Η εσωκομματική δημοκρατία «απλώς απέτυχε» . Ο πρόεδρος της Κίνας Χου Ζιντάο εγκατέλειψε τον ενθουσιασμό του για μεταρρυθμίσεις εν όψει της νέας ηγεσίας που θα εκλεγεί το 2012The Economist«Η εσωκομματική δημοκρατία είναι η ζωή του κόμματος», διακήρυξε ο πρώην πρόεδρος της Κίνας, Ζιανγκ Ζεμίν, λίγο προτού παραδώσει τα ηνία στον Χου Ζιντάο πριν από 7 χρόνια. Θα μπορούσε να προωθήσει τη δημοκρατία στη χώρα συνολικά. Ωστόσο τα προσεκτικά μεταρρυθμιστικά πειράματα του Χου στο κόμμα μοιάζουν να έχουν εξανεμιστεί. Το ίδιο συνέβη και με τις δεσμεύσεις του πως θα καλλιεργήσει την εσωκομματική δημοκρατία.Σε επίπεδο ρητορικής τουλάχιστον, ο Χου είχε δείξει μεγαλύτερο ενθουσιασμό για μεταρρυθμίσεις από ό,τι ο Ζιανγκ, ο οποίος ήταν ηγέτης του κόμματος από το 1989 ώς το 2002 και δεν κατέβαλε κάποια ορατή προσπάθεια να αλλάξει το δικτατορικό ύφος της κομματικής ηγεσίας από πάνω προς τα κάτω. Τον Σεπτέμβριο όμως ο Χου εγκατέλειψε τις όχι ιδιαίτερα διακριτικές επιφυλάξεις του, δίνοντας έμφαση στην ομόφωνη λήψη αποφάσεων στους κόλπους του κόμματος. Οι μεταρρυθμιστές του κόμματος ήλπιζαν ότι μία νέα γενιά ηγετών που θα αναδειχθεί το 2012 θα προκύψει από ένα μίνιμουμ εσωκομματικών διεργασιών. Η μετάβαση της εξουσίας, κατά την οποία αναμένεται να αποσυρθεί και ο ίδιος ο Χου, βρίσκεται σε εξέλιξη. Ωστόσο η στασιμότητα του μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος στην κορυφή, μαζί με τον πρόσφατο διορισμό πέντε νέων τοπικών κομματικών ηγετών, χωρίς την παραμικρή διαβούλευση, δεν αποτελεί καλό οιωνό για την εσωκομματική δημοκρατία.Ενα καίριο στοιχείο των μεταρρυθμίσεων περιλαμβάνει το σύστημα με το οποίο πειραματίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ‘50 ο Μάο Τσετούνγκ. Το σύστημα αυτό, που ονομάζεται «τσανγκρεζί» στα κινεζικα, δίνει στους συμμετέχοντες σε κομματικά συνέδρια αυξημένες εξουσίες προκειμένου να ελέγχουν τους κομματικούς αξιωματούχους καθόλη την πενταετή διάρκεια του συνεδρίου, αντί μίας μόνο συνάντησης στην αρχή του συνεδρίου. Παράλληλα δίνει στους συνέδρους το δικαίωμα να εκφράσουν τη γνώμη τους για τον διορισμό κομματικών αξιωματούχων. Το επίμαχο σύστημα εντάχθηκε στο καταστατικό του κόμματος το 1956, αλλά ο Μάο έχασε ταχύτατα τη διάθεσή του για τέτοιους πειραματισμούς στην προσπάθειά του να πατάξει τους αντιφρονούντες. Το σύστημα λοιπόν απαλείφθηκε ξανά το 1969 στη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης.Μόλις στα τέλη της δεκαετίας του 1980, μία και πλέον δεκαετία μετά τον θάνατο του Μάο, τόλμησαν να επαναφέρουν την ιδέα της εσωκομματικής δημοκρατίας οι κομματικοί αξιωματούχοι. Ηταν ακόμη αρκετά δειλοί ώστε να προτείνουν εκδημοκρατισμό από κάτω προς τα πάνω, όπως έκανε ο Μάο. Επέλεξαν όμως δεκάδες κωμοπόλεις και αστικές περιοχές για να πειραματιστούν. Ακολούθησε η αιματηρή καταστολή της Πλατείας Τιενανμέν το 1989 και ο ενθουσιασμός της ηγεσίας περιορίσθηκε ακόμη περισσότερο. Υπό τον Ζιανγκ πάνω από τις μισές περιοχές που είχαν επιλεγεί εγκατέλειψαν την απόπειρα εκδημοκρατισμού. Ο Ζιανγκ προσπάθησε να επιβεβαιώσει τα μεταρρυθμιστικά του αντανακλαστικά προωθώντας άμεσες εκλογές για πόστα σε επαρχιακό επίπεδο.Για ένα διάστημα οι εκλογές αυτές ενθάρρυναν τις δυτικές κυβερνήσεις και τις ομάδες πίεσης ότι τελικά θα οδηγήσουν σε ανοιχτές εκλογές και σε υψηλότερο επίπεδο. Δεν συνέβη όμως κάτι τέτοιο. Οταν ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Χου το 2002 η δημοκρατία σε τοπικό επίπεδο είχε αμαυρωθεί από διενέξεις για τον ρόλο των εκλεγμένων ηγετών και από την επανεμφάνιση αντιπαραθέσεων μεταξύ αρχαίων δυναστειών. Η κλιμάκωση των διαδηλώσεων σε αγροτικές περιοχές απέδειξε ότι η άμεση δημοκρατία δεν ικανοποίησε τους χωρικούς ούτε επέλυσε τις διενέξεις τους. Στο τελευταίο εθνικό κομματικό συνέδριο το 2007 ο Χου απλώς επιβεβαίωσε την ανάγκη για πειραματισμούς. Το σύστημα ελάχιστα επεκτάθηκε στην υπόλοιπη Κίνα και δεν εφαρμόστηκε σε κανέναν από τα συνέδρια, τουλάχιστον σε κεντρικό επίπεδο. Η εσωκομματική δημοκρατία ήταν ένα από τα ζητήματα στην ετήσια συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής τον Σεπτέμβριο. Στο τέλος της συνάντησης όμως η ανακοίνωση δεν περιείχε καμία αναφορά στην ιδέα της εσωκομματικής δημοκρατίας, ούτε εξειδίκευε οποιοδήποτε σχέδιο για ευρύτερες προσπάθειες μεταρρυθμίσεων.Ο Χου είναι αναμφισβήτητα ικανοποιημένος από τη συμμόρφωση του κόμματος με τις εντολές του καθώς προσπαθεί να συσπειρώσει τους ομοϊδεάτες διαδόχους του, που αναμένεται να αναλάβουν τα ηνία του κόμματος το 2012. Ενδεικτική είναι η εκτίμηση του Λι Φαν, συμβούλου σε θέματα εκδημοκρατισμού της κοινωνίας με έδρα το Πεκίνο, ο οποίος είναι κατηγορηματικός. Η προσπάθεια εσωκομματικής δημοκρατίας «απλώς απέτυχε».kathimerini