Σταθερά κρίσιμη η κατάσταση Του Νίκου Κωνσταντάρα Ενα χρόνο μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου η Ελλάδα βρίσκεται σε σταθερά κρίσιμη κατάσταση. Ισως είναι το καλύτερο που μπορούμε να περιμένουμε, ίσως κρατήσει πολύ ακόμη, επειδή ο όρος ταιριάζει απόλυτα στην Ελλάδα που γνωρίζουμε – αυτή που προσπαθεί να κρατηθεί στη ζωή με νύχια και με δόντια αλλά δεν θέλει να αλλάξει ουσιαστικά. Αν μάθαμε κάτι από την κρίση, όμως, είναι ότι όταν εμείς παραμένουμε αδρανείς, η άβυσσος κινείται, έρχεται κατά πάνω μας. Το ερώτημα σήμερα είναι αν κάνουμε όσα χρειάζονται για να διαφύγουμε τον κίνδυνο. Η κατάσταση είναι κρίσιμη επειδή οι βασικότεροι οικονομικοί δείκτες είναι αρνητικοί και δημιουργούν μια ακόμη χειρότερη δυναμική. Η ανεργία και η ύφεση είναι πληγές που βαθαίνουν συνεχώς και όσο δεν δείχνουν σημάδια βελτίωσης, οι επιπτώσεις τους στην κοινωνία, στην οικονομία και στην πολιτική θα πολλαπλασιάζονται. Από την άλλη, δεν συζητείται πια ο κίνδυνος εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και αποκαθίσταται σταδιακά η εμπιστοσύνη ότι η οικονομία θα πάρει μπρος. Αυτό φαίνεται στη βελτίωση της διαφοράς μεταξύ του επιτοκίου των ελληνικών και των γερμανικών ομολόγων, καθώς και στον επαναπατρισμό 20 δισ. ευρώ μέσα στον περασμένο χρόνο. Οσο θετικά και αν είναι αυτά τα στοιχεία, όμως, είμαστε ακόμη πολύ μακριά από το να δανειστούμε από τις αγορές. Η Ελλάδα, δηλαδή, παραμένει διασωληνωμένη, εξαρτημένη από τα δανεικά που διαχειρίζεται η τρόικα. Η στήριξη, όμως, εξαρτάται από πολιτικές αποφάσεις και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που απαιτεί η τρόικα. Εκεί φαίνεται, σε όλο της το μεγαλείο, η τακτική των πολιτικών μας να κάνουν μόνο όσα είναι απαραίτητα για να πετύχουν την επόμενη δόση. Επειδή κάθε φορά που συζητείται το θέμα ζούμε ένα εθνικό ψυχόδραμα, έχουμε συνηθίσει στην ένταση αυτής της ιδιότυπης «διαπραγμάτευσης», ξεχνώντας ότι είναι πραγματικός ο κίνδυνος να αλλάξουν τακτική οι δανειστές και να βρεθούμε μετέωροι, χωρίς χρήματα για μισθούς, συντάξεις και απαραίτητες εισαγωγές. Αυτός ο μιθριδατισμός ίσως ευθύνεται για τη μακάρια προσήλωση στην αδράνεια που επιδεικνύουν τα πολιτικά μας κόμματα. Τα τρία που συμμετέχουν στην κυβέρνηση έχουν πετύχει να φαίνονται δραστήρια αλλά να κάνουν λίγα. Είναι προφανές ότι δεν θέλουν να προκαλέσουν την μήνιν της τρόικας αλλά ούτε μπορούν να ικανοποιήσουν τις επιταγές της και να χάσουν την πολιτική τους πελατεία. Από την άλλη, τα κόμματα της αντιπολίτευσης αναπτύσσουν και αυτά εντυπωσιακή, ακούραστη δραστηριότητα – η οποία, όμως, στοχεύει μονάχα στο να μην αλλάξει τίποτα, στο να διατηρηθεί το έως το 2009 οικονομικό και πολιτικό μοντέλο της χώρας. Ολα τα κόμματα βλέπουν τη χώρα και τις ανάγκες της μόνο από τη δική τους πλευρά και υπηρετούν μόνο το δικό τους συμφέρον. Το ότι η χώρα δεν βούλιαξε ακόμη είναι αποτέλεσμα του πιο θετικού στοιχείου του χρόνου που πέρασε – για πρώτη φορά, τρία κόμματα κατάφεραν να συνεργαστούν, πετυχαίνοντας όση συνεννόηση χρειαζόταν για να συνεχίσει να λειτουργεί η χώρα. Αλλά τώρα δείχνουν μεγάλη κόπωση και οι τριβές μεταξύ τους αυξάνονται. Η ανικανότητά τους να συμφωνήσουν σε νόμο εναντίον της μισαλλοδοξίας δείχνει ότι όταν πιέζονται επιστρέφουν στις παλιές συμπεριφορές – όπου ο ένας καταγγέλλει τον άλλον, ο καθένας προτείνει τη δική του λύση και μετά αποσύρεται από διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς. Το αποτέλεσμα το έχουμε υποστεί εδώ και πολλά χρόνια – δημιουργείται μεγάλος θόρυβος αλλά αποτέλεσμα δεν βγαίνει. Σήμερα το βλέπουμε σε κρίσιμους τομείς στους οποίους η τρόικα απαιτεί πρόοδο, όπως στο θέμα των μετατάξεων και απολύσεων στο Δημόσιο, στις αποκρατικοποιήσεις, στο άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων και στη φορολογική μεταρρύθμιση. Εννοείται πως ό,τι απαιτούν οι δανειστές δεν είναι αποδεδειγμένα σωστό. Αλλά, σαν χώρα, σαν πολίτες, έπρεπε να γνωρίζουμε ότι μας συμφέρει να δημιουργήσουμε ένα κράτος αποτελεσματικό και μια οικονομία η οποία θα προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους. Πέρα απ’ όλα τα λάθη που έκαναν οι φωστήρες του ΔΝΤ, της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δεν μπορούμε να τους κατηγορήσουμε και για το ότι υποτίμησαν τη δύναμη της αδράνειας και την αποφυγή ευθυνών που κυριαρχούσαν στην κοινωνία μας. Οσο η κατάσταση παραμένει σταθερή, έχουμε την ευκαιρία να ξυπνήσουμε και να κινηθούμε προς πιο ασφαλές έδαφος. Αυτό είναι ευθύνη δική μας.