Ο μετριοπαθής Τσίπρας και οι ΗΠΑ

Του Αθανασιου Έλλις

Οι συζητήσεις, δηλώσεις και ομιλίες του Αλέξη Τσίπρα στην Ουάσιγκτον ανέδειξαν ευκρινώς τη στρατηγική επιλογή του να προσεγγίσει την Αμερική του Μπαράκ Ομπάμα. Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να αξιοποιήσει πολιτικά την εφαρμογή από τον δημοφιλή, στην Ελλάδα και τον κόσμο, Αμερικανό πρόεδρο μιας επεκτακτικής δημοσιονομικής πολιτικής που στοχεύει στην ενίσχυση της ζήτησης και στον περιορισμό της ανεργίας, σε αντιδιαστολή με την αυστηρή λιτότητα που απαιτεί η Γερμανία. Παράλληλα, ταυτίζεται με τις διακηρύξεις του Δημοκρατικού Προέδρου των ΗΠΑ υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ανάγκης να καταβάλλουν οι εύποροι το τίμημα που τους αναλογεί. Παραλλήλισε τη Γερμανίδα καγκελάριο της λιτότητας, Αγκελα Μέρκελ, με τον Αμερικανό πρόεδρο της Μεγάλης Υφεσης, Χέρμπερτ Χούβερ, ενώ έφθασε στο σημείο να επισημάνει τη σοφία του διοικητή της Fed, Μπεν Μπερνάνκι, για τον οποίο είπε ότι διδάχθηκε από το κραχ του ’29, και εδώ σε αντιδιαστολή με τις ηγεσίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Με δεδομένη την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ, την περιορισμένη εκλογική απήχηση της ΔΗΜΑΡ και τον κατακερματισμό των όποιων δυνάμεων της σοσιαλδημοκρατίας, επιχείρησε να αυτοπροβληθεί ως ένας νέος, φιλοαμερικανός, Ανδρέας Παπανδρέου, δηλώνοντας ότι «σήμερα ο χώρος της Δημοκρατικής Παράταξης εκπροσωπείται από τον ΣΥΡΙΖΑ». Οι συνομιλητές του στις επαφές που είχε, αλλά και όσοι παρακολούθησαν την ομιλία του στο ίδρυμα Brookings, εμφανίζονται συγκρατημένοι, αλλά η εικόνα που σχημάτισαν είναι καλύτερη από την απολύτως αρνητική που είχαν πριν τον ακούσουν ή τον συναντήσουν. Ο κ. Τσίπρας κατέβαλε προσπάθεια για τη δημιουργία μιας γέφυρας με την υπερδύναμη, λέγοντας ότι «θέλουμε συμμαχίες με τις ΗΠΑ» και για τα δεδομένα της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας, προχώρησε σε μια υπέρβαση δηλώνοντας πως «οι άνθρωποι στην Ελλάδα, ακόμη και της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, σας θεωρούν συνοδοιπόρους στην πολύπλευρη, αλλά σημαντική επιχείρηση για την αποκατάσταση της ευημερίας και της ελπίδας». Στην κλειστή συνεδρίαση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών και στην ομιλία και τη συζήτηση που ακολούθησε στο Ινστιτούτο Brookings, μίλησε περισσότερο σαν ηγέτης ενός σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, υπογραμμίζοντας τη σθεναρή υποστήριξή του στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Ελλάδας και τη διατήρησή της εντός του ευρώ. Δηλώνοντας ότι «εμείς δεν θα σκίσουμε τη δανειακή σύμβαση» και τονίζοντας την ανάγκη ενός νέου «κουρέματος» του χρέους, κάτι που υποστηρίζει και το ΔΝΤ, ο κ. Τσίπρας λέει πλέον το αυτονόητο, απομακρυνόμενος από ακραίες μορφές δράσης όπως οι απειλές για μονομερείς καταγγελίες, και επιδεικνύει πολιτική και θεσμική ωριμότητα που σίγουρα θα τον ωφελήσει στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα, η κριτική κατά των «ολιγαρχών και της κλεπτοκρατίας» βρήκε ευήκοα ώτα σε σημαντικό τμήμα της φιλελεύθερης αμερικανικης ελίτ. Φυσικά, η οικοδόμηση ενός προφίλ αξιοπιστίας στον αυστηρό κριτή της Ουάσιγκτον, τόσο στο πολιτικό όσο και στο επιχειρηματικό πεδίο, είναι μια μακρά διαδικασία που απαιτεί συνέπεια και συνέχεια. Ο κ. Τσίπρας απέφυγε ακανθώδη ζητήματα και αμφιλεγόμενες θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ δεν έδωσε πειστικές απαντήσεις σε ό,τι αφορά την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας και την προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, τις οποίες υποστήριξε θεωρητικά, αλλά μάχεται στην πραξη. Μπορεί να μην έπεισε, αλλά περιόρισε τον «φόβο» που προκαλούσε η παρουσία του. Υπό αυτό το πρίσμα, τα πήγε καλά. Εάν δεν υποκύψει στην πολυφωνία και τις αντιδράσεις συνιστωσών, η νέα αυτή προσέγγιση μπορεί να του αποφέρει οφέλη, εντός κι εκτός Ελλάδας. Οι θεσμικοί συνομιλητές του στις ΗΠΑ και αλλού αναμένουν να αποσαφηνίσει την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει.