Οικονομία | 28.09.2010

Ιδιωτικοποίηση, εξυγίανση, λουκέτο: από την κομμουνιστική στην καπιταλιστική οικονομία

H έδρα της Treuhand στο Βερολίνο (1991)

Μετά την επανένωση των δύο Γερμανιών ένας δημόσιος οργανισμός διαχείρισης ανέλαβε το έργο της μετάβασης της πρώην Ανατολικής Γερμανίας από μια κομμουνιστική οικονομία σε μια καπιταλιστική. Μια αποστολή δίχως προηγούμενο.

Ιδιωτικοποίηση, εξυγίανση ή λουκέτο; Στο δύσκολο αυτό ερώτημα έπρεπε να δίνουν καθημερινά απάντηση στην Γερμανία στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 οι υπεύθυνοι του δημόσιου οργανισμού διαχείρισης, ο οποίος δημιουργήθηκε για να οδηγήσει την πρώην κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία στον καπιταλισμό. Ο οργανισμός, ο οποίος έγινε διάσημος στη Γερμανία ως Treuhand (Τρόιχαντ) έπρεπε να διαχειριστεί 12.000 μονάδες παραγωγής με περίπου 4 εκ. εργαζομένους. Όμως ο οργανισμός ήταν κάτι παραπάνω από σημαντικούς αριθμούς. Ανέλαβε να κάνει πράξη ένα μοναδικό πείραμα: Να μετατρέψει μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία μιας κομμουνιστικής χώρας σε μια δυτικού τύπου ελεύθερη οικονομία. Και αυτό σε σύντομο χρονικό διάστημα. Όταν τον Αύγουστο του 1990 ανέλαβε τα ηνία του Δημόσιου Οργανισμού Διαχείρισης η Μπρίγκιτ Μπρόιελ διατύπωνε τις τρεις αρχές της Treuhand ως εξής: «Γρήγορη ιδιωτικοποίηση, διότι πιστεύουμε ότι η ιδιωτικοποίηση είναι ο καλύτερος τρόπος εξυγίανσης. Δεύτερον: αποφασιστική εξυγίανση. Εκεί όπου υπάρχει μέλλον θα πρέπει να προχωρούμε σε εξυγίανση για να δώσουμε θάρρος και ελπίδα στους ανθρώπους. Τρίτον: αν δεν γίνεται διαφορετικά, κλείσιμο».

Μοιραία η νομισματική ένωση και η ισοτιμία του 1:1

Η επικεφαλής του δημόσιου οργανισμού διαχείρισης Μπίργκιτ ΜπρόιελΌταν έγιναν αυτές οι δηλώσεις τόσο οι υπεύθυνοι της Treuhand όσο και οι πολιτικοί πίστευαν ότι τουλάχιστον ένα κομμάτι της οικονομίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας θα ήταν ανταγωνιστικό και πως θα μπορούσε να σταθεί στην ελεύθερη αγορά. Όμως το μοιραίο χτύπημα για την οικονομία ήρθε, όπως όλα δείχνουν με την νομισματική ένωση. Μέσα σε μια νύχτα τα μάρκα της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας έγιναν μάρκα Δυτικής Γερμανίας και μάλιστα με ισοτιμία 1:1. Για τον οικονομολόγο Γιαν Πίβε από το τμήμα Οικονομίας και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου του Βερολίνο ήταν η αρχή του τέλους για την οικονομία της Ανατολικής Γερμανίας, διότι όποιος κέρδισε 1.000 μάρκα Ανατολικής Γερμανίας διέθετε τώρα 1.000 μάρκα Δυτικής τετραπλασιάζοντας το εισόδημά του: «Με βάση τις μεγάλες διαφορές στην παραγωγικότητα σε Δυτική και Ανατολική Γερμανία η ισοτιμία ήταν υπερβολική. Με βάση όμως το κόστος ζωής στη Δύση ήταν χαμηλή. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι μισθοί ανέβηκαν, πολλές επιχειρήσεις δεν άντεξαν το αυξανόμενο κόστος και κατέρρευσαν».

Υπάρχουν όμως και σημαντικές επιτυχίες

Ανατολικογερμανός πολίτης με τα πρώτα «δυτικά» μάρκαΜέσα σε λίγους μόνο μήνες το ΑΕΠ της πρώην Ανατολικής Γερμανίας μειώθηκε κατά 30%. Όλο και περισσότερες μονάδες παραγωγής αναγκάστηκαν να κλείσουν. Όταν ολοκληρώθηκε το έργο του δημόσιου οργανισμού διαχείρισης Treuhand τα χρέη για το γερμανικό δημόσιο ξεπερνούσαν τα 135 δις μάρκων. Ποσό σχετικά μικρό σε σχέση με το ΑΕΠ της Δυτικής Γερμανίας. Όμως παρά την πικρία πολλών Ανατολικογερμανών ο απολογισμός της Treuhand περιλαμβάνει και επιτυχίες. 20 χρόνια μετά την επανένωση των Γερμανιών στην Ιένα λειτουργεί μια διεθνής επιχειρήσεις οπτικών, τα ναυπηγεία της Βόρειας Θάλασσας κατασκευάζουν και πάλι πλοία και στη Σαξονία και τη Θουριγγία συναρμολογούνται και αυτοκίνητα. Και αυτό είναι μερικά μόνο παραδείγματα.

Rupert Wiedewald/Στέφανος Γεωργακόπουλος

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου

dw