ΕΡΕΥΝΑ-ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ

Tο καρτέλ της ακρίβειας

Στα ύψη εκτοξεύουν τις τιμές των οπωροκηπευτικών τα καρτέλ των χονδρεμπόρων. Αποκαλυπτική είναι η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Διατηρούν μεγάλα ποσοστά κέρδους, επιβάλλουν τους όρους τους σε λαϊκές και σούπερ μάρκετ, εκδίδουν εικονικά τιμολόγια, «ελληνοποιούν» εισαγόμενα προϊόντα.

Την τεράστια «ψαλίδα», έως και 180%, των τιμών των νωπών οπωροκηπευτικών από το χωράφι στο ράφι, καθώς και την «κραταιά» παρουσία των χονδρεμπόρων που καθορίζουν το «παιχνίδι» στην αγορά σε βάρος των καταναλωτών και των παραγωγών αποκαλύπτει κλαδική έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

Το κείμενό της δόθηκε χθες στη δημοσιότητα και αφορά τη διάρθρωση της αγοράς αλλά και τον τρόπο διαμόρφωσης των τιμών για επτά προϊόντα και συγκεκριμένα τα μήλα, τα πορτοκάλια, τα ροδάκινα, τις πατάτες, τις ντομάτες, τα αγγούρια και τα μαρούλια. Η έρευνα επισημαίνει τη στρεβλή λειτουργία της αγοράς.

Η χώρα μας είναι όχι απλώς αυτάρκης, αλλά και εξαγωγική σε κηπευτικά και φρούτα. Εντούτοις η δραστηριοποίηση 550 χονδρεμπόρων -αριθμού δυσανάλογου σε σχέση με το μέγεθος της κατανάλωσης- καθώς και ο κατακερματισμένος γεωργικός κλήρος κρατούν τις τιμές υψηλές.

Η ελληνική παραγωγή φρούτων αντιπροσωπεύει το 7,1% της συνολικής παραγωγής της ΕΕ, αλλά το 49,6% της συνολικής χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης αφορά καλλιέργειες κάτω των 20 στρεμμάτων. Επίσης η εγχώρια αγορά έχει μεγάλο αριθμό χονδρεμπόρων με 550 επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 55 κάνουν τζίρο μόλις 4 εκατ. ευρώ.

Με πιο απλά λόγια, η Επιτροπή Ανταγωνισμού υπαινίσσεται πως ο μεγάλος αριθμός χονδρεμπόρων αλλά και ο κατακερματισμένος γεωργικός κλήρος οδηγούν τους πάντες στη διαμόρφωση υψηλών περιθωρίων κέρδους για να επιβιώσουν.

Πάντως, η ανεξάρτητη διοικητική αρχή διαπιστώνει «κραταιά παρουσία» των χονδρεμπόρων με μερίδια στους πάγκους των λαϊκών αγορών που φτάνουν το 50% και στα σούπερ μάρκετ αυτά να κυμαίνονται, ανάλογα με το προϊόν, από 45% έως 75%.

Ετσι, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στην περίληψή της, αν ένα προϊόν πωλείται 1,25 ευρώ, τα 50 λεπτά πάνε στον παραγωγό, τα 28 λεπτά στον χονδρέμπορο, τα 35 στον λιανέμπορο και τα 12 στο κράτος (τιμές με ΦΠΑ 9%). Ο υπολογισμός έχει γίνει με παλιότερες τιμές, πριν από την αύξηση του ΦΠΑ στο 13%.

Από την έρευνα προκύπτει ακόμη ότι οι χονδρέμποροι είναι «πιο ευνοημένοι» στη διαδικασία της μετακύλισης των τιμών και ιδιαίτερα στα μήλα, στα ροδάκινα, στις πατάτες και στα αγγούρια αλλά και στις ντομάτες και στα πορτοκάλια. Εννοεί, ο συντάκτης της έκθεσης, πως όταν για παράδειγμα μειώνεται για κάποιο λόγο η τιμή του παραγωγού, ο χονδρέμπορος δεν περνά τη μείωση στην κατανάλωση ή αργεί να τη ρίξει.

Το πόρισμα της Επιτροπής Ανταγωνισμού μιλά και για τις εικονικές εκδόσεις τιμολογίων που φουσκώνουν την τιμή: «Ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις για τις γεωργικές επιχειρήσεις και τα γεωργικά εισοδήματα στρεβλώνουν τις συνθήκες αποτελεσματικής λειτουργίας στον κλάδο των οπωροκηπευτικών», αναφέρει κι εξηγεί: «Και τούτο κυρίως διότι η έκδοση τιμολογίων από τους εμπόρους (χονδρικής ή λιανικής), και όχι από τους παραγωγούς, οδηγεί ενδεχόμενα σε αύξηση της τιμής στον τελικό καταναλωτή, αφού τα τιμολόγια εκδίδονται σε υψηλότερη από την πραγματική τιμή (εικονική), με αποτέλεσμα αφενός μεν ο παραγωγός να ωφελείται από την επιστροφή του ΦΠΑ λόγω της φορολόγησής του με ειδικό προνομιακό καθεστώς, αφετέρου δε ο έμπορος να κερδίζει υψηλότερο περιθώριο κέρδους στη διογκωμένη τιμή».

Ενας από τους λόγους της ανόδου των τιμών είναι και τα «βαφτίσια» των ξένων προϊόντων ως ελληνικά: «Το ευρύτατο σε ορισμένα από τα υπό εξέταση προϊόντα (ιδίως στην πατάτα) φαινόμενο των ελληνοποιήσεων», λέει χαρακτηριστικά η έκθεση, «το οποίο οδηγεί στην παραπλάνηση των καταναλωτών, στην ικανοποίηση της ζήτησης με προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας ή/και τεχνητά υψηλής τιμής, στη συμπίεση του περιθωρίου κέρδους των Ελλήνων παραγωγών και στην οικειοποίηση του όποιου οικονομικού οφέλους από τους παραβάτες της σχετικής νομοθεσίας».

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού περιγράφει και ακόμη ένα πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ο αγροτικός κόσμος και είναι η αύξηση του κόστους παραγωγής: «Ενδεικτικό της δυσμενούς οικονομικής θέσης των παραγωγών είναι και η αύξηση του κόστους παραγωγής ιδίως την περίοδο 2010-2011.

Σύμφωνα με τους Γενικούς Δείκτες Τιμών Εισροών Γεωργίας - Κτηνοτροφίας και Αμοιβής Συντελεστών Παραγωγής (που αφορούν το σύνολο των προϊόντων, όχι μόνο τα υπό εξέταση στην παρούσα κλαδική) διαφαίνεται μία αύξηση στο κόστος παραγωγής, η οποία προκύπτει αφενός μεν από την αύξηση κατηγοριών του μεταβλητού κόστους, που αφορούν την ενέργεια (καύσιμα) και τα λιπάσματα, και αφετέρου από την αύξηση στο σταθερό κόστος των παραγωγών, λόγω του κόστους των τόκων των δανείων, η οποία δεν αντισταθμίζεται από τη μείωση του εργατικού κόστους».

Πώς ανεβαίνουν οι τιμές των κηπευτικών

Οι πωλήσεις από χονδρέμπορο σε χονδρέμπορο και τα υψηλά περιθώρια κέρδους είναι επίσης δύο λόγοι της ακρίβειας στα οπωροκηπευτικά.

Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η Επιτροπή Ανταγωνισμού, το μεικτό περιθώριο κέρδους των χονδρεμπόρων για τα εξεταζόμενα κηπευτικά προϊόντα (αγγούρια, ντομάτες, μαρούλια, πατάτες) εκτιμάται έως και 10%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα φρούτα (μήλα, πορτοκάλια) είναι σαφώς υψηλότερο και εκτιμάται έως και το 25%.

Αλλά και οι ενδιάμεσες πωλήσεις είναι επίσης στα αίτια της ανόδου των τιμών. Η έκθεση περιγράφει: «Η διακίνηση μεταξύ χονδρεμπόρων (πωλήσεις από χονδρέμπορους σε χονδρέμπορους, δηλαδή παρεμβολή περισσότερων ενδιάμεσων/μεσαζόντων από τον παραγωγό στα τελικά σημεία πώλησης) παρουσιάζει αισθητά υψηλά ποσοστά σε όλα τα προϊόντα του δείγματος (από 19% έως 56%, ανάλογα το προϊόν), ανεξαρτήτως των νομοθετικών περιορισμών αναφορικά με τον αριθμό των επιτρεπόμενων συναλλαγών κατά τη διακίνηση ή/και επιβολής ανώτατου περιθωρίου κέρδους που ίσχυαν για ορισμένα προϊόντα κατά την εξεταζόμενη περίοδο».

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΛΩΝΑΣ

Προτάσεις

Επτά μέτρα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού

Επτά μέτρα προτείνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού για το άνοιγμα της αγοράς.Εμφαση δίνεται στην παράκαμψη του κρίκου των μεσαζόντων και στην απευθείας διάθεση των αγροτικών προϊόντων προς τον τελικό καταναλωτή.

Λέει η ανεξάρτητη διοικητική αρχή: «Παρά τις πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση της άρσης ρυθμιστικών εμποδίων για την καλύτερη λειτουργία της αγοράς σε όλα τα επίπεδα της εφοδιαστικής αλυσίδας και την αποφυγή στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, με αιχμή την ουσιαστική αναμόρφωση του Αγορανομικού Κώδικα και του ΔΙΕΠΠΥ από το υπουργείο Ανάπτυξης, το συνολικό κανονιστικό πλαίσιο στον κλάδο των οπωροκηπευτικών παραμένει ακόμη περίπλοκο ή ανεπαρκές, κατά περίπτωση». Για τον λόγο αυτόν προτείνονται, μεταξύ άλλων:

1. Η εισαγωγή ενός ενιαίου και συστηματικού πλαισίου φορολογικών διατάξεων για τις γεωργικές επιχειρήσεις και τα γεωργικά εισοδήματα, ιδίως αναφορικά με την τήρηση σχετικών βιβλίων και τη φορολογική απεικόνιση στοιχείων.

2. Η υιοθέτηση εφαρμοστικών μέτρων και η άρση περιορισμών στη λειτουργία των δημοπρατηρίων.

3. Η υιοθέτηση νέων κανόνων και η συμπλήρωση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου για την εξυπηρέτηση των καινοτόμων ή/και τοπικών δομών της αγοράς (π.χ. προγράμματα συμβολαιακής γεωργίας, ηρτημένης παραγωγής, ηλεκτρονικό εμπόριο, χωροθέτηση τοπικών και περιφερειακών αγορών, άρση περιορισμών στην ίδρυση αγροτικών συνεταιρισμών, συστηματικότερη εφαρμογή διατάξεων για τυποποίηση και ιχνηλασιμότητα κ.ά.).

4. Ο εκσυγχρονισμός του κανονισμού μισθώσεων στις κεντρικές αγορές.

5. Η αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου (ιδίως των όρων αδειοδότησης) που διέπει την οργάνωση και λειτουργία των λαϊκών αγορών και

6. Η προώθηση του θεσμού των «Αγορών Παραγωγών» («Farmers' Markets») και η υιοθέτηση σχετικών εφαρμοστικών μέτρων.

7. Η απλούστευση και συνακόλουθη κωδικοποίηση λοιπών αδειοδοτικών, διοικητικών και ποινικών διατάξεων που αφορούν στην παραγωγή και εμπορία των οπωροκηπευτικών.

message
AΠΟ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΡΟΥΜΠΑΝΗ

Ημουνα νιος και γέρασα
Με πρωτοσέλιδα για τους μεσάζοντες ξεκίνησα τον επαγγελματικό μου βίο το 1974. Aρθρα για το υπερβολικό κέρδος που αποκομίζουν σε βάρος των παραγωγών και των καταναλωτών με συνόδευσαν σχεδόν 40 χρόνια. Με ακολουθούν ακόμα, στη δύση της σταδιοδρομίας, οι όρκοι και οι υποσχέσεις για τα μέτρα που θα εξαλείψουν τον παρασιτισμό και θα εξυγιάνουν την αγορά. Δεν πιστεύω πια ότι θα το δω. Αν δεν το προλάβουν ούτε τα παιδιά μου, ελπίζω για τα εγγόνια μου.

• Διαβάστε ακόμη:

ΔΗΜΑΡ: Αμεσα μέτρα για τα καρτέλ για να πέσουν οι τιμές στην αγορά