Επιστήμη | 29.12.2009

Ελαστικά για τον Χίτλερ : η ιστορία του συνθετικού καουτσούκ

Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift:

Ουδείς πλέον διερωτάται πότε και πως φτιάχτηκε το συνθετικό καουτσούκ. Κι όμως η εφεύρεση του Γερμανού χημικού Φρίντριχ Χόφμαν έδωσε άλλη ώθηση στην παγκόσμια βιομηχανία αλλά και στην καθημερινότητά μας.

Κάποτε όλα ήταν πολύ πιο φυσικά. Στη Νότια Αμερική τα δέντρα μεγάλωναν αργά και οι κάτοικοι του Αμαζονίου έπαιρναν από το ‘κά ου τσου’, που στη γλώσσα τους σημαίνει ‘το δέντρο που κλαίει’, ένα κρεμώδες υγρό και έφτιαχναν λάστιχα, αδιάβροχα ρούχα, μπάλες για παιχνίδι. Ο λόγος είναι για το φυσικό καουτσούκ και αναφορές σε αυτό γίνονται από τους Ευρωπαίους ήδη από τον 16ο αιώνα. Εκτός όμως από τις γομολάστιχες και τα αδιάβροχα παλτά οι Ευρωπαίοι δεν ήξεραν τι άλλο να κατασκευάσουν. Το καουτσούκ έγινε διάσημο το 1839, όταν ο Αμερικανός Τσαρλς Γκουντγίαρ κατάφερε να το βελτιώσει, να είναι ανθεκτικό σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες, ελαστικό και να κρατάει τη φόρμα του.

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Φυσικό καουτσούκ «Σιγά-σιγά άρχισαν να κατασκευάζονται λαστιχένιες μπότες, θερμοφόρες, αδιάβροχα κατάλληλα για τον κακό καιρό του Λονδίνου. Και το 1880 με την ανακάλυψη του αυτοκινήτου η ιστορία του φυσικού καουτσούκ άρχισε να γίνεται πολύ ενδιαφέρουσα» λέει ο Ρόμπερτ Σούστερ, χημικός και επικεφαλής του Ινστιτούτου για την Τεχνολογία του Καουτσούκ στο Ανόβερο.

Οι βαρόνοι του καουτσούκ και η Όπερα του Αμαζονίου ….

Από την παραγωγή του επωφελούνταν κυρίως οι βαρόνοι του καουτσούκ όπως αποκαλούνταν στη Βραζιλία. Η ζήτηση ήταν πολύ μεγάλη και οι άνθρωποι πλούτιζαν τόσο πολύ από αυτό το μονοπώλιο, ώστε καταμεσής στη ζούγκλα έχτισαν μια όπερα, μια όπερα στην πόλη Μανάους! «Οι βαρόνοι του καουτσούκ έστελναν τα πουκαμισά τους στο Λονδίνο για να πλυθούν και ολόκληρη η όπερα φτιάχτηκε από υλικά που μεταφέρθηκαν από την Ευρώπη, μάρμαρα από την Ιταλία κτλ.»

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Άποψη του Αμαζονίου στη Βραζιλία Στις χώρες όμως που αρχίζουν να αναπτύσσονται βιομηχανικά δεν αρέσει αυτή η εξάρτηση από το μονοπώλιο του καουτσούκ. Ένας Εγγλέζος καταφέρνει να κλέψει 70.000 σπόρους από δέντρα που παρήγαγαν καουτσούκ και να τους φυτέψει σε βρετανικές αποικίες στη νοτιανατολική Ασία. Μέχρι και σήμερα οι χώρες αυτές παραμένουν οι πιο σημαντικοί παραγωγοί φυσικού καουτσούκ στον κόσμο. Το μονοπώλιο της Βραζιλίας σπάει, αλλά η ζήτηση είναι μεγάλη και οι ποσότητες που παράγονται δεν επαρκούν.

Η μεγάλη εφεύρεση …

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Ο Φρίντριχ ΧόφμανΤο 1909 ο Γερμανός χημικός Φρίντριχ Χόφμαν καταφέρνει να φτιάξει συνθετικό καουτσούκ. Ο χημικός δούλευε για την πολύ γνωστή αργότερα εταιρεία Bayer. «Η εφεύρεσή του ήταν ανεκτίμητη. Δεν ήταν όμως περίεργο που εφευρέθηκε στη Γερμανία. Η γερμανική έρευνα στη χημεία ήταν πολύ προχωρημένη ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα», λέει και πάλι ο Ρόμπερτ Σούστερ.

Η ανακάλυψη αυτή όμως δυστυχώς βρίσκει εφαρμογή στα γερμανικά υποβρύχια στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τελειοποιείται από έναν άλλο χημικό στα τέλη της δεκαετίας του ‘20 και βρίσκει ακόμη μεγαλύτερη εφαρμογή στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Χίτλερ δίνει εντολή να φτιαχτούν αυτοκινητόδρομοι και η VW να κατασκευάσει χιλιάδες αυτοκίνητα. Τα αυτοκίνητα χρειάζονται λάστιχα βασισμένα στο συνθετικό καουτσούκ. Αλλά λάστιχα χρειάζεται η Γερμανία και για τα στρατιωτικά αυτοκίνητα και τα φορτηγά, και όχι μόνο στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σήμερα η τεχνολογία του συνθετικού καουτσούκ έχει εξελιχθεί τόσο πολύ που υπάρχουν 100 διαφορετικά είδη και κάθε χρόνο δηλώνονται επιπλέον 20 με 30 πατέντες που έχουν να κάνουν με το περιζήτητο αυτό υλικό.

Andreas Becker / Μαρία Ρηγούτσου

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου

DW