Hμερομηνία δημοσίευσης: 28-10-11  O Αγγλος πρόξενοςTου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr
Το έτος 2000, με το βιβλίο του «Κίτσος Μαλτέζος - Ο αγαπημένος των θεών», ο δικηγόρος Πέτρος Μακρής-Στάικος παρουσιάστηκε ως ιστορικός ερευνητής και, με αυτό το πρώτο βιβλίο του, που βραβεύθηκε και από την Ακαδημία Αθηνών, εισήγαγε το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, φιλιστόρων και μη, στην αναθεωρητική σχολή της σύγχρονης Ιστορίας μας. Εφέτος, ένδεκα χρόνια αργότερα, ο Μακρής-Στάικος επιστρέφει με ένα ακόμη βιβλίο, που θα ταράξει τα ήρεμα νερά των παραδεδεγμένων ιστορικών «αληθειών», βασισμένο σε αδημοσίευτα ελληνικά, βρετανικά, γερμανικά και ελβετικά αρχεία, καθώς και σε μεγάλο αριθμό συνεντεύξεων, σε αδημοσίευτη αλληλογραφία και πλουσιότατη βιβλιογραφία. Πρόκειται για το βιβλίο «Ο Αγγλος πρόξενος - Ο υποπλοίαρχος Noel Rees και οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, Ελλάδα - Μέση Ανατολή, 1939 - 1944» (εκδόσεις «Ωκεανίδα»), για το οποίο ο συγγραφέας εργάσθηκε συστηματικά τα τελευταία εννέα χρόνια.
Ο βιογραφούμενος υπήρξε ένας άγνωστος στους πολλούς Βρετανός φιλέλληνας της γενιάς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κατά τον συγγραφέα ισάξιος των Κρις Γουντχάουζ, Πάτρικ Λη-Φέρμορ και Νίκολας Χάμοντ, ο θάνατος του οποίου αναγγέλθηκε από την «Καθημερινή» της 22ας Μαΐου 1947 ως εξής: «Ενας αφανής πολεμιστής, αλλά και συνάμα μια δραματική προσωπικότης απέθανε προχθές εις το Λονδίνον, μακρυά από τους φίλους και την χώραν που ελάτρευσε, την χώραν διά την οποία, άλλωστε και εθυσιάσθη. Διότι ο Noel Rees, ο θάνατος του οποίου ανηγγέλθη χθες, έπεσε πράγματι για την Ελλάδα. Δι’ όσους έζησαν από κοντά την δραματικήν περίοδον της Σμύρνης του τελευταίου πολέμου, η μορφή του ακούραστου και απτόητου αυτού πολεμιστού παραμένει το ωραιότερον σύμβολον αγνού φιλέλληνος και πατριώτου».
Στο οκτακοσίων (τουλάχιστον) σελίδων έργο, παρουσιάζεται αναλυτικά, για πρώτη φορά, η δομή των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στο Κάιρο, τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη και, ιδίως, ο σημαντικός ρόλος της Σμύρνης ως του βασικού κέντρου επαφής με την κατεχομένη Ελλάδα. Με βάση άγνωστα ώς σήμερα έγγραφα, αποκαλύπτεται πως ο Τσολάκογλου έγινε πρωθυπουργός και τι περίμεναν από αυτόν οι Γερμανοί, καθώς και η δημιουργία από τον Ρης οργανώσεων κατασκοπείας και διαφυγών στην Αθήνα. Παρουσιάζεται διεξοδικά η άγνωστη έναρξη της διττής βρετανικής πολιτικής στην Ελλάδα, καθώς και η μετέπειτα εξέλιξή της, δηλαδή ο ανταγωνισμός μεταξύ της SOE, που οι συμπάθειές της έκλιναν σαφώς προς του ΕΑΜ και, από την άλλη πλευρά, του Foreign Office και της Intelligence Service, που υποστήριζαν τον βασιλέα και την κυβέρνηση του Καΐρου.
Η έρευνα του Μακρή-Στάικου φωτίζει άγνωστες πτυχές των γεγονότων της περιόδου, όπως τον αμφιλεγόμενο ρόλο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου στη Μ. Ανατολή και την εξάρτησή του από τη φιλοεαμική SOE του Καΐρου, τις απόρρητες βρετανικές εκθέσεις για το κομμουνιστικό κίνημα του 1944 στη Μ. Ανατολή, το παρασκήνιο της αποπομπής του Σ. Βενιζέλου και του διορισμού του Γ. Παπανδρέου, αλλά το παρασκήνιο της σύλληψης και εκτόπισης των Λαμπράκη, Μποδοσάκη και Καραπαναγιώτη. Ακόμη, παρουσιάζονται οι άγνωστες συνομιλίες του Μεταξά με τους Βρετανούς για την τύχη των Δωδεκανήσων και, για πρώτη φορά, οι σχετικές συνομιλίες μεταξύ Α. Ιντεν και Ι. Στάλιν, καθώς και η επιμονή του τελευταίου να δοθούν τα Δωδεκάνησα στην Τουρκία. Περιγράφεται ο άγνωστος ρόλος της αμερικανικής υπηρεσίας OSS («Office for Strategic Studies», προδρόμου της CIA) και, ειδικότερα, τους επικεφαλής της στη Σμύρνη, του τουρκόφιλου και εαμόφιλου διαπρεπούς αρχαιολόγου Jack Caskey. Τέλος, αποκαλύπτεται το πλήρες σχέδιο της συμφωνίας Βρετανών και Γερμανών για την αποχώρηση των τελευταίων από την Αθήνα, όπως και το όνομα του γνωστού Αθηναίου δικηγόρου της εποχής, που λειτούργησε ως διαπραγματευτής.
Μην βιαστείτε να το ζητήσετε από τα βιβλιοπωλεία, διότι το βιβλίο πρόκειται να κυκλοφορήσει στις 21 Νοεμβρίου. Στις 22, θα παρουσιασθεί σε εκδήλωση στο αμφιθέατρο Cotsen Hall της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών Αθηνών, Αναπήρων Πολέμου 9, όπου θα μιλήσουν ο καθηγητής Τζον Ο. Ιατρίδης, ο ιστορικός και πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας στην Αθήνα σερ Μάικλ Λιουέλεν-Σμιθ, ο αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάνθης Χατζηβασιλείου και ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Νίκος Μαραντζίδης. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο ημέτερος Κώστας Ιορδανίδης.
Μονά ζυγά δικά του;Συγγνώμη, αλλά μερικά πράγματα δυσκολεύομαι να τα καταλάβω. Μέχρι προχθές ο Γιώργος κλαψούριζε -εννοείται, φυσικά, με τον υπερήφανο τρόπο που αρμόζει στους ηγέτες του πιο υπερήφανου λαού του κόσμου- ότι ήταν «η ώρα της Ευρώπης», υπονοώντας δηλαδή ότι οι τύχες της χώρας είχαν αφεθεί στη μεγαλοψυχία των εταίρων μας. Χθες, μετά τις μαραθώνιες διαπραγματεύσεις που κράτησαν ώς το πρωί, σχεδόν πανηγύριζε ότι «μια καινούργια μέρα ξημερώνει για την Ελλάδα» και διεκδικούσε τις δάφνες, διότι «αν η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε πράξει αυτά που έπρεπε τότε η χώρα θα είχε οδηγηθεί στη χρεοκοπία». Μήπως ξεχνά ότι ηγείται του εξυπνότερου λαού του κόσμου, που κάτι τέτοια δεν τα χάφτει;