O Βλαντιμίρ Πούτιν και οι φίλοι του στη Δύση
Ο Ρώσος πρόεδρος δεν έχει μόνο την εσωτερική υποστήριξη αλλά και την στήριξη πολλών δυτικών ομάδων συμφερόντων, γράφει ο Philip Stephens.
Ο Τζον Κέρι συνηθίζει να λέει κάτι καλό. Η Δύση θα απαντήσει στη ρωσική συμπεριφορά του 19ουαιώνα με τα εργαλεία του 21ου αιώνα. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κάτι χάνει. Αφήνοντας κατά μέρος το κατά πόσον οι Ευρωπαίοι μπορούν να επιδείξουν πολιτική βούληση και να επιβάλουν σοβαρές οικονομικές κυρώσεις στη Μόσχα για την πορεία της στην Ουκρανία, υπάρχει και μια άλλη διάσταση στη σύγκρουση. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει κερδίσει τον πόλεμο της προπαγάνδας.
Ο Ρώσος πρόεδρος, παιδί της KGB, έχει ξεσκονίσει τα εγχειρίδια παραπληροφόρησης του ψυχρού πολέμου. Πρόσθεσε, για τους σκοπούς του Κρεμλίνου, ένα ακριβό γυάλισμα του 21ου αιώνα, τον 24ωρο έλεγχο των ειδήσεων, των ψηφιακών δικτύων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το Russia Today, το κρατικό αγγλόφωνο ειδησεογραφικό κανάλι, μένει απροβλημάτιστο με την ακρίβεια και την αλήθεια.
Δεδομένου του σκληρού ελέγχου της πολιτείας στα εγχώρια μέσα ενημέρωσης, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Πούτιν έχει ισχυρή υποστήριξη στο εσωτερικό. Η κατάπνιξη της εσωτερικής διαφωνίας τον έκανε να αξιοποιήσει ένα ισχυρό συναίσθημα: τον εθνικισμό που είναι ριζωμένος στη διαμαρτυρία. Δεν είναι ο μόνος που θεωρεί την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης καταστροφή και τις ΗΠΑ δημιουργό των μετέπειτα δεινών της Ρωσίας. Οι ξένοι φταίνε.
Πιο εντυπωσιακός είναι ο αντίκτυπος που έχει η απότομη, καλά χρηματοδοτούμενη στρατηγική προπαγάνδας στην κοινή γνώμη πέρα από τη Ρωσία. Μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, αρχίζει να πιστεύει ότι ο Πούτιν μπορεί να έχει δίκιο. Αν κάνει την Ουκρανία ένα αποτυχημένο κράτος, γιατί να παρέμβουν οι άλλοι; Αρκετά προβλήματα δεν έχει η δημοκρατική Ευρώπη ήδη;
Το Κρεμλίνο ξεκινά με το πιστεύω ότι αν επαναλάβεις ένα ψέμα αρκετά συχνά και με αρκετή πεποίθηση κάποιοι θα το θεωρήσουν αλήθεια. Έτσι, οι βαριά οπλισμένοι ρώσοι στρατιώτες που εισέβαλαν στην Κριμαία ειπώθηκε ότι ήταν ντόπιοι πολιτοφύλακες. Αυτό υποστηρίχθηκε με έναν εντελώς ανέκφραστο τρόπο. Οι τελευταίες καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων στην ανατολική Ουκρανία χαρακτηρίστηκαν επίσης πράξη αυτοάμυνας από Ρώσους ομιλητές. Πρόκειται για ένα παλιό και αποτελεσματικό τέχνασμα: προβοκάτορες δημιουργούν αναταραχή, δίνοντας στη Μόσχα μια δικαιολογία για να παρέμβει «στην υπεράσπιση» των ντόπιων.
Πιο εντυπωσιακός είναι ο αντίκτυπος που έχει η απότομη, καλά χρηματοδοτούμενη στρατηγική προπαγάνδας στην κοινή γνώμη πέρα από τη Ρωσία. Μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, αρχίζει να πιστεύει ότι ο Πούτιν μπορεί να έχει δίκιο. Αν κάνει την Ουκρανία ένα αποτυχημένο κράτος, γιατί να παρέμβουν οι άλλοι; Αρκετά προβλήματα δεν έχει η δημοκρατική Ευρώπη ήδη;
Το Κρεμλίνο ξεκινά με το πιστεύω ότι αν επαναλάβεις ένα ψέμα αρκετά συχνά και με αρκετή πεποίθηση κάποιοι θα το θεωρήσουν αλήθεια. Έτσι, οι βαριά οπλισμένοι ρώσοι στρατιώτες που εισέβαλαν στην Κριμαία ειπώθηκε ότι ήταν ντόπιοι πολιτοφύλακες. Αυτό υποστηρίχθηκε με έναν εντελώς ανέκφραστο τρόπο. Οι τελευταίες καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων στην ανατολική Ουκρανία χαρακτηρίστηκαν επίσης πράξη αυτοάμυνας από Ρώσους ομιλητές. Πρόκειται για ένα παλιό και αποτελεσματικό τέχνασμα: προβοκάτορες δημιουργούν αναταραχή, δίνοντας στη Μόσχα μια δικαιολογία για να παρέμβει «στην υπεράσπιση» των ντόπιων.
Τέτοια κραυγαλέα απόκρυψη δεν είναι διαθέσιμη σε δημοκρατικά κράτη με ελεύθερα μέσα ενημέρωσης. Οι δημοσιογράφοι, δικαίως, παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις. Η σαφήνεια του αντι- μηνύματος της Δύσης έχει, ούτως ή άλλως, σκιαστεί από τις διαφορές μεταξύ των κυβερνήσεων - μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάποιοι στην Ευρώπη θέλουν μια ισχυρή απάντηση. Άλλοι, όπως στην Ουγγαρία ο Βίκτωρ Ορμπάν, μάλλον θαυμάζουν τον απολυταρχικό εθνικισμό του Πούτιν.
Οι αρπαγές εδαφών δεν μπορούν να μπουν στο δρόμο των επιχειρήσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για αυτόν τον «ρεαλισμό» είναι ο Joe Kaeser, διευθύνων σύμβουλος της γερμανικής εταιρείας Siemens. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, ο Kaeser πήγε προσωπικά να προσκυνήσει στην κατοικία του Πούτιν έξω από τη Μόσχα. Η Siemens πουλάει ένα μεγάλο τμήμα εξοπλισμού στη Ρωσία και, όπως είπε ο Kaeser στην εφημερίδα Bild, «ο διάλογος είναι για μας ένα ουσιαστικό μέρος των μακροχρόνιων σχέσεων». Η ειρήνη και η ασφάλεια της Ευρώπης πρέπει να περιμένουν τη σειρά τους.
Η πολιτική της Ιταλίας απέναντι στη Ρωσία φαίνεται ότι έχει σχηματιστεί συχνά από τον ενεργειακό όμιλο Eni. Μετά από μία επίσκεψη στη Ρώμη, έχω την εντύπωση ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει πολύ κάτω από τη νέα κεντροαριστερή κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι. Οι γαλλικές εταιρείες άμυνας έχουν επικερδή συμβόλαια εξαγωγών και ανησυχούν, ενώ η βρετανική BP ανησυχεί για την απώλεια μεγάλου μερίσματος από τα ρωσικά ενεργειακά της συμφέροντα. Έπειτα, υπάρχουν και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που εδρεύουν στο Λονδίνο και ξεπλένουν ρωσικά ρούβλια, αλλά και τα ακριβά γραφεία δημοσίων σχέσεων , όπως η Portland Communications, τα οποία είναι έτοιμα να γυαλίσουν την εικόνα του Πούτιν.
Τα κόμματα της ξενοφοβικής δεξιάς που ελπίζουν να ευημερήσουν στις ευρωπαϊκές εκλογές του επόμενου μήνα υποστηρίζουν ακόμα πιο ξεδιάντροπα τη Μόσχα. Μοιράζονται τα αυταρχικά ένστικτα του Πούτιν και τον πολιτιστικό συντηρητισμό. Ο Πούτιν μπορεί να υπολογίζει στην υποστήριξη του νεοναζιστικού Jobbik στην Ουγγαρία και στην Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα. Ο Νάιτζελ Φάρατζ, επικεφαλής του βρετανικού κόμματος Ανεξαρτησίας, έχει εκφραστεί θετικά για τον Ρώσο πρόεδρο. Η Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας, κατηγορεί την ΕΕ για υποκρισία στην Κριμαία.
Τα κόμματα της ξενοφοβικής δεξιάς που ελπίζουν να ευημερήσουν στις ευρωπαϊκές εκλογές του επόμενου μήνα υποστηρίζουν ακόμα πιο ξεδιάντροπα τη Μόσχα. Μοιράζονται τα αυταρχικά ένστικτα του Πούτιν και τον πολιτιστικό συντηρητισμό. Ο Πούτιν μπορεί να υπολογίζει στην υποστήριξη του νεοναζιστικού Jobbik στην Ουγγαρία και στην Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα. Ο Νάιτζελ Φάρατζ, επικεφαλής του βρετανικού κόμματος Ανεξαρτησίας, έχει εκφραστεί θετικά για τον Ρώσο πρόεδρο. Η Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας, κατηγορεί την ΕΕ για υποκρισία στην Κριμαία.
Στην ίδια πλευρά -αν και για διαφορετικούς λόγους- στέκονται οι ντεμοντέ συντηρητικοί «ρεαλιστές». Έχουν μια άποψη του 19ου αιώνα για τις διεθνείς σχέσεις. Όσο σκληρή και αν φαίνεται στους φιλελεύθερους, η Δύση θα πρέπει να επικεντρωθεί στα στενά συμφέροντα της. Ακριβώς όπως οι ΗΠΑ είχαν κάποτε το Δόγμα Μονρό, η Ρωσία έχει το δικαίωμα να ασκεί επικυριαρχία στις πρώην επαρχίες της Σοβιετικής Ένωσης. Η διεύρυνση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας ήταν πράγματι προκλητική. Με αυτή την κοσμοαντίληψη, η Ουκρανία δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα άτυχο πιόνι στη μεγάλη σκακιέρα της ισχύος.
Ίσως ο κόσμος να επιστρέφει στον 19ο αιώνα. Οι ρεαλιστές μπορεί τουλάχιστον να διεκδικήσουν τη σαφήνεια και την ειλικρίνεια. Αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί για τους απολογητές της φιλελεύθερης αριστεράς, οι οποίοι φαίνονται εντελώς αδιάφοροι προς την εσωτερική καταστολή του Πούτιν και την εξωτερική του επιθετικότητα. Η Δύση, σύμφωνα με τον Χέλμουτ Σμιντ, πρώην καγκελάριο της Γερμανίας, δεν θα πρέπει να «ανησυχεί» τόσο για την Ουκρανία. Γίνονται συγκρίσεις ανάμεσα στην αρπαγή γης της Ρωσίας και την παρέμβαση της Δύσης στο Κοσσυφοπέδιο. Με τη διαφορά ότι κανείς δεν ήθελε να προσαρτήσει το Κοσσυφοπέδιο.
Οι αριστεροί ακαδημαϊκοί αναφέρουν τις εισβολές στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, προκειμένου να δημιουργήσουν μια ψεύτικη ηθική ισοδυναμία μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ. Η λογική είναι πολύ καλά διεστραμμένη. Αν ο αμερικανικός στρατιωτικός τυχοδιωκτισμός ήταν τόσο αποτρόπαιος, πώς μπορεί να είναι αποδεκτό τα ρωσικά στρατεύματα να ποδοπατούν την Ουκρανία; Μου διαφεύγει κάτι; Ή μήπως ο φιλελεύθερος μεταμοντερνισμός κατοικεί πλέον σε έναν διεστραμμένο κόσμο, όπου ό,τι είναι αντι- Αμερικανικό θα πρέπει να είναι και σωστό;
Τελικά, η δημοκρατική πολυμορφία της Δύσης είναι η δύναμή της. Οι πόλεις της είναι γεμάτες από Ρώσους. Οι απολογητές του Πούτιν δεν ονειρεύονται να φύγουν για να ζήσουν στη Μόσχα. Ούτε μπορεί η προσπάθεια της Μόσχας να καταστρέψει την Ουκρανία να αποκρύψει το απλό γεγονός ότι ο Τσάρος Βλαδίμηρος οδηγεί τη Ρωσία σε ραγδαία παρακμή. Όμως, οι Ευρωπαίοι πρέπει να μάθουν να υπερασπίζονται τις αξίες τους. Η ελευθερία της ηπείρου, της ειρήνης και της ασφάλειας θεωρούνται εδώ και καιρό δεδομένα. Ο Πούτιν τα αμφισβητεί σοβαρά.
No comments:
Post a Comment