Οικονομία

Η ευρωκρίση συμπαρασύρει τα Βαλκάνια

Η κρίση χρέους στην ευρωζώνη επέφερε βαρύτατο πλήγμα και στις οικονομίες των χωρών των δυτικών Βαλκανίων. Η ισχυρή οικονομική εξάρτησή τους από την ΕΕ δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για άμεση βελτίωση της κατάστασης.

Πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση στην ΕΕ η δραστηριοποίηση των ελληνικών τραπεζών στις χώρες των Βαλκανίων ήταν εντονότατη, αφού μετρούσαν 1.900 υποκαταστήματα απασχολώντας συνολικά περί τους 23.000 εργαζόμενους. Διαθέτοντας το 15 % του βασικού κεφαλαίου όλων των τραπεζών στα Βαλκάνια, οι ελληνικές τράπεζες ήταν ένα βασικό σημείο αναφοράς για τις εγχώριες οικονομίες. Πέντε χρόνια μετά, όμως, η εικόνα έχει αλλάξει άρδην, εκτιμά ο Φραντς-Λόταρ Άλτμαν, καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου. Όπως είπε προς τη Deutsche Welle στο περιθώριο Διεθνούς Διάσκεψης που διοργάνωσε πρόσφατα στο Βερολίνο η Εταιρία Μελετών Νοτιοανατολικής Ευρώπης και το ίδρυμα Friedrich-Ebert:

«Στην αρχή της κρίσης έλεγαν στην Ελλάδα ότι τουλάχιστον τα υποκαταστήματα του εξωτερικού συνεχίζουν να δουλεύουν καλά. Εν τω μεταξύ όμως, η έλλειψη ρευστότητας στην Ελλάδα είναι τόσο μεγάλη, που οι τράπεζες αυτές αποσύρουν κεφάλαια από τις γειτονικές χώρες με αποτέλεσμα να διογκώνεται ακόμη περισσότερο η έλλειψη δανεισμού στις χώρες αυτές».

Στενές οικονομικές σχέσεις

Μίλιτσα Ντέλεβιτς, αναπληρώτρια γενική γραμματέας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη

Αυτό, όμως, δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα της περιοχής. Οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων πλήττονται σήμερα σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Βασικός λόγος είναι οι στενές οικονομικές σχέσεις των βαλκανικών χωρών με τις χώρες της Ένωσης. Το 60 % των εμπορικών συναλλαγών των χωρών των δυτικών Βαλκανίων γίνεται με χώρες της ΕΕ. Η μείωση των εξαγωγών προς τις χώρες αυτές, η μείωση των ξένων επενδύσεων αλλά και των εμβασμάτων κεφαλαίων από μετανάστες προς τις πατρίδες τους είχαν άμεσες επιπτώσεις στην ανάπτυξη των βαλκανικών χωρών. Οι συνέπειες είναι ολέθριες: το ένα τρίτο των ανθρώπων στα δυτικά Βαλκάνια ζουν σήμερα σε συνθήκες φτώχειας, η ανεργία έχει εκτοξευθεί στα ύψη ενώ ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι μεταναστεύουν.

Όλα εκείνα δηλαδή, τα οποία ήθελαν να αποφύγουν οι χώρες αυτές, όταν προσανατολίστηκαν στην ΕΕ και στη μελλοντική τους ένταξη. Σήμερα διαπιστώνουν ότι η ευρωπαϊκή κρίση έχει συμπαρασύρει και τις ίδιες, τονίζει η Μίλιτσα Ντέλεβιτς, αναπληρώτρια γενική γραμματέας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη. «Η κρίση έχει δημιουργήσει ένα πολύ δύσκολο πλαίσιο για τη διαδικασία διεύρυνσης. Η κρίση σημαίνει ότι οι χώρες της ΕΕ είναι απασχολημένες με την αντιμετώπισή της. Όταν ασχολείσαι τόσο σοβαρά με μια τόσο σημαντική υπόθεση, τότε δεν έχεις χρόνο να προωθήσεις άλλες δράσεις».

Οι χώρες των Βαλκανίων δεν μπορούν να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία, εκτιμά η ειδικός. Εντούτοις, όπως λέει, μπορούν να εκμεταλλευθούν την κρίση για να προωθήσουν αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές, για παράδειγμα ιδιωτικοποιήσεις αλλά και την πάταξη της γραφειοκρατίας.

Επενδύσεις στην παιδεία

O Γκέραλντ Κνάους από το think tank European Stability Initiative

Μεγάλες αλλαγές απαιτούνται όμως και στην εκπαιδευτική πολιτική, εκτιμά ο Γκέραλντ Κνάους, από το think tank European Stability Initiative: «Είναι σημαντικό οι ελίτ που ασκούν την εκπαιδευτική πολιτική να σκεφθούν την οικονομία που θέλουν να οικοδομήσουν. Θα πρέπει να σκεφτούν πώς μπορούν να ενισχύσουν την επιχειρηματική δραστηριότητα και ποιο εκπαιδευτικό σύστημα ενδείκνυται περισσότερο. Τι σημαίνει, για παράδειγμα, αυτό για τις επαγγελματικές σχολές; Σχεδόν παντού στα Βαλκάνια είναι παραμελημένες. Θεωρούνται σχολεία για τους αποτυχημένους. Η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση στις βαλκανικές χώρες θα πρέπει να προσανατολιστούν στην οικονομία, σε αυτά που χρειάζονται οι επιχειρήσεις για να παράγουν προϊόντα και να τα πωλούν στο εξωτερικό».

Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν, όπως λέει, να υπάρχει ένα όραμα για τα επόμενα 10 με 15 χρόνια.

Από διαδοχικές του επισκέψεις στην ευρύτερη περιοχή ο ειδικός έχει αποκομίσει την εντύπωση ότι τόσο η πολιτική όσο και η δημόσια διοίκηση δεν είναι «φιλικά προσκείμενες» προς την επιχειρηματικότητα. Το κλίμα αυτό λειτουργεί φυσικά αποτρεπτικά για δυνητικούς επενδυτές. Σε αυτό το πεδίο, σύμφωνα με τον Γκέραλντ Κνάους, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά η ΕΕ η οποία θα πρέπει να ορίσει με μεγαλύτερη σαφήνεια πώς πρέπει να λειτουργεί η δημόσια διοίκηση, όταν θέλει να έχει ρόλο ρυθμιστή της οικονομίας. Αυτό θα μπορούσε να γίνει στο πλαίσιο των ετήσιων εκθέσεων προόδου των υποψήφιων προς ένταξη χωρών.

Παναγιώτης Κουπαράνης / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής   DW DE