Η αιωνία Ελλάς

Tου Κωστα Ιορδανιδη

Η ιστορία των επαχθών δανείων άρχισε πριν από την ανεξαρτησία και η Ελλάς υπήρξε ίσως η μόνη ευρωπαϊκή χώρα, που από της ιδρύσεώς της, ήταν στην κυριολεξία χρεωμένη στους ξένους δανειοδότες. Την εποχή εκείνη των πρώτων ελληνικών δανείων δεν υπήρχαν «αγορές» υπό τη σημερινή τους μορφή, αλλά οι χρηματοπιστωτικοί οίκοι λειτουργούσαν με τρόπο ακριβώς ανάλογο.

Το πρώτο δάνειο εξεδόθη τον Φεβρουάριο του 1824 από τον βρετανικό Οίκο Λόφναν, με εγγύηση τα δημόσια κτήματα και όλα τα δημόσια έσοδα μιας χώρας που δεν είχε καν δημιουργηθεί. Το δεύτερο δάνειο συνήφθη τον Ιανουάριο του 1825 με τον τραπεζικό Οίκο των αδελφών Ρικάρδο και ήταν επαχθέστερο του πρώτου, διότι τη διαχείρισή του ανέλαβαν Αγγλοι τραπεζίτες και τα μέλη του Φιλελληνικού Κομιτάτου.

Από την άποψη αυτή η ιστορία απλώς επαναλαμβάνεται κάτω από συνθήκες περισσότερο τεχνοκρατικές, με πολίτες πολύ πιο ενημερωμένους, από ό, τι στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, με την αντίληψη των αγορών και της λογικής που τις διέπει να απασχολεί όχι απλώς τους ειδικούς, αλλά τους πάσης φύσεως καφενόβιους αυτής της χώρας.

Κάποιοι ιστορικοί θεώρησαν ότι οι υποχρεώσεις που ανέλαβε η Ελλάς πριν από την ανεξαρτησία της οδήγησαν στην πολιτική εξάρτηση της χώρας από τη Μεγάλη Βρετανία. Προ ολίγων εβδομάδων ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου αναφέρθηκε σε κινδύνους της εθνικής κυριαρχίας, λόγω της δεινής οικονομικής καταστάσεως που έχει περιέλθει η χώρα.

Πριν από μία εικοσαετία, ο κ. Κώστας Μητσοτάκης σε μία καταγγελτική ομιλία του στη Βουλή για την πολιτική του «αλόγιστου» δανεισμού που είχαν ακολουθήσει, όπως είπε, οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου επέδειξε στους βουλευτές το τελευταίο χρεόγραφο που μόλις πρόσφατα είχε αποπληρώσει η ελληνική κυβέρνηση από το πρώτο δάνειο της ανεξαρτησίας.

Δραματικές χειρονομίες της μορφής αυτής δεν είναι πλέον του συρμού και στο προσκήνιο είναι Επίτροποι, διοικητές της Ευρωπαϊκής Τράπεζας και αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οίκους.

Η μείζων διαφορά από το απώτατο αλλά και το πρόσφατο παρελθόν είναι ότι χρεωμένη ήταν μόνον η Ελλάς, ενώ σήμερα οφειλέτες είναι και κάποια εκατομμύρια πολιτών της χώρας. Και ενώ υποτίθεται ότι οι κυβερνήσεις επιχειρούν να πείσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή τις «αγορές» ότι λαμβάνουν μέτρα ουσιαστικά για τη μείωση του δημοσίου χρέους, οι πολίτες ωθούνται στην κατανάλωση -με άλλα λόγια σε υπερχρέωση- διότι αλλιώς η αγορά θα οδηγηθεί σε τέλμα. Πρόκειται για ασυμβατότητα τρομακτικών διαστάσεων, αλλά αφού το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα λειτουργεί με αυτούς τους όρους, δεν υπάρχουν περιθώρια ούτε καν ακαδημαϊκού προβληματισμού.

Το θέμα ασφαλώς δεν είναι εάν οι διάφοροι χρηματοπιστωτικοί οίκοι «παίζουν διάφορα παιχνίδια» · ούτε έχει σημασία εάν εκ των πραγμάτων θα υφίσταται πάντα διάσταση μεταξύ της Επιτροπής και της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών αφ’ ενός και αφ’ ετέρου της πολιτικής. Το ουσιώδες είναι ότι επί δύο περίπου αιώνες η χώρα αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα -με κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις. Από την άποψη αυτή, η Ελλάς ήταν και παραμένει αιωνία.--kathimerini