ΕΘΝΟΣ.gr

ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ Ο ΛΑΟΣ

Οι Ισλανδοί γράφουν ιστορία με το νέο Σύνταγμά τους

Ολοι οι πολίτες μέσω Facebook, Twitter, Youtube και μιας ειδικής ιστοσελίδας διαμορφώνουν τον καταστατικό χάρτη της χώρας

Αφού αρνήθηκαν να χρεωθούν τις «τοξικές» επενδύσεις και να αποζημιώσουν τις αγγλικές και ολλανδικές τράπεζες, οι 320.000 Ισλανδοί συμμετέχουν στη σύνταξη του νέου Συντάγματος για μεγαλύτερη διαφάνεια και ανάληψη ευθύνης από τους πολιτικούς αλλά και τους πολίτες.

Η άμεση δημοκρατία του αθηναϊκού χρυσού αιώνα ξαναγεννιέται, πολύ μακριά από το λίκνο της, στην παγωμένη Ισλανδία, όπου μετά το "στραπάτσο" του 2008 οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση του νέου Συντάγματος της χώρας.

Η οικονομική κρίση που οδήγησε την Ισλανδία στην κατάρρευση είχε ως συνέπεια ο λαός των "ψαράδων" να αφυπνιστεί και να επαναστατήσει, όχι όμως βγαίνοντας στους δρόμους, αλλά παίρνοντας το μέλλον του στα χέρια του. Αφού έσυραν τον πρώην πρωθυπουργό Γκέιρ Χάαρντε στα δικαστήρια με την κατηγορία της βαριάς αμέλειας στην τραπεζική κρίση, και αρνήθηκαν να αποζημιώσουν τις αγγλικές και ολλανδικές τράπεζες για την επενδυτική φούσκα Icesave, οι 320.000 Ισλανδοί συμμετείχαν στη σύνταξη του νέου τους Συντάγματος μέσω Facebook, Twitter και Youtube, αλλά και την ειδική ιστοσελίδα που φτιάχτηκε για να ενημερώνονται για τις εξελίξεις και να σχολιάζουν καταθέτοντας τις δικές τους προτάσεις.

Το ισχύον Σύνταγμα της χώρας έχει αλλάξει επτά φορές μετά την ανεξαρτητοποίησή της από τη Δανία το 1944, ωστόσο οι βασικές του αρχές δεν έχουν αλλάξει από το 1874. Εδώ και δύο χρόνια είχαν ξεκινήσει οι διαδικασίες για την αναθεώρηση του, ενώ η δημόσια διαβούλευση ξεκίνησε στις 6 Απριλίου, όταν ανέλαβε επισήμως τα καθήκοντά του το Συνταγματικό Συμβούλιο, μια 25μελής ομάδα πολιτών που εξελέγησαν από τον λαό και διορίστηκαν από τη Βουλή να μελετήσουν και να παρουσιάσουν το νέο νομοθέτημα.

3.500 προτάσεις
Οι 25 καθημερινά και μέχρι τις 29 Ιουλίου δέχονταν τα σχόλια και τις προτάσεις των συμπατριωτών τους μέσω Ιντερνετ, που έφτασαν τις 3.500. Το τελικό κείμενο παραδόθηκε στο Κοινοβούλιο και θα υποβληθεί σε δημοψήφισμα πριν επικυρωθεί. Τα 9 κεφάλαια και 114 άρθρα που απαρτίζουν το νέο Σύνταγμα διέπονται από μια έντονη διάθεση για μεγαλύτερη λαϊκή συμμετοχή, διαφάνεια και ανάληψη ευθύνης από τους πολιτικούς αλλά και τους πολίτες.

Ο πρώην πρωθυπουργός Γκέιρ Χάαρντε σύρθηκε στα δικαστήρια με την κατηγορία της βαριάς αμέλειας στην τραπεζική κρίση.

Στο κείμενο ρυθμίζονται με μεγάλη λεπτομέρεια οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες, όπου εισάγονται καινούργια στοιχεία, όπως λόγου χάρη το γεγονός πως μια πρόταση μομφής εναντίον πρωθυπουργού (οι πρωθυπουργοί εκλέγονται από το Κοινοβούλιο) θα πρέπει απαραιτήτως να συνοδεύεται από εισήγηση για το πρόσωπο που θα τον αντικαταστήσει. Αναφέρεται ακόμη ότι ουδείς υπουργός δύναται να παραμείνει στο ίδιο αξίωμα για περισσότερα από 8 χρόνια, ενώ όποιος γίνεται μέλος της κυβέρνησης θα πρέπει αυτομάτως να εγκαταλείπει τη βουλευτική του ιδιότητα.

Συλογική ευθυνη

• Η καινοτομία και παντελής έλλειψη των συμβατικών αγκυλώσεων που έχουν τα κλασικά ευρωπαϊκά συνταγματικά κείμενα είναι εμφανής ήδη από την εισαγωγή: "Εμείς, που κατοικούμε στην Ισλανδία, θέλουμε να δημιουργήσουμε μια δίκαιη κοινωνία, όπου όλοι είναι ίσοι.
• Η διαφορετική καταγωγή μας, μας κάνει πιο πλούσιους ως σύνολο και μαζί έχουμε την ευθύνη για την κληρονομιά στις επόμενες γενιές, τη γη και την ιστορία, τη φύση, τη γλώσσα και τον πολιτισμό".

Για κάθε νόμο
Δημοψήφισμα εφόσον το ζητήσουν 10 στους 100 ψηφοφόρους

Το νομοθέτημα συμπεριλαμβάνει αρκετά νέα στοιχεία που διασφαλίζουν το δικαίωμα του κοινού να λαμβάνει μέρος στις αποφάσεις και να διαδραματίζει ρόλο στο νομοθετικό έργο. Για παράδειγμα, υπάρχει η πρόβλεψη να γίνεται δημοψήφισμα για οποιοδήποτε νομοσχέδιο αρκεί να το επιθυμεί το 10% του εκλογικού σώματος, ενώ το 2% των εκλογέων έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν νομοσχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή.

Η άμεση δημοκρατία μπαίνει δηλαδή σε πρακτική εφαρμογή. Παρότι το νέο Σύνταγμα αναγνωρίζει την υποχρέωση της Ισλανδίας να μετέχει σε διεθνείς Οργανισμούς και να υπακούει στους κανόνες τους, ορίζει ρητά ότι στην περίπτωση που το Κοινοβούλιο θέλει να επικυρώσει συνθήκη από την οποία θα απορρέει μεταβίβαση της κυριαρχίας σε κάποιον Οργανισμό, ο μόνος αρμόδιος για να λάβει αυτή την απόφαση θα είναι ο λαός μέσω δημοψηφίσματος.

Οι διεργασίες που οδήγησαν στην κατάρτιση του Συντάγματος ήταν μακρόχρονες και πέρασαν από? σαράντα κύματα. Αρχικά είχε αποφασιστεί η εκλογή μιας ομάδας 25 έως 31 ατόμων, που θα λειτουργούσαν σαν "μίνι" αναθεωρητικό Κοινοβούλιο. 522 Ισλανδοί έβαλαν υποψηφιότητα, 30% εκ των οποίων ήταν γυναίκες και το 70% άνδρες.

Η εγκυρότητα της εκλογικής διαδικασίας αμφισβητήθηκε και το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν σύννομη για εντελώς διαδικαστικούς λόγους. Η κυβέρνηση, ωστόσο, είχε δεσμευτεί ότι το αρχαιότερο Κοινοβούλιο του κόσμου -ιδρύθηκε το 930 μ.Χ.- θα ήταν αυτό που θα επανέφερε την άμεση δημοκρατία και θα επέτρεπε στους πολίτες να συμμετέχουν στη διαμόρφωση του νέου Συντάγματος.

Οπότε αναζήτησε μια διαφορετική λύση προκειμένου να υλοποιήσει τη δέσμευσή της. Στις 24 Φεβρουαρίου, λοιπόν, η συμβουλευτική ομάδα που συγκλήθηκε για λογαριασμό του Κοινοβουλίου, απεφάνθη ότι η Βουλή θα μπορούσε να ορίσει ένα συνταγματικό συμβούλιο, όπερ και εγένετο.

Μέλη του συμβουλίου διορίστηκαν εκείνοι που συγκέντρωσαν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στην ακυρωθείσα εκλογική διαδικασία και έτσι δεν υπήρξαν επί της ουσίας καθυστερήσεις.

Το συμβούλιο ανέλαβε αμέσως δράση και παρέδωσε μέσα σε τρεις μόλις μήνες το κείμενο, το οποίο θα είναι το πιο πρωτοποριακό που έχει υιοθετήσει ευρωπαϊκή χώρα.

ΜΑΡΙΑ ΑΔΑΜΙΔΟΥ
madam@pegasus.gr