στον αέρα ταμεία και συντάξεις/ ΕΝΕΤ

Του ΜΠΑΜΠΗ ΑΓΡΟΛΑΜΠΟΥ

Νέες περικοπές στις συντάξεις υπόσχεται ο κοινωνικός προϋπολογισμός του 2012, καθώς προβλέπει μείωση της κρατικής επιχορήγησης του ασφαλιστικού συστήματος κατά 9,1% σε σύγκριση με το 2011.

Νέα επίθεση στις συντάξεις σχεδιάζει μέσα στον επόμενο χρόνο η κυβέρνηση Παπαδήμου. Οι μειώσεις στις επιχορηγήσεις φθάνουν το 41%, την ώρα που τα ταμεία έχουν σοβαρό πρόβλημα με τα αποθεματικά τους.Η μεγαλύτερη μείωση προβλέπεται στο ΙΚΑ, που φέτος βγάζει οριακά τη χρονιά με επιχορήγηση 3,6 δισ. ευρώ (συν 400 εκατ. ευρώ τις επόμενες μέρες για να καταβληθεί το δώρο Χριστουγέννων) και θα πρέπει να βγάλει την επόμενη, που προβλέπεται χειρότερη ως προς το ύψος της ανεργίας και ως προς την πορεία των εισφορών, με επιχορήγηση 2,1 δισ. ευρώ.

Ποσοστιαία η μείωση ανέρχεται σε 41,6% και ακολουθεί ο ΟΓΑ με μείωση 23,5%, ο ΟΑΕΕ και το ΝΑΤ με μείωση 10,6% και 11,5%. Από το ψαλίδι δεν εξαιρείται ούτε ο ΟΑΕΔ, παρ' ότι στην εισηγητική έκθεση προβλέπεται περαιτέρω αύξηση της ανεργίας κατά δύο μονάδες. Το 2011 επιχορηγήθηκε με 764 εκατ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Το 2012 θα πάρει μόνο 500 εκατ. ευρώ.

Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού για την κοινωνική ασφάλιση βασίζονται σε δύο παραδοχές: Η πρώτη και βασική, θέλει το 2012 οι εισφορές που θα έχει το σύστημα να μειώνονται κατά 6% μεσοσταθμικά σε σύγκριση με το 2011. Ωστόσο, η μείωση αυτή αντικατοπτρίζει τη μέση μείωση του κόστους εργασίας που σημειώθηκε φέτος.

Στην περίπτωση που συνεχιστεί η απορρύθμιση της εργασίας στον ιδιωτικό τομέα και μειωθεί περαιτέρω η απόδοση εισφορών στα ταμεία, τότε οι προβλέψεις αυτές πολύ γρήγορα θα καταστούν αβάσιμες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρώτο 10μηνο του 2011 το ΙΚΑ είχε μείωση εισφορών της τάξεως του 12% λογιστικά και 15% ταμειακά, ενώ και στα ταμεία του Δημοσίου η μείωση υπολογίζεται γύρω στο 10% λόγω του νέου μισθολογίου. Και ο δείκτης αναμένεται να επιδεινωθεί με το πρώτο κύμα εφεδρείας.

Πώς θα αντέξει το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης με μειωμένους πόρους είναι μία άσκηση χωρίς ορατή λύση. Επιπλέον, με την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους τα ταμεία θα έχουν απώλειες περίπου 500 εκατ. ευρώ ετησίως από το κούρεμα των ομολόγων.

Εκτός των αποδόσεων, όμως, τα ταμεία δεν θα έχουν του χρόνου τη δυνατότητα ρευστοποίησης ομολόγων. Οι τελευταίες ρευστοποιήσεις θα γίνουν το Δεκέμβριο και είναι συνολικού ποσού 1,2 δισ. ευρώ (530 εκατ. ευρώ το ΙΚΑ, 360 εκατ. ευρώ το ΕΤΕΑΜ, 260 εκατ. ευρώ ο ΟΑΕΔ). Τα ομόλογα με λήξη από το 2012 και μετά θα αντικατασταθούν με νέα, μεγαλύτερης διάρκειας.

Η εξοικονόμηση που προβλέπεται με τη μείωση των συντάξεων από την 1η Νοεμβρίου του 2011 είναι της τάξεως των 550 εκατ. ευρώ ετησίως για τα κύρια ταμεία και 470 εκατ. ευρώ για τα επικουρικά. Προβλέπεται και εξοικονόμηση 260 εκατ. ευρώ από επιστροφές των φαρμακευτικών εταιρειών.

Το άθροισμα όμως υπολείπεται σε σχέση με τη μείωση της επιχορήγησης κατά 1,5 δισ. ευρώ. Και δεν αποκλείεται να γίνει μεγαλύτερο, καθώς ο προϋπολογισμός για τον ΕΟΠΠΥ έχει συμπιεστεί πολύ πιο κάτω των αρχικών προβλέψεων. Στην εξαγγελία της λειτουργίας του νέου οργανισμού ο ετήσιος προϋπολογισμός του είχε οριστεί σε 7,5 δισ. ευρώ. Στον κοινωνικό προϋπολογισμό το ποσό είναι 6,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1,3 δισ. ευρώ προέρχονται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Το υπόλοιπο ποσό, 5,4 δισ. ευρώ, κατανέμεται αναλογικά στα ταμεία. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Το ΙΚΑ πρέπει να αποδώσει στον ΕΟΠΠΥ το 2012 γύρω στα 2,1 δισ. ευρώ, όσο και το ποσό της κρατικής επιχορήγησης. Στο συνταξιοδοτικό σκέλος λοιπόν, θα πρέπει να στηριχθεί αποκλειστικά στις ασφαλιστικές εισφορές. Το ίδιο ισχύει για τον ΟΑΕΕ και το ΝΑΤ. Από τα έσοδά τους θα καλύπτονται αποκλειστικά και οι λογαριασμοί ανεργίας.

Φέτος, ο ΟΑΕΔ χρειάστηκε 764 εκατ. ευρώ επιχορήγηση. Επιπλέον θα πρέπει να ρευστοποιήσει τις επόμενες μέρες ομόλογο 260 εκατ. ευρώ για να καταβάλει το δώρο Χριστουγέννων και τα επιδόματα Ιανουαρίου.

Το 2012 χωρίς ομόλογα και με την κρατική επιχορήγηση μειωμένη κατά 264 εκατ. ευρώ θα πρέπει να καλύψει άλλες δύο μονάδες ανεργίας. Με αυτές τις παραδοχές το ασφαλιστικό σύστημα και η πληρωμή των επιδοτούμενων ανέργων καλύπτονται οριακά. Τι θα γίνει στην περίπτωση που η ανεργία υπερβεί τις προβλέψεις; Για κάθε μονάδα η επιβάρυνση υπολογίζεται σε περισσότερα από 500 εκατ, ευρώ. Το τελευταίο «μαξιλάρι» είναι τα προγράμματα κοινωνικής εργασίας 5μηνης διάρκειας που, όπως εκτιμάται από την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, μπορούν να απορροφήσουν 2-3 μονάδες ανεργίας. Διαφορετικά, το 2012 θα κάνει ποδαρικό με νέο ασφαλιστικό.