιάδες θύματα του τυφοειδούς πυρετού του 430 π.Χ.

Σε μια ατμόσφαιρα ελαφρότητας και ματαιοδοξίας, στο Παρίσι της Μπελ Επόκ, μας μετέφερε η έκθεση που εγκαινιάστηκε μέσα Νοεμβρίου στην Εθνική Πινακοθήκη, με τίτλο «Αρ Νουβώ και Μοντερνισμός. Θησαυροί από το Πτί Παλαί-Μουσείο Καλών Τεχνών του Παρισιού». Ενώ σημαντική ήταν φέτος και η παρουσία στο Φεστιβάλ Αθηνών κορυφαίων ξένων καλλιτεχνών, το οποίο φιλοξένησε εκθέσεις των Ουίλιαμ Κέντριτζ, Κριστόφ Μπύχελ και Σωκράτη Σωκράτους.

Αξίζει ν' αναφέρουμε ακόμα το αφιέρωμα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης στην χαράκτρια Βάσω Κατράκη, παρουσιάζοντας 110 αντιπροσωπευτικά έργα της καλλιτεχνικής της διαδρομής, καθώς και την έκθεση για την Δούκισσα της Πλακεντίας, με την οποία το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο προσπάθησε να αναδείξει κάποιες από τις άγνωστες πτυχές της προσωπικότητας και της δράσης της στην Ελλάδα.

Στην γκαλερί Μπερνιέ- Ηλιάδη, στο Θησείο, ο Γιάννης Κουνέλης, από τους θεμελιωτές της Arte Povera, αφήνει το καλλιτεχνικό αποτύπωμά του, εκθέτοντας τα θρυλικά του «παλτά». Ενώ στην γκαλερί Καππάτος πριν λίγες μέρες, σημαντικοί καλλιτέχνες προσέφεραν τα έργα τους σε τιμές ιδιαίτερα προσιτές στο ευρύ κοινό με στόχο την οικονομική στήριξη της Ένωσης Ελλήνων Κριτικών Τέχνης- AICA (HELLAS) για την εξασφάλιση οικονομικών πόρων αναφορικά με την εκ νέου καταδίκη της AICA (HELLAS) για την υπόθεση τραυματισμού από έργο της έκθεσης Athina by Art, το 2004.

Ακόμη, το 2010 ήταν και η χρονιά που ο μεγάλος Ελληνας ζωγράφος Γιώργος Μπουζιάνης «απέκτησε» Μουσείο στο όνομά του, ένα ολοκαίνουργιο σύγχρονο τετραώροφο κτίριο το οποίο βρίσκεται δίπλα στην πρόσφατα ανακαινισμένη κατοικία του στη Δάφνη και εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο μαζί με την έκθεση «Ο Μπουζιάνης ξαναγυρίζει σπίτι του».

Τέλος, τον Βλάση Κανιάρη τίμησε με το μεγάλο και εκτός συναγωνισμού, βραβείο της η Ένωση Ελλήνων Τεχνοκριτικών, για το σύνολο της προσφοράς του στην Τέχνη, με αφορμή την έκθεσή του στο Μπενάκη της Πειραιώς «Γενέθλιο», στην τελετή απονομής των βραβείων της, τον Μάρτιο, στο Μουσείο Μπενάκη.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Πολιτική | 31.12.2010

«Το αίσχος της χρονιάς»

Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift:

Οξύτατες αντιδράσεις εκτός και εντός της Ρωσίας προκάλεσε η νέα πολυετής ποινή φυλάκισης σε βάρος του Χοντορκόφσκι και του συνεταίρου του. Η αντιπολίτευση επιμένει ότι η δίκη ήταν στημένη. Η υπεράσπιση θα ασκήσει έφεση.

Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν μια καταδικαστική απόφαση δεν απασχόλησε και δεν επικρίθηκε τόσο πολύ από τη Δύση, όσο αυτή του πρώην μεγιστάνα των ρωσικών πετρελαίων, του Μιχαήλ Χοντορκόφσκι. Χθες, μετά από αναμονή 3 ημερών, έγινε γνωστό και το ύψος της ποινής του στη δεύτερη δίκη, κάθειρξη συνολικά14 ετών, που σημαίνει ότι θα πρέπει να παραμείνει στη φυλακή μέχρι το 2017. Οι συνήγοροί του επανέλαβαν ότι πρόκειται για στημένη δίκη και δήλωσαν ότι θα ασκήσουν έφεση.

Λαλίστατη η Δύση

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Ο πατέρας του Χοντορκόφσκι δίνει συνέντευξη σε γερμανικό κανάλιΗ δημοσιοποίηση της ποινής που θα πρέπει να εκτίσει ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ο πρώην ρώσος μεγιστάνας των πετρελαίων, και ο συνεταίρος του, Λέμπεντεφ, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στη Δύση, που συνήθως διστάζει τον σχολιασμό δικαστικών αποφάσεων, μια και αποτελεί εσωτερική υπόθεση κάθε χώρας. Στην υπόθεση Χοντορκόφσκι η αρχή αυτή δεν εφαρμόστηκε. Στις ΗΠΑ, όπου ισχύει ακόμη η θανατική ποινή και το κολαστήριο του Γκουαντάναμο δεν έχει κλείσει, ο εκπρόσωπος του υπουργείου των Εξωτερικών έκανε λόγο για επιλεκτική εφαρμογή του δικαίου. Οργή και στην Ε.Ε. με την Κάθριν ΄Αστον, την υπουργό Εξωτερικών να επισημαίνει ότι η Ένωση περιμένει από την Ρωσία το σεβασμό των διεθνών δεσμεύσεών της στους τομείς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.

Στη Ρωσία, πάντως ο Χοντορκόφσκι δεν φαίνεται να κάμπτεται, αν και θα πρέπει να εκτίσει ακόμη άλλα 7 χρόνια στη φυλακή, οι συνήγοροί του θα ασκήσουν έφεση και ένας εξ αυτών, ο Βαντίμ Κίγιουβγκαντ διάβασε χθες την πρώτη αντίδραση του πελάτη του.

«Πώς είναι δυνατόν να έχει ο Πούτιν άδικο»;

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Ο δικαστής Βίκτωρ Ντανίλκιν ανακοινώνει την ποινή«Το παράδειγμα του Πλάτον Λέμπεντεφ και του δικού μου δείχνουν ότι κανείς στη Ρωσία δεν μπορεί να ελπίζει προστασία από ένα δικαστήριο με εκπροσώπους της κυβέρνησης» είπε. «Ο κανόνας Τσουρώφ ισχύει. Αλλά δεν χάσαμε την ελπίδα μας και δεν θα πρέπει να τη χάσουν και οι φίλοι μας».

Ο Τσουρώφ είναι επικεφαλής της ρωσικής εφορευτικής επιτροπής. Πριν από τέσσερα χρόνια είπε σε συνέντευξη ότι ο Πούτιν δεν έχει ποτέ άδικο. Στην ερώτηση του δημοσιογράφου, αν υπήρξε περίπτωση που να είχε άδικο, ο Τσουρώφ απάντησε: «μα πώς είναι δυνατόν ο Πούτιν να έχει άδικο»;

Ο Χοντορκόφσκι, ο πρώην επικεφαλής της πανίσχυρης πετρελαϊκής εταιρείας Γιούκος, πιστεύει ότι και οι δύο δίκες εναντίον του και του συνεταίρου, είναι πολιτικά υποκινούμενες. Στην αιτιολογία της απόφασης ο δικαστής Βίκτωρ Ντανίλκιν είπε ότι τα πραγματικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την ενοχή και των δύο στα αδικήματα της υπεξαίρεσης μεγάλης ποσότητας πετρελαίου και παράνομης πώλησής του.

Ο Γιούρι Σμιτ, εκ των συνηγόρων του δήλωσε ότι θα ασκήσει έφεση.

«Η απόφαση είναι άδικη» τόνισε, «τα ενοχοποιητικά στοιχεία ανεπαρκή. Η ετυμηγορία ελήφθη υπό καθεστώς πιέσεων. Είναι σαφές ποιος ασκεί πιέσεις, είναι η εκτελεστική εξουσία με τον Πούτιν επικεφαλής».

«Μας ταπείνωσαν»

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Ο Πλάτωνας Λέμπεντεφ, συνέταιρος του Χοντορκόφσκι Η απόφαση δεν επικρίθηκε μόνο από τη διεθνή κοινότητα, αλλά και μέσα στη Ρωσία από τους περισσότερους σχολιαστές. Ο αντιπολιτευόμενος Μπόρις Νεμζώφ κάνει λόγο για το «αίσχος της χρονιάς». Η Αλα Γκέρμπερ από το Ίδρυμα Ολοκαύτωμα:

«Έχω απογοητευτεί, αισθάνομαι προσβεβλημένη και απογοητευμένη», λέει. «Εξ αιτίας των δύο καταδικασθέντων αλλά και εξ αιτίας όλων μας. Μας ταπείνωσαν και θεωρούν ότι είμαστε ζώα. Η απόφαση είναι φοβερή».

Και ο Σεργκέι Μιτροσίν από το φιλελεύθερο κόμμα Γιάμπλοκο: «Πρόκειται για μια παράλογη δικαστική διαδικασία, που στη σκιά της κρύβει παράλογα θεατρικά κομμάτια. Πολιτικά η απόφαση επιβεβαιώνει ότι παρά τις διαβεβαιώσεις του προέδρου Μεντβέντγιεφ το σύστημα Πούτιν ζει και βασιλεύει».

Ποιό ήταν το πιο σημαντικό γεγονός στη Ρωσία το 2010; ρωτήθηκαν οι ακροατές του Ράδιο «Ηχώ της Μόσχας». Ανάμεσα στα 10 που θα έπρεπε να επιλέξουν ήταν οι καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού, η επίθεση στο μετρό, η αεροπορική τραγωδία με νεκρό τον πολωνό πρόεδρο Κατσίνσκι και τα πρόσφατα ποδοσφαιρικά έκτροπα. Πάνω από το 40% των ακροατών ψήφισε την καταδίκη Χοντορκόφσκι, επειδή την έκρινε άδικη και μειωτική για το διεθνές γόητρο της χώρας τους.

Esther Hartbrich/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Υπευθ. Σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος

dw

European Ties | 31.12.2010

Merkel uses New Year's speech to stress importance of euro

Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: The chancellor addresses the country each New Year's Eve

The chancellor highlighted the importance of the euro in her New Year's speech, saying the single currency was at the center of Germany's prosperity. She also said Germany had emerged stronger from the economic crisis.

German Chancellor Angela Merkel opened her annual New Year's Eve address to the nation by looking back to her speech from one year ago, when Germany faced an uncertain year ahead.

"Let me be completely open," she said as she started her address. "A year ago, when I sat before you and delivered this speech, I looked to the future confidently but with mixed feelings, because our country was in the middle of a financial and economic crisis."

As 2010 comes to a close, however, Merkel struck a much more confident tone, patting Germans on the back for helping pull the country out of the economic doldrums.

"Germany mastered the crisis like almost no other country," she said. "We even emerged from the crisis strengthened."

"Never have more people had work in reunified Germany than today. The number of unemployed is the lowest in almost 20 years," the chancellor said.

"We have come out of the crisis stronger. And that is, above all, thanks to you, my fellow citizens."

Euro 'intertwined' with Germany

While Germany leads the way economically among European nations, other countries are still struggling, which has led to widespread unemployment and fears about the eurozone's shared currency.

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: The euro is important for Germany and Europe, Merkel saidHowever, Merkel defended the euro in her speech, saying it was intertwined with Germany's "well-being."

"Europe is currently facing a big test. We have to strengthen the euro. It is not just about our money. The euro is much more than a currency," Merkel said.

"Fortunately, we Europeans are unified. A united Europe is the guarantor for our peace and freedom. The euro forms the foundation of our prosperity," she said.

"Germany needs Europe and our common currency, for our own well-being and also in order to overcome big challenges worldwide."

Job well done

Merkel drew a comparison between the hard work displayed by Germans to pull themselves out of the economic crisis to the country's national soccer team, which took third place at the World Cup in South Africa.

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Germans rallied around the national team during the World Cup"Our national soccer team wonderfully demonstrated precisely those virtues that make us strong: diligence and discipline, imagination and technical quality of the highest standard."

The chancellor looked ahead to the summer of 2011, when Germany is to play host to the 2011 women's World Cup. The host nation is seen as a strong title contender, which Merkel referenced in her speech.

"When the women's World Cup takes place in Germany next year, our team will be hoping to win its third title," she said. "With our support, they can certainly do it, and I'm looking forward to the opening game in Berlin."

Soldiers not forgotten

Germany's armed forces received a lot of attention in 2010, both for the debate about ending Germany's long-standing policy of conscription and the Bundeswehr's role as part of NATO's engagement in Afghanistan.

The chancellor paid her respects to the nine German soldiers who died this year in Afghanistan.

"Even though no words from me can ease the pain felt by the families and friends of those who have fallen, I want to say from the bottom of my heart: that they will not be forgotten," Merkel said.

Merkel wrapped up her speech by looking forward to the year ahead, calling on Germans to live in solidarity - "from person to person." Germany should not strive to "have more" but to "live better," Merkel said, which serves to foster togetherness and well-being in the country.

Quoting philosopher Karl Popper, Merkel said: "The future is wide open. It is dependent on us - all of us." To that Merkel added, "In this sense, let us look ahead to the next year with ideas, curiosity, and passion for the solutions to new challenges."

Author: Darren Mara, Matt Zuvela (AFP, Reuters, dpa)
Editor: Chuck Penfold------dw

Kathimerini. Τελική ευθεία στο σχέδιο αξιοποίησης του Ελληνικού

Με τον μηχανισμό του fast track

Η έκταση του παλαιού αεροδρομίου του Ελληνικού βρίσκεται στην κορυφή του προγράμματος αξιοποίησης της δημόσιας ακίνητης περιουσίας. Το σχέδιο που επεξεργάζονται από κοινού οι υπουργοί Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου και Επικρατείας Χάρης Παμπούκης περιλαμβάνει την έκταση του αεροδρομίου, του Αγίου Κοσμά και της μαρίνας που υπάρχει στην περιοχή και προβλέπει τη δημιουργία ξενοδοχείων πέντε αστέρων, την ανάπτυξη εμπορικών κέντρων, γραφείων και σύγχρονων αθλητικών εγκαταστάσεων. Στο παραλιακό μέτωπο της περιοχής προβλέπεται η δημιουργία εστιατορίων και κέντρων διασκέδασης, καθώς και η αναβάθμιση της μαρίνας. Επίσης, θα παραχωρηθεί έκταση στον Δήμο Γλυφάδας, ώστε να αναβαθμίσει το γήπεδο γκολφ που διαχειρίζεται. Το σχέδιο θα υλοποιηθεί μέσω συμβάσεων παραχώρησης και όχι πώλησης εκτάσεων.

Η αρμόδια διυπουργική επιτροπή αποκρατικοποιήσεων αποφάσισε τη δημιουργία ενός φορέα ειδικού σκοπού, ο οποίος θα αναλάβει τη διαχείριση της έκτασης. Επίσης, θα προσληφθούν τεχνικοί και χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι. Το σχέδιο θα ενταχθεί στον μηχανισμό του fast track, με στόχο να ολοκληρωθούν οι σχετικές διαδικασίες έως το τέλος του 2011 και να αρχίσει η υλοποίηση.

Πολιτική | 27.12.2010

Δεύτερη καταδίκη για το Χοντορκόφσκι

Η καταδίκη του πρώην μεγιστάνα του ρωσικού πετρελαίου ήταν αναμενόμενη. Η ποινή από την πρώτη δίκη θα εξέπνεε το 2011, αλλά το 2012 στις προεδρικές εκλογές ο Πούτιν θέλει ελεύθερο το πεδίο χωρίς ανταγωνιστές.

Την ενοχή σε δεύτερη δίκη του πιο πλούσιου άνθρωπου της Ρωσίας, του Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ανακοίνωσε νωρίς το πρωί δικαστήριο της Μόσχας. Πρόκειται για τον πρώην μεγιστάνα του ρωσικού πετρελαϊκού κολοσσού, Γιούκος, που σήμερα δεν υπάρχει πια, αφού ο πρωθυπουργός Πούτιν, όταν ήταν πρόεδρος της χώρας, φρόντισε να διαλύσει τη εταιρεία και να την πουλήσει, επειδή ο Χοντορκόφσκι φλερτάριζε επικίνδυνα με τη Δύση και παραβίασε άγραφη συμφωνία μαζί του να μη ενισχύσει την αντιπολίτευση. Είναι και ο λόγος που ξένοι παρατηρητές έκαναν λόγο για μια πολιτική δίκη και για χειραγώγηση της δικαιοσύνης. Το ύψος της ποινής θα ανακοινωθεί τις επόμενες μέρες. Οι δικαστές τον βρήκαν ένοχο για την κατηγορία της υπεξαίρεσης πετρελαίου σε βαθμό κακουργήματος και παράνομης μεταπώλησής του.

Δίκη – φιάσκο;

Ο Μιχαήλ ΧοντορκόφσκιΕλευθερία, ελευθερία, φωνάζουν έξω από την είσοδο του δικαστηρίου οι οπαδοί του Χοντορκόφσκι, μάταια βέβαια γιατί λίγα λεπτά αργότερα οι δικαστές ανακοινώνουν τη νέα καταδίκη του πρώην μεγιστάνα των ρωσικών πετρελαίων μαζί με τον συνεργάτη του Πλάτωνα Λεμπέντεφ.

Στην αίθουσα του δικαστηρίου οι δύο άνδρες, μέσα σε ένα κουβούκλιο από ατσάλι και αλεξίσφαιρο γυαλί, ακούν φαινομενικά ατάραχοι την ετυμηγορία. Επιδεικτικά αγνοούν τον δικαστή, ψιθυρίζουν μεταξύ τους και διαβάζουν βιβλία και χαρτιά. Και οι δύο υπογράμμισαν την αθωότητά τους σε όλη την ακροαματική διαδικασία της δεύτερης δίκης που κράτησε πάνω από 2 χρόνια, ο Χοντορκόφσκι επαναλάμβανε συνεχώς ότι οι κατηγορίες της υπεξαίρεσης πετρελαίου είναι πλαστές με στόχο να γονατίσουν τον πετρελαϊκό κολοσσό και να εξουδετερώσουν τον ίδιο ως δυνητικό πολιτικό αντίπαλο του Πούτιν στις προεδρικές του 2012

Έτσι μπαίνει ένας ακόμη κρίκος στο σίριαλ γύρω από τον Χοντορκόφσκι, έπειτα από το φιάσκο πριν από μια εβδομάδα, όταν δικηγόροι, δημοσιογράφοι και κοινό βρήκαν ερμητικά κλειστή την πόρτα του δικαστηρίου και μόνο ένα χαρτί κολλημένο στην εξώθυρα να τους ενημερώνει ότι οι δικαστές αποφάσισαν εκτάκτως να αναβάλουν την δημοσιοποίηση της απόφασης χωρίς να αναφέρονται λόγοι.

Την επόμενη μέρα ο ίδιος ο πρωθυπουργός Πούτιν πήρε τον λόγο και σε μια συζήτηση με πολίτες, που μεταδόθηκε ζωντανά από την τηλεόραση, τοποθετήθηκε στην υπόθεση Χοντορκόφσκι.

«Ο κλέφτης στη φυλακή»

Ο Χοντορκόφσκι προσέρχεται στο δικαστήριο«Ένας κλέφτης, είπε, πρέπει να φυλακίζεται, είπε. «Σύμφωνα με την ετυμηγορία του δικαστηρίου ο Χοντορκόφσκι είναι ένοχος κλοπής, μιας πολύ μεγάλης κλοπής».

Μια δήλωση που ερμηνεύτηκε ως προάγγελος καταδικαστικής απόφασης, που επιβεβαιώνεται σήμερα. Γιατί στη συνέχεια ο Πούτιν μίλησε για αισχροκέρδεια και φοροδιαφυγή, αδικήματα για τα οποία ο Χοντορκόφσκι καταδικάστηκε στην πρώτη δίκη. Έτσι ο Ρώσος πρωθυπουργός ανέφερε την λέξη υπεξαίρεση, που απετέλεσε την κατηγορία της δεύτερης δίκης. Ο συνήγορος του Χοντορκόφσκι, Βαντίμ Κλουβγκάντ πιστεύει ότι δεν είναι τυχαίο.

«Όλα όσα είπε ο Πούτιν, δίνουν μια καθαρή απάντηση στο ερώτημα, αν οι δικαστές βρίσκονται σε καθεστώς πίεσης και από ποιον επηρεάζονται» είπε ο ρώσος δικηγόρος.

Σχεδόν δυο χρόνια κράτησε η δεύτερη δίκη εναντίον του αμερικανοτραφούς πρώην μεγιστάνα των ρωσικών πετρελαίων και του συνεργάτη του Πλάτωνα Λεμπέντεφ.

Κατέθεσαν 80 μάρτυρες και η δικογραφία δεν χωρούσε σε 200 φακέλους. Ξένοι παρατηρητές κάνουν λόγο για μια πολιτική, στημένη δίκη εναντίον ενός ανθρώπου που το 2005 καταδικάστηκε ήδη σε ποινή φυλάκισης 8 χρόνων. Ήδη χθες η σύζυγος του Χοντορκόφσκι σε δηλώσεις της στον τύπο είπε ότι ο άνδρας της θα παραμείνει στη φυλακή τουλάχιστον μέχρι το 2012, χρονιά των προεδρικών εκλογών, όπου ο Πούτιν αναμένεται να κατέβει και πάλι υποψήφιος για το αξίωμα αυτό.

Συγκρατημένη η γερμανική κυβέρνηση

Ο πρώην πετρελαϊκός κολοσός ΙούκοςΗ ανακοίνωση της καταδίκης προκάλεσε την οργή των διεθνών οργανώσεων προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Η απόφαση δείχνει πόσο μακριά είναι η Ρωσία από ένα κράτος δικαίου», ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία, ενώ ο αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανικών κομμάτων Αντρέας Σόκενχοφ επεσήμανε ότι ο Χοντορκόφσκι και ο συνεταίρος του κρίθηκαν ένοχοι δύο φορές με δύο αντικρουόμενες αιτιολογίες. Η γερμανική κυβέρνηση προτίμησε να κρατήσει αποστάσεις από την καταδικαστική απόφαση. «Πρέπει να περιμένουμε ολόκληρη την απόφαση πριν προβούμε σε εκτιμήσεις» ανέφερε ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος Κρίστοφ Στεγκμανς. Ο συνήγορος του Χοντορκόφσκι δεν θέλει να περιμένει και δήλωσε ότι θα ασκήσει έφεση επί της καταδικαστικής ποινής.

Επιμέλεια Ειρήνη Αναστασοπούλου

Επιμέλεια Σύνταξης Στέφανος Γεωργακόπουλος

dw

Κοινωνία | 29.12.2010

Οι Έλληνες της Lindenstrasse

Ερμής Χοδολίδης, Κώστας Παπαναστασίου

Το μακροβιότερο σήριαλ της γερμανικής τηλεόρασης έγινε 25 χρονών. Ο λόγος για τη Lindenstrasse που ξέρουν όλοι οι Γερμανοί ανεξαρτήτως ηλικίας. Σημαντικό ρόλο στη σειρά παίζει και η ελληνική "οικογένεια Σαρικάκη".

Τα 25α του γενέθλια γιορτάζει αυτό το μήνα το γερμανικό σήριαλ Lindenstrasse, που στα ελληνικά θα μεταφραζόταν «Οδός υπό τας φιλύρας» και προβάλλεται ανελλιπώς από το 1985 στη γερμανική δημόσια τηλεόραση. Τότε ακόμα και ο όρος σαπουνόπερα ήταν άγνωστος. Όταν ξεκίνησε η προβολή κανείς δεν ήταν σε θέση να προβλέψει ότι η Lindenstrasse θα γίνονταν κάποτε το μακροβιότερο σήριαλ της γερμανικής τηλεόρασης. Στο επίκεντρο της σειράς βρίσκονται οι άνθρωποι που ζουν στον ίδιο δρόμο μιας συνοικίας του Μονάχου, τα καθημερινά τους προβλήματα, τα άγχη και οι αγωνίες τους. Πρόκειται για ιστορίες της διπλανής πόρτας, όπως συνηθίσαμε να λέμε. Στο σήριαλ έχουν θέση σχεδόν όλα τα ζητήματα: από το AIDS και το Αλτσχάιμερ μέχρι την ξενοφοβία και τις σχέσεις μέσω διαδικτύου.

Η οικογένεια Σαρικάκη και οι Έλληνες ηθοποιοί

Δόμνα ΑδαμοπούλουΠρωταγωνιστικό ρόλο στο σήριαλ παίζει η οικογένεια Σαρικάκη, που έχει το εστιατόριο «Ακρόπολις». Την οικογένεια υποδύονται τρεις έλληνες ηθοποιοί πασίγνωστοι στη Γερμανία: ο Κώστας Παπαναστασίου, ο Ερμής Χοδολίδης και η Δόμνα Αδαμοπούλου. Ο ένας εξ αυτών μάλιστα, ο Κώστας Παπαναστασίου, που έπαιζε στο σήριαλ μέχρι το 2001, είναι ίσως ο πιο αναγνωρίσιμος Έλληνας στη Γερμανία μετά τον Μίκη Θεοδωράκη. Με αφορμή τα 25 χρόνια της σειράς μιλήσαμε με τον ηθοποιό και μουσικό Κώστα Παπαναστασίου για τον ρόλο που έπαιξε εκείνος, αλλά και οι Έλληνες συνάδελφοί του στην καλύτερη αποδοχή των ελλήνων μεταναστών από τη γερμανική κοινωνία: «Η ελληνική οικογένεια ήταν πάντα αρκετά συμπαθητική. Η οικογένειά μας δεν ήταν πουθενά ψεύτικη. Το εστιατόριο στη σειρά έμοιαζε πολύ με τις πρώτες ελληνικές ταβέρνες που δημιουργήθηκαν στη Γερμανία. Μαγείρευαν η γιαγιά ή η μητέρα, ήταν δηλαδή οικογενειακές. Και ο Γερμανός αισθανόταν εντελώς διαφορετικά εκεί. Στην Lindenstrasse το ελληνικό εστιατόριο ήταν μια προσεγμένη αποτύπωση της πραγματικότητας, έτσι ώστε εμείς να είμαστε πολύ συμπαθείς στο κοινό της σειράς».

Η πρώτη σειρά που έκανε θέμα το AIDS

Η πιο διάσημη «καθαρίστρια» της Γερμανίας: η ηθοποιός Ανεμαρί ΒέντλΕκτός από μακροβιότερο σήριαλ της γερμανικής τηλεόρασης, η Lindenstrasse έχει μια σειρά από πρωτιές, σπάζοντας ταμπού ή παρουσιάζοντας ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, μιας και απευθύνεται σε ολόκληρη την οικογένεια και μεταδίδεται Κυριακή απόγευμα. Ο ηθοποιός Κώστας Παπαναστασίου θυμάται ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα:

«Έχω δει πολλά κοινωνικά ζητήματα που παρουσιάζονταν στην Lindenstrasse, τα οποίο στη συνέχεια οι τηλεθεατές τα θεωρούσαν δικά τους προβλήματα της δικής τους ζωής. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 για παράδειγμα η τότε πρόεδρος της Βουλής Ρίτα Σίσμουτ προσπαθούσε να ευαισθητοποιήσει τη γερμανική κοινωνία για το AIDS μέσω τηλεοπτικών προγραμμάτων και μιας τηλεφωνικής γραμμής ενημέρωσης στην Κολωνία που δυστυχώς δεν καλούσε σχεδόν κανείς. Όταν το AIDS έγινε θέμα στη σειρά με κάποιον, ο οποίος είχε λάβει με μετάγγιση μολυσμένο αίμα και αντιμετώπιζε προβλήματα με την οικογένειά του και τον κοινωνικό του περίγυρο, τότε το τηλεφωνικό κέντρο βοήθειας για το ΑΙDS γέμισε ξαφνικά από κλήσεις πολιτών που ήθελαν να ενημερωθούν για την ασθένεια».

Η αγαπημένη σειρά θα υπάρχει και στο μέλλον

Η Lindenstrasse συνεχίζει ακάθεκτη. 25 χρόνια μετά, η τηλεθέαση έχει μειωθεί βέβαια από τα 10 εκ. τηλεθεατές στα 3,5. Όμως οι παραγωγοί ολοκληρώνουν ήδη τα επεισόδια που θα προβληθούν τον Μάρτιο και αισιοδοξούν ότι η σειρά θα κρατά για πολλά ακόμα χρόνια συντροφιά στους γερμανούς τηλεθεατές τα απογεύματα της Κυριακής.

Στέφανος Γεωργακόπουλος

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου

dw

DEFENSE | 28.12.2010

Germany's struggle with military power in a changing world

When the Wall fell, the world changed - and the German military's role along with it

Burdened by the genocidal legacy of National Socialism, Germany swore never again to wage war. In part one of a three-part series, DW examines how Germans overcame historic taboos about deploying their military abroad.

In memory of the atrocities committed under the Third Reich, democratic West Germany foreswore war as an instrument of its foreign policy. Its military served a single purpose: To help defend the NATO allies in Western Europe and North America from a Soviet attack.

But when the Berlin Wall fell, the world changed, as did Germany's role within it. The government of Chancellor Helmut Kohl had just finalized German reunification when a series of conflicts erupted in the Persian Gulf, Yugoslavia and Somalia.

As the international community intervened to contain these conflicts, Germans faced a historically uncomfortable question: Should a reunited and fully sovereign Germany become a military power capable of using force on the world stage?

Checkbook diplomacy

As the US and its coalition partners launched air strikes to eject the Iraqi military from Kuwait in January 1991, the streets of Germany's major cities filled with 250,000 protestors who opposed the US-led war against Saddam Hussein.

After reunification, Kohl used Germany's checkbook to show solidarity

The protests expressed a deep-seated national aversion to war and militarism. After living at the epicenter of international conflict for an entire century, German society had lost its taste for political violence.

"Through the double catastrophe of the two [world] wars, the Germans transformed themselves from a violent society into a post-heroic society," said Hans-Ulrich Klose, a Bundestag representative and a leading foreign policy expert within the left-of-center Social Democratic Party. "Many Germans say that we're the ones who learned the lessons of history and that others still have to learn those lessons."

But the Germans' rejection of the American-led coalition, and a UN-sanctioned military campaign that targeted an aggressive dictator, left Chancellor Helmut Kohl's government in a deeply uncomfortable position.

"The Kohl government knew they had to contribute to the Gulf War due to the principle of allied solidarity," said Karl Lamers, the former foreign policy spokesman for the conservative Christian Democrats. "But they were at the same time aware of the growing opposition to the war within the electorate."

Instead of sending troops to the Persian Gulf, Bonn wrote the coalition partners a check for 17 billion marks ($12 billion, or 8 billion euros) and supplied logistical support.

"We effectively bought ourselves out of the war with our financial contribution," Lamers said.

Opening Pandora's box

The Kohl government had been politically and legally boxed into a corner. On top of vehement public opposition, the government faced a constitution that sanctioned war only in self-defense. And since Saddam Hussein had neither attacked Germany nor the NATO allies, direct German military participation in the conflict was off-limits.

In an effort to reconcile Germany's laws with its international obligations, the center-right Christian Democratic Union called for the "clarification" of two conflicting constitutional articles. Article 87 gave Germany the right to field an army for national defense. But Article 24 also permitted Germany to join collective security organizations to preserve world peace.

Germany faced a quandary during the 1991 Gulf War

Many conservatives argued that Article 24 sanctioned German participation in multilateral military operations - with or without a UN mandate - that were not directly related to territorial defense.

"The claim that the constitution forbids the German armed forces from participating in these kinds of deployments is a legal facade that hides the real political issue," Lamers said. "In reality it was about the unwillingness and the incapability of the large majority of German citizens and voters to participate in warlike measures."

Partisan firestorm

As the governing Christian Democrats pushed the constitutional question, the opposition Social Democrats faced internal divisions. The party base limited its support to UN peacekeeping missions while a small elite favored more aggressive military operations like the Gulf War.

"The foreign and security policy experts actually wanted such operations as an option," said Karsten Voigt, former foreign policy spokesman for the Social Democrats. "But we couldn't move our own parliamentary faction because they said the constitution didn't allow such operations."

Boutros Boutros-Ghali asked Germany to send peacekeepers to Somalia

Meanwhile, the pacifist Green Party rejected military intervention in virtually any form.

"We feared the conservatives who were in power wanted to reconstruct a classic nation state with the capability to project power," said Ludger Volmer, former chairman of the Green Party who later served as Deputy Foreign Minister. "We believed that non-military measures should be developed and given priority."

Even the Christian Democrats' own coalition partner, the liberal Free Democrats, expressed reservations about operations without a UN mandate.

Fait accompli

But world events overshadowed the partisan debate in Germany. The dust had hardly settled in the Persian Gulf when devastating civil wars broke out in Yugoslavia and Somalia.

In an attempt to contain violence in Southeastern Europe, NATO and the West European Union - a European defense organization - imposed a sea and air blockade on Yugoslavia.

NATO deployed AWACS radar planes to patrol the skies of the Balkan war zone. With Germans serving in the multinational crews that manned these aircraft, participation in the blockade was a foregone conclusion.

In the end, the Constitutional Court was asked to decide

"We couldn't just pull out," Lamers said. "We were part of a larger whole and were not really free. We would have risked enormous damage to our image and influence."

While NATO tried to stem the tide of violence in Yugoslavia, the UN sanctioned a US-led peacekeeping mission to stabilize Somalia. In a trip to Bonn, then-UN Secretary General Boutros Boutros-Ghali personally asked the German government to send peacekeepers to the war-torn East African nation.

With the political parties still in gridlock over the constitutional question, the Kohl government decided to act without parliamentary approval. Kohl deployed ships and aircraft to Yugoslavia and more than 1,000 soldiers to Somalia.

Foreign policy on trial

Politically outmaneuvered, the Social Democrats sued the Kohl Government in the Federal Constitutional Court. Yet the party's foreign and security policy experts worked with the government behind the scenes, according to Voigt.

Both the opposition and the government wanted to put the constitutional question to rest. And since parliament could not reach a compromise, they agreed to resolve the political controversy in court.

"We internally agreed to create a case on UN operations [Somalia], a case on NATO operations [Yugoslavia] and a case on West European Union operations [Yugoslavia]," Voigt said. "The federal government conducted these operations, and we filed suits against them."

However, the Kohl government almost became a casualty of the legal battle when its coalition partner - the Free Democrats - sued it over the NATO air blockade. Germany's government now faced an uncertain future as the judges deliberated.

The Kohl government dodged a bullet when the Federal Constitutional Court ruled that Germany could participate in UN, NATO and WEU military operations worldwide. But there was an important caveat: These operations had to be approved by a simple parliamentary majority.

"We had to slowly learn that we're a country that represents interests, and that we're an ally and that carries consequences," Klose said. "That was a tremendously difficult learning process that has in no way come to an end."

Author: Spencer Kimball
Editor: Jennifer Abramsohn

dw