Ρωγμές στο οικοδόμημα του Μάαστριχτ Η κρίση ενισχύει τις αιρετικές φωνές υπέρ ενός ευρωπαϊκού προστατευτισμού, πέρα από τα ασφυκτικά όρια του Συμφώνου Σταθερότητας Του Πετρου Παπακωνσταντινου «Φοβού του Δαναούς και ομόλογα φέροντας», έγραφε την περασμένη εβδομάδα ο Economist παραφράζοντας τον γνωστό αφορισμό του Βιργίλιου. Στο σχετικό άρθρο, συμπυκνώνονται όλα τα διαδεδομένα στερεότυπα για τη δημοσιονομική μας κρίση: Το «ούζο με τις ελίτσες», η παροιμιώδης μεσογειακή ανεμελιά, έφερε την Ελλάδα στο χείλος της πτώχευσης, πολύ κοντά στο να γίνει ευρωπαϊκό Ντουμπάι. Τώρα πλέον, μόνη λύση είναι η θεραπεία - σοκ, σε στυλ Ιρλανδίας, διαφορετικά η Ελλάδα θα τιμωρηθεί σκληρά από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι θα εκτοξεύσουν στα ουράνια το κόστος του δανεισμού. Οποιοσδήποτε προτείνει κάτι διαφορετικό έχει τόση επαφή με την πραγματικότητα, όση και οι οπαδοί της επίπεδης Γης. Τόσο απλά – ή μήπως όχι; Την ίδια μέρα, στην απέναντι πλευρά της Μάγχης, ο Nouvel Observateur φιλοξενούσε ολοσέλιδη ανάλυση με τίτλο «Γιατί η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπήσει». Οι συντάκτες εκτιμούσαν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να αφήσει η Ε.E. την Ελλάδα στην τύχη της, καθώς το 85% του χρέους βρίσκεται στα χέρια κρατών - μελών. Μια ελληνική πτώχευση «θα ήταν για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ό,τι η χρεοκοπία της Λίμαν Μπράδερς για τη Γουόλ Στριτ», αναφέρεται σχετικά. Επιπλέον, η Ελλάδα παρουσιάζεται όχι ως μεμονωμένο φαινόμενο, αλλά σύμπτωμα ευρύτερης ευρωπαϊκής νόσου. Σε πρώτη γραμμή, προβάλλει η ομάδα που έχει πολιτογραφηθεί με τον όχι και τόσο κολακευτικό όρο PIGS (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία). Το σύνολο του εξωτερικού χρέους (κράτος και επιχειρήσεις) φτάνει περίπου το 158% του ΑΕΠ σε Ελλάδα και Ισπανία, το 217% στην Πορτογαλία και το… 966% στην Ιρλανδία! Ακόμη χειρότερα, η ελληνική περίπτωση «είναι καρικατούρα αυτών που διαδραματίζονται στη Γαλλία και την Ιταλία», κατά τον ερευνητή του ινστιτούτου IFRI, Φιλίπ Ντεφάρζ. Φαίνεται ότι οι κέρβεροι της ΕΚΤ χτυπούν το σαμάρι για να πονέσει το γαϊδούρι: απειλούν την Ελλάδα με μύρια όσα δεινά για να αποτρέψουν τη χαλάρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας από τις κυβερνήσεις πολύ μεγαλύτερων οικονομιών (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία). Μετάσταση του χρέους Αλλά ακόμη και στη Βρετανία, ο Μάρτιν Γουλφ των Financial Times εκτιμά ότι το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί κατά 50 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ 2007 και 2014, κάτι που έχει συμβεί μόνο σε περιόδους παγκοσμίων πολέμων. Το σύνολο των ανεπτυγμένων χωρών θα δει το δημόσιο χρέος του να εκτινάσσεται στο 100% του ΑΕΠ μέχρι το 2012, έγραφε την περασμένη Τρίτη στη γαλλική Le Monde ο Νικολά Μπαβερέζ. Επομένως, μακράν του να αποτελεί μεσογειακή νόσο, η κατάρρευση των δημοσίων οικονομικών αποτελεί οικουμενικό πρόβλημα. Διοχετεύοντας πακτωλό χρημάτων στις τράπεζες για να αποτρέψουν την οικονομική κατάρρευση το φθινόπωρο του 2008, οι κυβερνήσεις προκάλεσαν μετάσταση της κρίσης, με αποτέλεσμα τη φούσκα του δημόσιου χρέους.Είναι όμως η νεοφιλελεύθερη θεραπεία - σοκ, κατά το πρότυπο της Ιρλανδίας, μονόδρομος; Εδώ το πρώτο που οφείλει να επισημάνει κανείς είναι η διεθνιστική επιμονή του βρετανικού Economist να αναζητεί πηγή έμπνευσης στην παλιά αποικία της Γηραιάς Αλβιώνας. Χθες μας συνιστούσαν να μιμηθούμε την «Κέλτικη Τίγρη» του Ατλαντικού, υπόδειγμα «Νέας Οικονομίας» των υπηρεσιών. Σήμερα που η τίγρη πνέει τα λοίσθια, το υπόδειγμα είναι ο «Κέλτικος Δράκος», που καταβροχθίζει μισθούς και θέσεις εργασίας. Επί της ουσίας, ο νεοφιλελευθερισμός είναι οργανικό μέρος όχι της λύσης, αλλά του ίδιου του προβλήματος. Δύο πολιτικοί τόλμησαν να διακηρύξουν δημόσια ότι «τα ελλείμματα δεν έχουν καμία σημασία» κι αυτοί δεν ήταν η Παπαρήγα και ο Λαφαζάνης, αλλά... ο Ρέιγκαν και ο Τσέινι! Η δραστική μείωση της φορολογίας κεφαλαίου και η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας συρρίκνωσαν τα δημόσια έσοδα, την ίδια ώρα που ο μιλιταρισμός οδηγούσε σε εκτόξευση των στρατιωτικών δαπανών, με αναπόφευκτη συνέπεια τη δημοσιονομική έκρηξη. Το κυριότερο, η προσφυγή σε πολιτικές αιματηρής λιτότητας, σε εποχή άκρως ασταθούς, αναιμικής ανάκαμψης και ενδημικής ανεργίας απειλεί όχι μόνο να ξαναφέρει προ των πυλών το φάντασμα της συστημικής κατάρρευσης, αλλά και να προκαλέσει πραγματική κοινωνική έκρηξη. Οχι τυχαία, ο Nouvel Observateur συνόδευε το προαναφερθέν άρθρο με φωτογραφία από τις περυσινές ταραχές στην Αθήνα και προειδοποιούσε για τον κίνδυνο να εκδηλωθεί κάτι σαν τον «εργατικό Δεκέμβρη», για τον οποίο μιλάει ο Αλέκος Αλαβάνος. Ριζοσπαστικά μέτρα σε κλίμακα Ευρώπης Οι τεκτονικές πιέσεις της κρίσης προκαλούν ρωγμές στο οικοδόμημα του Μάαστριχτ. Πέρυσι το φθινόπωρο, οι εθνικές κυβερνήσεις έγραψαν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους το άρθρο 107 της Συνθήκης της Λισσαβώνας, που απαγορεύει κρατική βοήθεια σε προβληματικές επιχειρήσεις, ανοίγοντας το δρόμο στα εργατικά συνδικάτα να στηρίξουν κάθε μελλοντική τους διεκδίκηση που παρεκκλίνει της ευρωπαϊκής ορθοδοξίας πάνω στο «γιατί στις τράπεζες και όχι σ’ εμάς»; Φέτος, ακόμη και η Μέρκελ αναγκάστηκε να ανατρέψει στην πράξη το Μάαστριχτ, αποδεχόμενη την αρχή της κοινοτικής παρέμβασης για τη στήριξη κρατών–μελών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, φτάνοντας στο σημείο να προτείνει κάποιου είδους Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Από την πλευρά του, ο Σαρκοζί, σε πλήρη αντίθεση με τις προτροπές του νεοφιλελευθερισμού, προχωρεί αυτές τις μέρες στο περίφημο «Μεγάλο Δάνειο», ύψους 35 δισ. ευρώ, για αναπτυξιακούς σκοπούς και συγκεκριμένα για τη στήριξη της ανώτατης εκπαίδευσης και των τεχνολογιών αιχμής, που θα στηρίξουν τη βιομηχανική ανάπτυξη σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ο Σαρκοζί απομυθοποίησε πλήρως την ιδεολογική τρομοκρατία των «διεθνών οίκων αξιολόγησης», υπενθυμίζοντας ότι είναι οι ίδιοι οίκοι που έδιναν άριστα στη Lehman Brothers και στα τοξικά απόβλητα της Γουόλ Στριτ και έθεσε ζήτημα αλλαγής των ευρωπαϊκών κανόνων δανεισμού, ώστε να εξαλειφθεί η εξάρτηση από τους εν λόγω οίκους. «Η τελευταία ευκαιρία» Σημαντικό τμήμα των ευρωπαϊκών και ιδιαίτερα των γαλλικών ελίτ προχωρεί σε ακόμη ριζοσπαστικότερες προτάσεις για εφαρμογή οικονομικού προστατευτισμού στην κλίμακα της Ευρώπης. Στο τελευταίο βιβλίο του, «Το τέλος της Δημοκρατίας», ο Εμανουέλ Τοντ θεωρεί ότι η επιβολή εμπορικού προστατευτισμού είναι όχι μόνο δυνατή (λόγω της βιομηχανικής υποδομής και της ισορροπίας στο εξωτερικό εμπόριο της Ενωσης), αλλά και «η τελευταία ευκαιρία για την ευρωπαϊκή δημοκρατία», πριν από τη μετατροπή της σε ολιγαρχία. Στο βιβλίο του «Ο νέος 21ος αιώνας», ο Ζακ Σαπίρ παρομοιάζει την παγκοσμιοποιημένη οικονομία με φορτηγό πλοίο, το οποίο κινδυνεύει να σπάσει από τις ταλαντώσεις που προκαλούν τα κύματα της κρίσης, αν δεν μοιράσει το φορτίο του σε ανεξάρτητα διαμερίσματα. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο διευθυντής ερευνών του CNRS κάνει λόγο («La crise de trop», Fayard, 2009) για πέρασμα από την παγκοσμιοποίηση στη «δια- περιφεροποίηση», δηλαδή τη διασύνδεση ανεξάρτητων, περιφερειακών ενώσεων και σημειώνει: «Μόνο πολύ φανατικοί ή πνευματικά ανάπηροι οπαδοί του αχαλίνωτου ανταγωνισμού φαντάζονται ότι η μόνη εναλλακτική λύση στην παγκοσμιοποίηση είναι η εθνική αυτάρκεια τύπου Αλβανίας». Φτάνει μάλιστα στο σημείο να υποστηρίξει ότι πρέπει «να διαλύσουμε την Ευρωπαϊκή Ενωση με τη σημερινή της μορφή για να φτιάξουμε μιαν άλλη»!kathimerini