Μοναδικό το μνημείο της Αμφίπολης

Ως μοναδικό τόσο σε μέγεθος όσο και σε μορφή χαρακτηρίζει το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, μιλώντας στο «Εθνος» ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, ακαδημαϊκός, Μιχάλης Τιβέριος, σημειώνοντας παράλληλα ότι σε περισσότερα από τέσσερα ταφικά σύνολα και μνημεία υπάρχουν Καρυάτιδες, αναφέροντας χαρακτηριστικά τον θησαυρό των Σιφνέων στους Δελφούς.

Ο μικρός ναϊσκος που δώρισαν οι κάτοικοι της Σίφνου ήταν από ακριβό μάρμαρο Πάρου και είναι περίφημος για τον γλυπτό του διάκοσμο, που αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα της ύστερης αρχαϊκής τέχνης. Στην πρόσοψη, ανάμεσα στις παραστάδες, τοποθετήθηκαν αντί για κίονες δύο αγάλματα από κόρες, χαρακτηριστικά δείγματα ιωνικής τέχνης της περιόδου. «Υπάρχουν περισσότερα μνημεία με Καρυάτιδες, δείγματα της αρχαϊκής εποχής», μας είπε ο κ. Τιβέριος προσθέτοντας ότι το μοναδικό μνημείο της Αμφίπολης κρύβει στο εσωτερικό του ένα σημαντικό πρόσωπο. Το αποδεικνύουν αυτό τόσο οι σφίγγες, όσο και οι δύο εντυπωσιακές Καρυάτιδες, ενώ όλο το ταφικό σύνολο χρονολογείται στο τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα.

Σύμφωνα με τον κ. Τιβέριο, Καρυάτιδες βρέθηκαν επίσης σε ταφικό σύνολο στην βορειοανατολική Βουλγαρία, κάτω από τον Δούναβη.

Ο καθηγητής αναφέρεται στον θαλαμοειδή τύμβο του Σβέτσαρι, που βρέθηκε τον Φεβρουάριο του 2013 και ανήκει στον βασιλιά των Γετών (σ.σ. θρακικό φύλο της βαλκανικής), Δρομιχαίτη και την σύζυγό του, που ήταν κόρη του Λυσίμαχου, στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης είναι ημίγλυφες, προσαρτημένες πάνω στους πεσσούς και είναι αρχαϊκές, μιμούνται δηλαδή τις αρχαϊκές κόρες.

Ο ακαδημαϊκός Μ. Τιβέριος τονίζει ότι το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης είναι μοναδικό τόσο σε μέγεθος όσο και σε μορφή

Η διαφορά τους με αυτές του Σβέτσαρι είναι ότι οι τελευταίες είναι πιο «επαρχιώτικες» και όχι αρχαϊκές, αλλά στέκονται με τον ίδιο τρόπο και έχουν τον ίδιο ρόλο. Επίσης, τα ανασηκωμένα τους χέρια κάνουν το ίδιο με αυτό που έκαναν και τα ελλείποντα (δεξί και αριστερό αντίστοιχα) χέρια των Καρυάτιδων της Αμφίπολης, κρατούσαν δηλαδή, όπως δείχνει ο ελαφρά ανασηκωμένος ώμος το επιστύλιο και απέτρεπαν την είσοδο στους επιτήδειους, τυμβωρύχους ή άλλους.

Ο κ. Τιβέριος επαναλαμβάνει ότι είναι απίθανο «ένοικος» του τάφου να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, ενώ εκτιμά ότι δεν θα μπορούσε να...φιλοξενεί την Ρωξάνη και τον γιο της Αλέξανδρο, καθώς για τον μεν πρώτο οι πηγές αναφέρουν ότι τάφηκε στην Αλεξάνδρεια για τον δε Αλέξανδρο Δ' η ταφή του θα γινόταν στις Αιγές, στους τάφους των βασιλιάδων της Μακεδονίας.

Για τον ακαδημαϊκό, που τα τελευταία 20 χρόνια έχει ανασκάψει την αρχαία Σίνδο και Θέρμη, η τοποθέτηση του Λέοντα στην κορυφή του τύμβου παραπέμπει μάλλον σε κάποιον στρατηγό.

«Η εμβληματική παρουσία του Λέοντα της Αμφίπολης δείχνει προς την κατεύθυνση κάποιου σημαντικού στρατηγού της εποχής, καθώς ο Λέων εκείνη την εποχή αποτελούσε σύμβολο της πολεμικής αρετής» λέει. Μεταξύ των ονομάτων που το τελευταίο διάστημα έχουν ακουστεί, ο κ. Τιβέριος ξεχωρίζει αυτό του Νέαρχου, αρχηγού του στόλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και παιδικού του φίλου. Οπως αναφέρει, ο Νέαρχος είχε στενούς δεσμούς με την Αμφίπολη, που ήταν η ναυτική βάση των Μακεδόνων, καθώς εκεί τον είχε εξορίσει ο Φίλιππος Β΄, μαζί με άλλους φίλος του Αλέξανδρου.

Μελετώντας τις φωτογραφίες που δίνει στη δημοσιότητα το υπουργείο Πολιτισμού, ο καθηγητής εκτιμά ότι ο τάφος μάλλον έχει συληθεί, «άλλωστε τα περισσότερα ταφικά μνημεία της Μακεδονίας έχουν συληθεί, ελάχιστα, όπως οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας, έχουν μείνει ανέπαφα», ενώ συνιστά ψυχραιμία στις εκτιμήσεις, υπομονή και αυτοσυγκράτηση σε όλους και αναμένει με ενδιαφέρον τα αποτελέσματα της ανασκαφής.

«Θέλω να τονίσω ότι δεν έχω ιδίαν αντίληψη της ανασκαφής, ως εκ τούτου ό,τι λέω πηγάζει από την πληροφόρηση που έχω, όπως όλοι από τις επίσημες ανακοινώσεις. Πρέπει ωστόσο όλοι μας να είμαστε συγκρατημένοι και να μην παρασυρόμαστε από την αδημονία» ανέφερε.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
ritzal@pegasus.gr