ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Πολιτισμός | 25.03.2011

Γράφοντας ιστορία στον "Έλληνα"

 

Ένας Ελληνογερμανός δημοσιογράφος, ο Αλέξανδρος Στεφανίδης, αποφάσισε να γράψει τη γερμανική ιστορία των τελευταίων δεκαετιών από μια ειδική σκοπιά, με τη ματιά της οικογένειάς του που είχε εστιατόριο στην Καρλσρούη.

 

Τί συνειρμούς προκαλεί συνήθως η ελληνική μετανάστευση στη Γερμανία; Φάμπρικες, εστιατόρια με μαιάνδρους, δεύτεροι όροφοι σε χωριάτικα σπίτια στην ελληνική επαρχία, μίζερα ελληνικά, σπασμένα γερμανικά. Και σε ένα κάπως βαθύτερο επίπεδο ροζιασμένα χέρια του μόχθου, λιγδωμένες ποδιές σε κουζίνες, βολικοί άνθρωποι, συμπαθητικοί, που δεν ενόχλησαν τα τελευταία 50 χρόνια τη συχνά βλοσυρή πλειοψηφία. Αλλά μήπως ήρθε η ώρα να εμπλουτίσουμε τους συνειρμούς της ελληνικής μετανάστευσης; Αυτό τουλάχιστον μας υποδεικνύει ένα βιβλίο με τον τίτλο Στον Έλληνα που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις τσέπης Fischer. Συγγραφέας είναι ο νεαρός δημοσιογράφος της Süddeutsche Zeitung Αλέξανδρος Στεφανίδης. Τον προσέξαμε το περασμένο καλοκαίρι για τα ισορροπημένα άρθρα του για την Ελλάδα της κρίσης στο σαββατιάτικο ένθετο της εφημερίδας, άρθρα επεξηγηματικά που δεν ταιριάζουν στις τόσο προσφιλείς και παραπλανητικές κατηγορίες του «φιλελληνικού» και του «ανθελληνικού». Με αυτό το εχέγγυο στη μνήμη ανοίξαμε το βιβλίο του Στεφανίδη.

 

Το κοινωνικό κλίμα και οι διακυμάνσεις του

 

Ο Αλέξανδρος ΣτεφανίδηςΟύτε λίγο ούτε πολύ διηγείται απλά την ιστορία της οικογένειάς του, μιας οικογένειας μεταναστών στην Καρλσρούη. 40 χρόνια εστιατόριο που βαφτίστηκε «El Greco», μετονομάστηκε «Αλέξης Ζορμπάς» και κατέληξε να λέγεται «Ο Έλληνας» μέχρι που έκλεισε το 2009, θύμα των ανταπαιτητών στην αγορά, των αμερικανικών και κινεζικών ταχυφαγείων. Αλλά εδώ δεν πρόκειται για μια ιστορία της ελληνικής γαστρονομίας στην αλλοδαπή. Ούτε μόνο για μια οικογενειακή ιστορία με τον πατέρα, πότη, χαρτοπαίχτη, μπερμπάντη, τη μητέρα, σιωπηλό στυλοβάτη της φαμίλιας, τα αδέρφια, τους θείους και τις θειάδες, τους Γερμανούς πελάτες αλλά και φίλους. Το βιβλίο διηγείται μέσα από την περιποίηση των πελατών, συχνά πολιτικών, δικαστικών, καθηγητών και την πολιτική ιστορία της Γερμανίας τις τελευταίες δεκαετίες και πρωτίστως περιγράφει το κοινωνικό κλίμα απέναντι στους ξένους και τις διακυμάνσεις του, τις αυθόρμητες αλλά και τις ποδηγετούμενες από τους κυνηγούς των ψήφων. Ο Στεφανίδης διηγείται αυτή την πολυεπίπεδη ιστορία χωρίς οίκτο και χωρίς κακία για καμιά πλευρά, χωρίς τάση εξιδανίκευσης και χωρίς διάθεση εκδίκησης για καμιά πλευρά, αποδραματοποιεί τις περιστάσεις και τις φαιδρύνει κάθε τόσο με μια πρέζα χιούμορ, ας μην ξεχνάμε ότι βοηθούσε κι ο ίδιος στην κουζίνα πριν ασχοληθεί με τη μαγειρική της δημοσιογραφίας.

 

Από φιλοξενούμενοι οικοδεσπότες

 

Ελληνικό εστιατόριο στο ΑμβούργοΤο χάρισμα αυτού του βιβλίου είναι ότι ενώ περιγράφει ένα μικρό ελληνικό παράδειγμα στη Γερμανία δεν εγκλωβίζεται σ’ αυτό, ξεκινά από το ιδιωτικό αλλά το αποδεσμεύει από τους τέσσερις ιδιωτικούς τοίχους, κι έτσι το μικρό και ειδικό διαχέεται μέσα στο μεγάλο και το γενικό και αποκτά επιτέλους ουσιαστικότερο νόημα. Και πιο είναι λοιπόν αυτό το ουσιαστικότερο νόημα της ελληνικής μετανάστευσης στη Γερμανία για το Στεφανίδη ή τουλάχιστον σύμφωνα με το παράδειγμα της περίπτωσης Στεφανίδη; Το λέει ο ίδιος έμμεσα κάπου στο τέλος του βιβλίου και το υιοθετούμε σαν δική μας κατακλείδα: «Το εστιατόριο, η τραπεζαρία μας όπως το λέγαμε χαριτολογώντας, δεν ήταν ποτέ μια κλειστή κοινωνία, μάλλον το αντίθετο, το όνειρο μιας ανοιχτής κοινωνίας και μέσα εκεί παίχτηκε η ιστορία της οικογένειάς μου που ήρθε στη Γερμανία σαν φιλοξενούμενη και έγινε οικοδεσπότης.»  

 

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθυνος Σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος   dw