Μνήμη και Κατάφαση Ζωής
Δημοσίευση: 27 Ιαν. 2014 | Τελευταία ενημέρωση: 27 Ιαν. 2014
Στις 27 Ιανουαρίου κάθε χρόνο, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών τιμά τη μνήμη του Ολοκαυτώματος, στο οποίο θυσιάστηκαν οι ζωές έξι εκατομμυρίων Εβραίων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. H ημέρα καθιερώθηκε ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Αυτή την ημέρα το 1945, τα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν από τους Ναζί το στρατόπεδο συγκέντρωσης και θανάτου, Άουσβιτς-Μπίρκεναου στην Πολωνία. Μαζί με πολλούς άλλους, θα παρευρεθώ κι εγώ σήμερα στην ετήσια αναμνηστική εκδήλωση στο μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Αθήνα, για να καταθέσω ένα στεφάνι μνήμης εκ μέρους της Βρετανικής Πρεσβείας στην Ελλάδα και του Βρετανικού λαού. Διπλά στους ομολόγους μου, θα εκφράσω την ισχυρή ελπίδα ότι αυτές οι πράξεις ανάμνησής μας θα αποτελούν όχι μόνο μια καταδίκη των ακατανόητων και τραγικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη 70 χρόνια πριν, αλλά και μια δήλωση της ακατάπαυστης και ακλόνητης δέσμευσής μας στην πρόληψη του αντισημιτισμού στις σημερινές μας κοινωνίες.
Πριν την Κατοχή, ο εβραϊκός πληθυσμός στην Ελλάδα ήταν από τους παλιότερους και πιο διακεκριμένους της Ευρώπης. Οι ρωμανιώτικες κοινότητες της κεντρικής Ελλάδας, της Αθήνας, των Επτανήσων και της Κρήτης είχαν ιδρυθεί πριν από σχεδόν 2000 χρόνια. Ο εβραϊκός πληθυσμός στη Θεσσαλονίκη είχε εποικήσει εκεί τον 15ο αιώνα, μετά την απέλασή του από την Ισπανία, και αριθμούσε 50.000 άτομα περίπου. Μπορεί κανείς να αποκτήσει μια ιδέα του πολιτιστικού και εμπορικού πλούτου της εβραϊκής κοινότητας σε αυτή την πόλη στο πολύ συγκινητικό Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης στην οδό Αγίου Μηνά. Μπορείτε να βρείτε περισσότερα για τη συλλογή και το αφήγημα του μουσείου αυτού στο http://www.jmth.gr.
Την κλίμακα της φρίκης δεν μπορεί κανείς να την καταλάβει. Από τον Μάρτιο ως τον Ιούνιο του 1943, περίπου 49000 Εβραίοι απελάθηκαν στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Σχεδόν κανένας δεν γύρισε πίσω. Γύρω στο 96,5% του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης εξολοθρεύτηκε. Αλλού στην Ελλάδα, οι απελάσεις ξεκίνησαν μόνο αφού οι Ναζί απέκτησαν την κυριαρχία όλης της χώρας από τον Σεπτέμβριο του 1943. Στην Αθήνα οι απελάσεις άνω των 1000 Εβραίων έγιναν τον Μάρτιο του 1944. Τον ίδιο μήνα, το 95% του αρχαίου εβραϊκού πληθυσμού των Ιωαννίνων μεταφέρθηκε από το πέρασμα του Μετσόβου και διακομίστηκε από εκεί με τρένο στο Άουσβιτς. Οι εβραϊκές κοινότητες της Αθήνας και των Ιωαννίνων σχεδιάζουν τώρα σημαντικές αναμνηστικές εκδηλώσεις προς μνήμη της επετείου 70 χρονών από αυτά τα φρικτά γεγονότα. Τις στηρίζω σθεναρά.
Πέρσι, είχα την τιμή να παρευρεθώ στα εγκαίνια μιας έκθεσης με τίτλο «Συναγωνιστής: Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση», στο Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος στη Νίκης στην Αθήνα. Αυτή η έκθεση συγκεντρώνει τις προσωπικές ιστορίες 24 αντρών και γυναικών από διάφορες εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας, οι οποίοι πήραν τα όπλα στις σκοτεινές μέρες της Κατοχής. Χρίστηκαν «συναγωνιστές», υπέρτατος τίτλος τιμής ανάμεσα στους μαχητές της ελεύθερης Ελλάδας, και πολέμησαν ως ίσοι μεταξύ ίσων. Οι ιστορίες των Εβραίων ανταρτών στην Ελλάδα δεν είναι πολύ γνωστές, ούτε εδώ ούτε στο εξωτερικό, και θα ενθάρρυνα όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για αυτή την τραγική περίοδο στην εβραϊκή και ελληνική ιστορία να πάνε να τη δούν. Είναι ανοιχτή μέχρι τις 25 Απριλίου. Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στο:http://www.jewishmuseum.gr/gr/exhibitions/upcomming_exhibitions/item/5.html.
Όπως ανέφερα στο τελευταίο μου μπλογκ, το Ηνωμένο Βασίλειο θα αναλάβει από τον Απρίλιο την προεδρία της Διεθνούς Συμμαχίας για την Ανάμνηση-Μνήμη του Ολοκαυτώματος. Το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα ήταν από τα πιο θηριώδη και εκτεταμένα της Ευρώπης. Θα συνεργαστώ στενά με τις διάφορες εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας τους επόμενους μήνες, ώστε να προωθήσω το ουσιώδες έργο της ανάμνησης-μνήμης. Όπως είπε ο Λόρδος Σαχς, τέως Αρχιραβίνος των Ενωμένων Συναγωγών της Κοινοπολιτείας: «Δεν μπορούμε να αναστήσουμε τους νεκρούς, αλλά μπορούμε να κρατάμε ζωντανή την μνήμη τους, ώστε να μην ξεχνιούνται. Μπορούμε να δεσμευτούμε στην ζωή μας να πραγματοποιήσουμε όσα, με μεγάλη αγριότητα, εμποδίστηκαν να πραγματοποιήσουν στη δική τους. Έτσι προχωράμε σε μια ζωηρή κατάφαση της ζωής.»
Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με τα γεγονότα του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα, συστήνω τη νηφάλια και συγκινητική διήγηση του Μαρκ Μαζάουερ: Στην Ελλάδα του Χίτλερ (ελλην.μεταφ. 1994), κεφ.19.
Αυτή την ημέρα το 1945, τα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν από τους Ναζί το στρατόπεδο συγκέντρωσης και θανάτου, Άουσβιτς-Μπίρκεναου στην Πολωνία. Μαζί με πολλούς άλλους, θα παρευρεθώ κι εγώ σήμερα στην ετήσια αναμνηστική εκδήλωση στο μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Αθήνα, για να καταθέσω ένα στεφάνι μνήμης εκ μέρους της Βρετανικής Πρεσβείας στην Ελλάδα και του Βρετανικού λαού. Διπλά στους ομολόγους μου, θα εκφράσω την ισχυρή ελπίδα ότι αυτές οι πράξεις ανάμνησής μας θα αποτελούν όχι μόνο μια καταδίκη των ακατανόητων και τραγικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη 70 χρόνια πριν, αλλά και μια δήλωση της ακατάπαυστης και ακλόνητης δέσμευσής μας στην πρόληψη του αντισημιτισμού στις σημερινές μας κοινωνίες.
Πριν την Κατοχή, ο εβραϊκός πληθυσμός στην Ελλάδα ήταν από τους παλιότερους και πιο διακεκριμένους της Ευρώπης. Οι ρωμανιώτικες κοινότητες της κεντρικής Ελλάδας, της Αθήνας, των Επτανήσων και της Κρήτης είχαν ιδρυθεί πριν από σχεδόν 2000 χρόνια. Ο εβραϊκός πληθυσμός στη Θεσσαλονίκη είχε εποικήσει εκεί τον 15ο αιώνα, μετά την απέλασή του από την Ισπανία, και αριθμούσε 50.000 άτομα περίπου. Μπορεί κανείς να αποκτήσει μια ιδέα του πολιτιστικού και εμπορικού πλούτου της εβραϊκής κοινότητας σε αυτή την πόλη στο πολύ συγκινητικό Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης στην οδό Αγίου Μηνά. Μπορείτε να βρείτε περισσότερα για τη συλλογή και το αφήγημα του μουσείου αυτού στο http://www.jmth.gr.
Την κλίμακα της φρίκης δεν μπορεί κανείς να την καταλάβει. Από τον Μάρτιο ως τον Ιούνιο του 1943, περίπου 49000 Εβραίοι απελάθηκαν στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Σχεδόν κανένας δεν γύρισε πίσω. Γύρω στο 96,5% του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης εξολοθρεύτηκε. Αλλού στην Ελλάδα, οι απελάσεις ξεκίνησαν μόνο αφού οι Ναζί απέκτησαν την κυριαρχία όλης της χώρας από τον Σεπτέμβριο του 1943. Στην Αθήνα οι απελάσεις άνω των 1000 Εβραίων έγιναν τον Μάρτιο του 1944. Τον ίδιο μήνα, το 95% του αρχαίου εβραϊκού πληθυσμού των Ιωαννίνων μεταφέρθηκε από το πέρασμα του Μετσόβου και διακομίστηκε από εκεί με τρένο στο Άουσβιτς. Οι εβραϊκές κοινότητες της Αθήνας και των Ιωαννίνων σχεδιάζουν τώρα σημαντικές αναμνηστικές εκδηλώσεις προς μνήμη της επετείου 70 χρονών από αυτά τα φρικτά γεγονότα. Τις στηρίζω σθεναρά.
Πέρσι, είχα την τιμή να παρευρεθώ στα εγκαίνια μιας έκθεσης με τίτλο «Συναγωνιστής: Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση», στο Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος στη Νίκης στην Αθήνα. Αυτή η έκθεση συγκεντρώνει τις προσωπικές ιστορίες 24 αντρών και γυναικών από διάφορες εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας, οι οποίοι πήραν τα όπλα στις σκοτεινές μέρες της Κατοχής. Χρίστηκαν «συναγωνιστές», υπέρτατος τίτλος τιμής ανάμεσα στους μαχητές της ελεύθερης Ελλάδας, και πολέμησαν ως ίσοι μεταξύ ίσων. Οι ιστορίες των Εβραίων ανταρτών στην Ελλάδα δεν είναι πολύ γνωστές, ούτε εδώ ούτε στο εξωτερικό, και θα ενθάρρυνα όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για αυτή την τραγική περίοδο στην εβραϊκή και ελληνική ιστορία να πάνε να τη δούν. Είναι ανοιχτή μέχρι τις 25 Απριλίου. Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στο:http://www.jewishmuseum.gr/gr/exhibitions/upcomming_exhibitions/item/5.html.
Όπως ανέφερα στο τελευταίο μου μπλογκ, το Ηνωμένο Βασίλειο θα αναλάβει από τον Απρίλιο την προεδρία της Διεθνούς Συμμαχίας για την Ανάμνηση-Μνήμη του Ολοκαυτώματος. Το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα ήταν από τα πιο θηριώδη και εκτεταμένα της Ευρώπης. Θα συνεργαστώ στενά με τις διάφορες εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας τους επόμενους μήνες, ώστε να προωθήσω το ουσιώδες έργο της ανάμνησης-μνήμης. Όπως είπε ο Λόρδος Σαχς, τέως Αρχιραβίνος των Ενωμένων Συναγωγών της Κοινοπολιτείας: «Δεν μπορούμε να αναστήσουμε τους νεκρούς, αλλά μπορούμε να κρατάμε ζωντανή την μνήμη τους, ώστε να μην ξεχνιούνται. Μπορούμε να δεσμευτούμε στην ζωή μας να πραγματοποιήσουμε όσα, με μεγάλη αγριότητα, εμποδίστηκαν να πραγματοποιήσουν στη δική τους. Έτσι προχωράμε σε μια ζωηρή κατάφαση της ζωής.»
************
Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με τα γεγονότα του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα, συστήνω τη νηφάλια και συγκινητική διήγηση του Μαρκ Μαζάουερ: Στην Ελλάδα του Χίτλερ (ελλην.μεταφ. 1994), κεφ.19.
No comments:
Post a Comment