Λιτότητα: Η ιστορία ενός μεγάλου λάθους

«Η πολιτική της λιτότητας είναι χρεοκοπημένη» αποφαίνεται ο καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας Φλόριαν Σούι στο βιβλίο του με τίτλο «Λιτότητα-Μια σύντομη ιστορία ενός μεγάλου λάθους».

Ένα κράτος που ακολουθεί μια σφιχτή εισοδηματική πολιτική έχει πιθανόν με το μέρος του την ηθική, αλλά όχι την οικονομική σύνεση, υποστηρίζει ο Φλόριαν Σούι στο βιβλίο του. Ο καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σανκτ Γκάλεν της Ελβετίας επισημαίνει ότι σε εποχές κρίσης τα αναπτυξιακά αποτελέσματα είναι πενιχρά, όμως για να υπερβεί μια χώρα την κρίση χρειάζεται ανάπτυξη. «Θεωρώντας τα αναπτυξιακά αποτελέσματα από το 2007 που άρχισε η χρηματοπιστωτική κρίση, διαπιστώνουμε ότι αυτά είναι πολύ αδύναμα. Και αυτό είναι ένα από τα προβλήματα της πολιτικής των περικοπών. Όταν η ανάπτυξη είναι αναιμική, πλήττεται η απασχόληση και εντείνονται τα κοινωνικά προβλήματα. Προκύπτουν επίσης και πολιτικές κρίσεις ή σημειώνεται ενίσχυση των ακροδεξιών κομμάτων. Όλα αυτά είναι αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης» επισημαίνει ο γερμανός επιστήμονας.

Η πολιτική των περικοπών είναι αντιπαραγωγική

Μέρκελ και Σόιμπλε επιμένουν στη λιτότητα

Ο Φλόριαν Σούι δεν συμμερίζεται τη γερμανική άποψη που θέλει το πρόβλημα του χρέους να εντείνεται και να μετατίθεται στο μέλλον, εάν οι χώρες της κρίσης εγκαταλείψουν την πολιτική της λιτότητας. «Είναι εσφαλμένη η άποψη που θέλει τον όγκο του δημοσίου χρέους να μειώνεται ακολουθώντας μια πολιτική λιτότητας. Το βλέπουμε στις χώρες της κρίσης, όπου το ποσοστό χρέους επί του ΑΕΠ δεν έχει μειωθεί. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, εάν ένα κράτος μειώνει τις δαπάνες του, μειώνεται και η ανάπτυξη και μαζί της τα έσοδα από τους φόρους. Προκύπτει τότε το πρόβλημα του καθοδικού σπιράλ και φυσικά δεν επιτυγχάνεται ο στόχος του περιορισμού του χρέους. Αυτό που χρειάζονται οι χώρες της κρίσης είναι μια ισχυρή ανάπτυξη, η οποία μπορεί να ενισχυθεί με κρατικές επενδύσεις. Μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη μπορεί να ενισχυθεί από μια πολιτική αναδιανομής, από πάνω προς το κάτω, με στόχο την ενίσχυση της ζήτησης. Η πολιτική των περικοπών είναι αντιπαραγωγική και αυτό κατέστη σαφές τα τελευταία χρόνια», εξηγεί ο γερμανός καθηγητής.

Οι πολιτισμικές αναφορές της λιτότητας

"Το κεφάλαιο «λιτότητα» έχει και πολιτισμικές αναφορές"

Ο Φλόριαν Σούι χαρακτηρίζει άτυχη την σύγκριση των δημοσιονομικών με τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών, όπου εκεί πράγματι η περιστολή των δαπανών ενδείκνυται όταν τα έσοδα δεν επαρκούν. Τα κράτη δεν λειτουργούν όπως τα ιδιωτικά νοικοκυριά, τονίζει ο γερμανός επιστήμονας. «Τα κράτη δημιουργούν τη μερίδα του λέοντος του ΑΕΠ, αντλούν πόρους μέσω της φορολογίας και με την πολιτική των δαπανών που ακολουθούν, καθορίζουν επί της ουσίας και τα έσοδά τους. Και αυτό είναι που διακρίνει το κράτος σε σχέση με τα ιδιωτικά νοικοκυριά».

Το κεφάλαιο «λιτότητα» έχει και πολιτισμικές αναφορές. Στη Γερμανία για παράδειγμα η πολιτική της περιστολής των δαπανών θεωρείται «ενάρετη». Σε άλλες χώρες θεωρείται καταστροφική. «Πράγματι, οι οικονομικές πολιτικές που ασκούνται σε διάφορες χώρες δεν έχουν μόνο οικονομικά κίνητρα, αλλά και πολιτισμικά. Δεν αποσκοπούν δηλαδή σε αυτό που αποκαλούμε μεγιστοποίηση της ανάπτυξης, αλλά καθορίζονται στον έναν ή τον άλλον βαθμό και από ηθικά κριτήρια, κυρίως όταν πρόκειται για κρατικές δαπάνες. Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα πόση κατανάλωση είναι επιτρεπτή ή γίνεται συζήτηση για τις επιπτώσεις της κατανάλωσης στο περιβάλλον».

Ζητούμενο είναι μια οικονομική πολιτική που θα λειτουργεί

Το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της νέας γερμανικής ταυτότητας

Στη Γερμανία όλοι αυτοί οι παράγοντες παίζουν έναν ρόλο. Στον τρόπο που διαμορφώθηκε η μεταπολεμική ταυτότητα των Γερμανών υπάρχει ο ισχυρός παράγοντας της οικονομικής επιτυχίας, ο οποίος σε τελική ανάλυση καθορίζει αυτήν την ταυτότητα, λέει ο κ. Σούι και εξηγεί: «Το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της νέας γερμανικής ταυτότητας. Και αυτό γιατί η χώρα, μετά τον πόλεμο, δύσκολα μπορούσε να κάνει χρήση παραδοσιακών εθνικών συμβόλων, όπως είναι η εθνική ιστορία. Έτσι τα πλεονασματικά εξαγωγικά ισοζύγια και η κοινωνική οικονομία της αγοράς παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στη συνείδηση των Γερμανών».

Όμως, αυτού του είδους οι εξηγήσεις έχουν μικρή σημασία όταν μια χώρα καλείται να παίξει ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη, διευκρινίζει ο Φλόριαν Σούι. «Για να γίνει αυτό θα πρέπει η Γερμανία να θωρακισθεί με μια οικονομική πολιτική που να ανταποκρίνεται στον ηγετικό της ρόλο και όχι στην μεταπολεμική ιδιοσυγκρασία των Γερμανών. Απαιτείται λοιπόν μια οικονομική πολιτική που να λειτουργεί» αποφαίνεται ο γερμανός επιστήμονας.

Michael Köhler, DLF/Σταμάτης Ασημένιος    dw de