«Η Ελλάδα είχε ανάγκη από ούριο άνεμο και βρήκε... αντίθετο»

Του Αθανασιου Eλλις
«Η Ελλάδα χρειάζεται έναν παγκόσμιο θετικό άνεμο (tailwind) για να τη σπρώξει τη στιγμή που καταβάλλει φιλόδοξες προσπάθειες, αλλά αντ’ αυτού βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με έναν άνεμο που φυσάει κόντρα (headwind)». Κάτι παραπάνω από παραστατικός είναι ο Μοχάμεντ ελ Εριάν, επικεφαλής του Pimco, του μεγαλύτερου κεφαλαίου διαχείρισης ομολόγων του κόσμου, όταν περιγράφει στην «Κ» το διεθνές περιβάλλον μέσα στο οποίο καλείται να κινηθεί η Ελλάδα. Υπογραμμίζει ιδιαίτερα την περαιτέρω αύξηση της αβεβαιότητας στην παγκόσμια οικονομία ως επακόλουθο της πρόσφατης υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ από τον οίκο αξιολόγησης Standard & Poor’s, γεγονός που εκ των πραγμάτων εγκυμονεί κινδύνους για την πορεία της προβληματικής ευρωπαϊκής οικονομίας.
«Η παγκόσμια οικονομία έχει οικοδομηθεί και λειτουργεί στη βάση ότι ο πυρήνας της αξιολογείται με ένα αδιαμφισβήτητο ΑΑΑ, και τη βεβαιότητα ότι η μεγαλύτερη οικονομία, που διαθέτει και το κύριο νόμισμα και τις μεγαλύτερες χρηματαγορές του κόσμου, θα διασφαλίσει αυτή την αξιολόγηση. Με την υποβάθμσιη των ΗΠΑ δεν υπάρχει κανένα άλλο κράτος που να έχει την ικανότητα και βούληση να καλύψει το κενό. Ετσι, το σύστημα θα συνεχίσει μεν να λειτουργεί, αλλά με έναν αποδυναμωμένο πυρήνα», σημείωσε ο κ. Ελ Εριάν, ο οποίος έσπευσε, πάντως, να συμπληρώσει ότι η αβεβαιότητα με το δημόσιο χρέος της Αμερικής εξισορροπείται από τη συνεχιζόμενη ισχυρή απόδοση των αμερικανικών επιχειρήσεων.
Με τον κ. Ελ Εριάν συμφωνούν και όλοι οι αναλυτές των διεθνών αγορών, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι στη σημερινή αλληλοεξαρτώμενη παγκόσμια οικονομία το τελευταίο που χρειάζονταν οι δοκιμαζόμενες οικονομίες της Ευρωζώνης, και ακόμη περισσότερο της Ελλάδας, ήταν να κλονιστεί η εμπιστοσύνη των αγορών στις ΗΠΑ, τον κύριο πυλώνα του διεθνούς οικονομικού συστήματος.
Οι πρώτες πιέσεις στην Ευρωζώνη αφορούσαν τον φόβο υποβάθμισης και της Γαλλίας, ενώ οι επενδυτές άρχισαν να πωλούν μετοχές και να καταφεύγουν στη σιγουριά του ελβετικού φράγκου, του ιαπωνικού γιεν και, φυσικά, του χρυσού. Το κλίμα αποκαταστάθηκε εν μέρει όταν και οι τρεις οίκοι αξιολόγησης επαναβεβαίωσαν την ύψιστη πιστοληπτική βαθμολόγηση της Γαλλίας, αλλά η συνάντηση Μέρκελ - Σαρκοζί που ακολούθησε δεν έπεισε και επανέφερε τα σύννεφα πάνω από την Ευρώπη.
Παρότι όλοι συμφωνούν πως το κυρίως πρόβλημα είναι ότι η παρατεταμένη κρίση στην Ευρωζώνη απειλεί την αμερικανική οικονομία, και όχι το αντίστροφο, το πλήγμα που δέχθηκαν οι ΗΠΑ και η συνεχιζόμενη αδυναμία εξεύρεσης κοινού τόπου μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών λειτουργεί αποσταθεροποιητικά σε όλες τις οικονομίες.
Η κρίση χρέους στις ΗΠΑ είχε ως αποτέλεσμα οι όροι «απαλλαγμένος κινδύνων» και «αμερικανικά ομόλογα» να μην είναι πλέον συνώνυμοι, ανατρέποντας έτσι την πρακτική που λειτουργούσε ως θεμέλιο σταθερότητας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο για περισσότερο από έξι δεκαετίες βασιζόταν στο αξίωμα ότι η ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση των ΗΠΑ αντιπροσώπευε τη σταθερά του πυρήνα του και όχι μια μεταβλητή. Υπό αυτό το πρίσμα, οι διεθνείς αγορές, αλλά και η Ευρώπη και το ΔΝΤ, επιθυμούν το συντομότερο μια συμφωνία μεταξύ Λευκού Οίκου και Κογκρέσου για τη μεγαλύτερη μείωση του ελλείμματος η οποία, κατά τον Μπαράκ Ομπάμα, είναι εφικτή χωρίς να απαιτείται «χειρουργική επέμβαση». Ο Αμερικανός πρόεδρος υποστήριξε, όμως, ότι αυτή θα πρέπει να επιτευχθεί μέσα από ένα μείγμα περικοπών δαπανών αλλά και αύξησης των εσόδων από τη φορολογία. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη σημασία έχει και η επισήμανση της γενικής διευθύντριας του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, ότι η αποκατάσταση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και κατ’ επέκταση της ισορροπίας στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δεν θα πρέπει να γίνει με τρόπο που θα «πνίξει» την ανάπτυξη.