Από το μαστίγιο στο καρότο

Από το μαστίγιο στο καρότο Του Αθανασιου Έλλις Το ελληνικό χρέος παραμένει μη βιώσιμο. Το Μνημόνιο και το σχέδιο ανάκαμψης της Ελλάδας βασίζονται σε μια τέλεια εικόνα εξέλιξης του χρέους (picture perfect debt profile). Εάν οι επιδόσεις σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη απογοητεύσουν ακολουθώντας τις προβλέψεις μας και οι μεταρρυθμίσεις καθυστερήσουν ή δεν αποφέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, θα χρειασθεί τεράστια απομείωση χρέους ύψους 100 δισ. ευρώ. Οι δανειστές πρέπει να κατανοήσουν ότι αν δεν διευκολύνουν την Ελλάδα στη διαδικασία της αποπληρωμής του χρέους, η χώρα ίσως να μην μπορέσει να το αποπληρώσει.» Οι παραπάνω επισημάνσεις δεν αποτελούν μανιφέστο κάποιας ανεύθυνης λαϊκίστικης αντιπολίτευσης στο εσωτερικό της Ελλάδας. Είναι τα σημαντικότερα σημεία πρόσφατης έκθεσης για την ελληνική οικονομία της Bank of America Merill Lynch, κορυφαίου πυλώνα του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος. Οι συντάκτες της εκφράζουν την ανησυχία τους για το γεγονός ότι «η ημισταθεροποίηση της Ελλάδας την προηγούμενη χρονιά έχει αφαιρέσει την αίσθηση του επείγοντος για την προώθηση ενός πακέτου απομείωσης του χρέους που θα δρούσε ως κίνητρο για μεταρρυθμίσεις και θα προσείλκυε επενδύσεις.» Περιγράφουν την ελληνική βαθιά ύφεση ως τη χειρότερη από κάθε άλλη πρόσφατη οικονομική κρίση και τη συγκρίνουν με τη Μεγάλη Υφεση της Αμερικής την περίοδο 1929-1933. Υπογραμμίζουν, δε, ότι η δημοσιονομική προσαρμογή που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα στη διάρκεια του Μνημονίου είναι η μεγαλύτερη ανεπτυγμένης οικονομίας τις τελευταίων τριών δεκαετιών και μάλιστα με τεράστια διαφορά (είναι πάνω από διπλάσια σε σχέση με τη δεύτερη μεγαλύτερη, που σημειώθηκε στη Σουηδία την τετραετία 1995-1998). Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι πρέπει να ανατρέξει κανείς στην Αμερική του ’29 για να εντοπίσει μεγαλύτερη συρρίκνωση του ΑΕΠ. Οι διαπιστώσεις των αναλυτών των διεθνών αγορών δείχνουν στους Ευρωπαίους πολιτικούς και στους γραφειοκράτες χωρών και οργανισμών την κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κινηθούν. Εάν, φυσικά, το ζητούμενο είναι η αποτελεσματικότητα και όχι η τιμωρία. Η έκθεση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού κολοσσού καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η Ελλάδα έχει σε μεγάλο βαθμό κάνει αυτά που έπρεπε και κατά την άποψή μας εναπόκειται πλέον στην υπόλοιπη Ευρωζώνη να κάνει αυτό που της αναλογεί. Πιστεύουμε ότι η διασύνδεση της απομείωσης του χρέους με συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις αντί των τρίμηνων αξιολογήσεων θα μπορούσε να βοηθήσει». Πρόκειται για δύο σημαντικές επισημάνσεις. Η πρώτη είναι λίγο-πολύ γνωστή. Το χρέος δεν είναι βιώσιμο και απαιτείται ταχεία διευθέτηση. Είναι δε προφανές ότι για επικοινωνιακούς, αλλά και, κυρίως, ουσιαστικούς λόγους, αυτή θα πρέπει να ξεκινήσει, τουλάχιστον με τη μορφή δεσμευτικών ανακοινώσεων, αρκετά πριν από τις ευρωεκλογές. Η δεύτερη αφορά την πρόταση περί διασύνδεσης της απομείωσης του χρέους με συγκεκριμένα βήματα που θα γίνονται στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων. Είναι πολύ πιο λογικό να γνωρίζουν η κυβέρνηση, τα κόμματα και, τελικά, ο λαός της Ελλάδας ότι η υπερψήφιση και υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, που συχνά θίγουν οργανωμένα συμφέροντα, αυτόματα θα μεταφράζεται σε αφαίρεση χρέους. Μια τέτοια προσέγγιση θα αντιστρέψει την εξίσωση και θα μπορούσε ακόμη και να μεταβάλει τη στάση κάποιων πολιτικών. Χρειαζόμαστε περισσότερο καρότο και λιγότερο μαστίγιο. Οχι «αν δεν κάνετε αυτό, θα υποστείτε αυτή την τιμωρία» (περικοπές μισθών, αύξηση φόρων κ.λπ.), αλλά «εάν το κάνετε, θα έχετε αυτό το όφελος» (μείωση του χρέους κατά ένα συγκεκριμένο ποσό ή ποσοστό). Εμπειρογνώμονες της τρόικας, αλλά και της Ομάδας Δράσης του κ. Ράιχενμπαχ, πέραν της ενόχλησης και ενίοτε οργής για συγκεκριμένες συμπεριφορές και καθυστερήσεις της ελληνικής πλευράς, αναγνωρίζουν τη λογική της παραπάνω προσέγγισης. Φυσικά, η απόσταση από τη θεωρία στην πράξη είναι συχνά τεράστια, ιδιαίτερα όταν μια τέτοια διαδικασία θα πρέπει να αποφασισθεί και να εγκριθεί από τρεις διαφορετικούς διεθνείς οργανισμούς που έχουν τις δικές τους προτεραιότητες και καταστατικά. Πάντως, ύστερα από τριάμισι χρόνια μαστίγιο, θα άξιζε να επιχειρήσουν οι εταίροι μας και το καρότο. Μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο αποτελεσματικό.

kathimerini