Τρίτη, 16/08/2011RSSΠαγκόσμιο σοκ από το αμερικανικό λιοντάρι που βρυχάται| 14/08/2011 | Της Χρύσως ΑντωνιάδουΠοιες οι διεθνείς επιπτώσεις - Πώς επηρεάζεται η Κύπρος και η Ελλάδα .           Εδώ και πολύ καιρό οι αναλυτές ήξεραν την οδυνηρή πραγματικότητα. Ωστόσο, όλοι έμειναν με ανοικτό το στόμα, άφωνοι στην ιστορική απόφαση του διεθνούς οίκου αξιολόγησης Standard & Poor’s να υποβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ.Μια ενδεχόμενη αμερικανική χρεοκοπία πανικοβάλλει τις αγορές, σοκάρει μόνο στη σκέψη τις ευρωπαϊκές οικονομίες,εκνευρίζει τους ΑσιάτεςΤο κοκτέιλ είναι τώρα πολύ εκρηκτικό. Παγκόσμια ύφεση, υποβάθμιση της αμερικανικής οικονομίας και κρίση χρέους της Ευρωζώνης. Το… ποτό ήταν έτοιμο εδώ και καιρό. Κάτι του έλειπε για να συμπληρωθεί. Μέχρι που οι S&P’s συμπληρώνουν τη συνταγή «θανάτου». Προχωρούν και υποβαθμίζουν την αξιολόγησή τους για το μακροπρόθεσμο χρέος των ΗΠΑ κατά μια βαθμίδα, από το AAA στο AA+, επικεντρώνοντας τις ανησυχίες τους στο έλλειμμα.Μια ενδεχόμενη αμερικανική χρεοκοπία πανικοβάλλει τις αγορές, σοκάρει μόνο στη σκέψη τις ευρωπαϊκές οικονομίες, εκνευρίζει τους Ασιάτες. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο -μόνο που το σκέφτεται κανείς παραλύει- θα δημιουργήσει απίστευτες συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Κύριος λόγος; Δεν είναι άλλος από το δολάριο, το αγαπημένο αποθεματικό νόμισμα των κρατών, τη σίγουρη επένδυση. Ακόμη και εκείνοι που ασχολούνται λεπτομερώς με τέτοια θέματα, δεν μπορούν να προβλέψουν, να υπολογίσουν, να εκτιμήσουν τις συνέπειες μιας τέτοιας κατάληξης. Κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει ποτέ.Τι σημαίνει στην πράξη μια χρεοκοπία των ΗΠΑ; Σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον θα κηρύξει μια στάση πληρωμών, δεν θα μπορεί να πληρώνει τόκους στους κατόχους αμερικανικών ομολόγων δημοσίου, με αποτέλεσμα οι πιστωτικές αγορές να συρρικνωθούν και τα χρηματιστήρια να οδηγηθούν σε πτώση. Άμεσο αποτέλεσμα είναι η επιστροφή στην οικονομική ύφεση.Οι οίκοι αξιολόγησης θα προχωρήσουν σε νέες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ και η χώρα θα κηρυχθεί μη φερέγγυα. Όλα τα επιτόκια θα αυξηθούν.«Τσουνάμι» επιπτώσεωνΉδη, το παγκόσμιο σοκ είναι μεγάλο. Οι απρόβλεπτες δυσμενείς επιπτώσεις, με αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές και ασιατικές οικονομίες -πόσω μάλλον στις μικρές οικονομίες της Κύπρου και της Ελλάδας- προκαλούν πανικό και τρόμο. Η πρώτη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ είναι γεγονός.Η ιστορικά πρώτη υποβάθμιση της υπερδύναμης οδηγεί σε «τσουνάμι» κρίσιμων εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία, σε μια περίοδο που η οικονομία της Ευρωζώνης έχει φθάσει σε πολύ ανησυχητικά επίπεδα και βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο να καταρρεύσει.Με την απόφασή τους οι S&P’s υποβαθμίζουν την αξιολόγησή τους για το μακροπρόθεσμο χρέος των ΗΠΑ κατά μια βαθμίδα, από το AAA στο AA+, επικεντρώνοντας τις ανησυχίες τους για το έλλειμμα.Τα αμερικανικά ομόλογα (άλλοτε η ασφαλέστερη επένδυση σε διεθνές επίπεδο), αξιολογούνται χαμηλότερα από τα ομόλογα που εκδίδονται από τη Βρετανία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και τον Καναδά.Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό στην όλη εξέλιξη είναι η αρνητική προοπτική για την αξιολόγηση του αμερικανικού χρέους. Όλες οι απόψεις συγκλίνουν στο ότι είναι πολύ πιθανή μια νέα υποβάθμιση του αξιόχρεου των ΗΠΑ μέσα στους επόμενους 12-18 μήνες.Παίρνουν σειρά και άλλοι οίκοιΤΗΝ ΙΔΙΑ στιγμή άλλοι δυο οίκοι, οι Moody's και Fitch, ζητούν ένα αξιόπιστο σχέδιο για τη μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού των ΗΠΑ σε επίπεδα που θα δικαιολογούν την αξιολόγηση της αμερικανικής οικονομίας με «ΑΑΑ».Οι Moody's επαναλαμβάνουν την προειδοποίησή τους ότι μπορεί να υποβαθμίσουν την πιστοληπτική αξιολόγηση των ΗΠΑ πριν από το 2013, εάν εξασθενήσουν οι δημοσιονομικές ή και οι οικονομικές προοπτικές της χώρας. Ο οίκος θεωρεί ότι αυτό μπορεί να αποφευχθεί μόνο εάν επιτευχθεί μέχρι τότε συμφωνία για το χρέος κατά τρόπο που να μειώνεται το αμερικανικό έλλειμμα.Επίσης, ο οίκος Fitch δηλώνει ότι η αναθεώρηση της αξιολόγησης των ΗΠΑ θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι τέλος Αυγούστου και θα επικεντρωθεί στα θεμελιώδη των ΗΠΑ σε σχέση με τις άλλες χώρες που αξιολογούνται με «ΑΑΑ» και στις μεσοπρόθεσμες προοπτικές, στα πλαίσια της συμφωνίας των αμερικανικών Αρχών στις 2 Αυγούστου 2011. Ο οίκος χαρακτηρίζει τη συμφωνία για την αύξηση του ορίου χρέους «σημαντικό πρώτο βήμα» και θεωρεί ότι δεν είναι το τέλος της διαδικασίας προς τη δημιουργία ενός αξιόπιστου σχεδίου για τη μείωση του ελλείμματος.Την ίδια στιγμή κορυφαίοι οικονομολόγοι εξαπολύουν πυρά κατά των οίκων αξιολόγησης. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του βραβευμένου με Νόμπελ Οικονομίας Πολ Κρούγκμαν, ο οποίος αναφέρει ότι «οι άνθρωποι αυτοί σίγουρα δεν είναι σε θέση να κρίνουν», θυμίζοντας ότι οι S&P και οι άλλοι οίκοι έδιναν αξιολογήσεις «ΑΑΑ» στα «τοξικά» προϊόντα που πυροδότησαν την παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008.Άλλος ένας νομπελίστας οικονομολόγος, ο Νουριέλ Ρουμπινί, αναφέρει: «Οι οίκοι αξιολόγησης υποβάθμισαν ένα σωρό ευρωπαϊκές χώρες και οι Ευρωπαίοι τα έβαλαν μαζί τους: «Γιατί μειώνετε τη δική μας πιστοληπτική ικανότητα και όχι των ΗΠΑ;».Όλη η κατάσταση επηρεάζει άμεσα και την ΚύπροΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ, όμως, η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ για την Κύπρο; Πόσο και πώς μας επηρεάζει;Σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς, «η θέση της αμερικανικής οικονομίας μας αφορά όλους άμεσα. Τη στιγμή που οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη αντιμετωπίζουν εξαιρετικά σοβαρά οικονομικά προβλήματα, το ενδιαφέρον για οικονομίες όπως της Ελλάδας -που βρισκόταν μέχρι τώρα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος- μειώνεται. Τώρα όλοι θα ενδιαφερθούν για την οικονομία των ΗΠΑ, της Ιταλίας και της Ισπανίας και όχι για μία πιθανή ελληνική πτώχευση».Οι ίδιοι κύκλοι διερωτώνται ποιος θα ήθελε να επενδύσει τα λεφτά του στην Ελλάδα που αντιμετωπίζει την παγκόσμια και την εσωτερική ύφεση, δηλαδή σε μια κατάσταση διπλής ύφεσης. Επίσης, εκτιμούν ότι τα δύσκολα τώρα έρχονται. «Ακόμη δεν ζήσαμε τίποτε, σύντομα θα δούμε πολύ χειρότερα σε άλλες χώρες και τότε θα είναι ακόμη δυσκολότερο για την Ελλάδα να ανακάμψει και τα μνημόνια, τα μεσοπρόθεσμα προγράμματα, οι μηχανισμοί στήριξης, πιθανόν να τιναχθούν στον αέρα».Όλη αυτή η κατάσταση επηρεάζει άμεσα και την Κύπρο. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι αυτήν τη στιγμή οι όποιες οικονομικές εξελίξεις στην Κύπρο συμπαρασύρονται από αυτές στην ελληνική οικονομία, λόγω της διασύνδεσης και της στενής σχέσης των κυπριακών τραπεζών και άλλων επιχειρήσεων με την Ελλάδα.Πέραν τούτων, η διαφαινόμενη άνοδος του κόστους δανεισμού των ΗΠΑ αναμένεται να επιβραδύνει την ανάπτυξη όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και της Ευρωζώνης, στην οποία συμμετέχει και η Κύπρος. Αυτό θα έχει συνέπεια την ακόμη μεγαλύτερη επιβάρυνση της κυπριακής οικονομίας με αυξημένους τους φόβους για ένταση της ύφεσης.Οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν ότι «οι εξελίξεις αυτές επιβάλλουν τη λήψη οικονομικών μέτρων άμεσης ισχύος, ώστε να αποφευχθεί η ένταξη στο μηχανισμό στήριξης της Ε.Ε. και του ΔΝΤ με όλες τις αρνητικές συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης».Επί ποδός πολέμουΓΙ’ ΑΛΛΗ μια φορά η Ευρώπη βρίσκεται επί ποδός πολέμου. Ποια είναι τα σενάρια που συζητούνται;Ταμείο Διάσωσης: Καταβάλλονται έντονες προσπάθειες για να σταθεροποιηθούν οι προϋπολογισμοί των χωρών μελών της ευρωζώνης και να δημιουργηθούν ταμεία διάσωσης, καθώς και ένας μελλοντικός μηχανισμός στήριξης ΕSΜ.Μεταρρυθμίσεις: Προωθείται το σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο με δυο θεσμικές μεταρρυθμίσεις: την έκδοση ευρωομολόγων και τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων των Βρυξελλών σε θέματα εθνικής οικονομικής πολιτικής.Ευρωπαϊκό Υπουργείο Οικονομικών: Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας οραματίζεται τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού Υπουργείου Οικονομικών, με κύριο σημείο αναφοράς τις συνθήκες του Μάαστριχτ. Όμως φαίνεται ότι δεν υπάρχουν ακόμη ώριμες αποφάσεις για κάτι τέτοιο.Ισορροπία μεταξύ Βορρά - Νότου: Η γερμανική Αριστερά προωθεί την εισήγηση για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού Υπουργείου Οικονομίας. Ο στόχος του τελευταίου είναι να επιτευχθεί μια ισορροπημένη ανάπτυξη των περιοχών της Ευρώπης.Αποπομπή της ΕλλάδαςΟΙ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΙ επιμένουν ότι η Ελλάδα είναι η κατάρα του ευρώ, αναφέροντας ότι τώρα απειλούνται ακόμη και οι συντάξεις των Γερμανών. Καθημερινά αυξάνονται οι φωνές που θέλουν την Ελλάδα να αναπέμπεται από την ευρωζώνη. Όμως το αίτημα δεν έχει υιοθετηθεί από τα συντηρητικά κόμματα.Η ώρα της αλήθειας αναμένεται στις αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε η γερμανική Βουλή καλείται να εγκρίνει το δεύτερο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα και την τελική μορφή του μηχανισμού διάσωσης ΕSΜ.Σύμφωνα με διεθνείς και Ευρωπαίους αναλυτές, η υποβάθμιση του κρατικού χρέους των ΗΠΑ συμβαίνει στη χειρότερη στιγμή. Η Ιταλία και η Ισπανία αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υπαχθούν στο μηχανισμό διάσωσης και ήδη οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι άρχισαν να συζητούν πολύ σοβαρά την αύξηση των κονδυλίων, ώστε να προστατευθούν περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.Δολάριο, ευρώ και πετρέλαιοΜετά την υποβάθμιση των ΗΠΑ, οι αγορές αντιμετωπίζουν δύο απόψεις: την έντονη στροφή προς τα καταφύγια, πράγμα που ωφελεί και το δολάριο και τη στροφή των επενδυτών σε χώρες που διατηρούν ακόμη την ανώτατη αξιολόγηση ΑΑΑ.Σύμφωνα με την Bank of America Merrill Lynch, η βραχυπρόθεσμη πορεία του αμερικανικού νομίσματος θα εξαρτηθεί από την απόδοση των επενδύσεων ρίσκου ως μια αντίδραση στην απόφαση της S&P. Σε περίπτωση που συνεχιστούν οι ρευστοποιήσεις νομισμάτων και στις επενδύσεις ρίσκου, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ενισχυθεί το δολάριο.Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η υποβάθμιση θα έχει θετικές επιπτώσεις στο αμερικανικό νόμισμα μακροπρόθεσμα και στα επιχειρήματά τους αναφέρουν ότι μετά από ένα κύμα ρευστοποιήσεων, η αγορά θα αντιληφθεί πόσο αξιόπιστα είναι τα αμερικανικά ομόλογα treasuries και οι Κεντρικές Τράπεζας θα συνεχίσουν να αγοράζουν δολάρια.Τις τελευταίες ημέρες παρακολουθούμε τη σταθεροποίηση του δείκτη του δολαρίου, υποχώρηση του ευρώ και το σκαρφάλωμα της τιμής του χρυσού. Την ίδια στιγμή το ελβετικό φράγκο αποκομίζει μεγάλα οφέλη, μιας και θεωρείται το νόμισμα που «καθρεφτίζει» τη νευρικότητα της αγοράς. Το ελβετικό νόμισμα καταγράφει νέο ιστορικό υψηλό ρεκόρ έναντι του δολαρίου και ενισχύεται έναντι του ευρώ.Μεγάλοι χαμένοι των αγορών θεωρούνται οι μετοχές και το πετρέλαιο.Τι σημαίνει για τις ΗΠΑΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ οδηγεί πρώτιστα σε μιαν αύξηση του κόστους δανεισμού για την κυβέρνηση των ΗΠΑ, για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.Το αμερικανικό δημόσιο θα αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες να εξασφαλίσει δανεισμό, την ίδια στιγμή που το χρέος των ΗΠΑ φθάνει τα 14,4 τρισ. δολάρια και έχει συμφωνηθεί να αυξηθεί πάνω από 2,5 τρισ.Ποια είναι η κύρια απειλή; Η πραγματική απειλή έρχεται από την Κίνα, σε περίπτωση που αποφασίσει να ξεφορτωθεί αμερικανικά ομόλογα και αποφύγει να αγοράσει κρατικό χρέος των ΗΠΑ. Επίσης, δημιουργούνται και άλλες απώλειες, όπως είναι:- Οι άμεσες επιπτώσεις σε βασικούς εταίρους των ΗΠΑ, σε περίπτωση που η οικονομία της χώρας επιστρέψει σε αρνητικά μεγέθη. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο δημιουργεί ύφεση στην Ευρωζώνη και μειωμένη ανάπτυξη στην Κίνα.- Οι σοβαροί χρηματιστηριακοί κλυδωνισμοί σε μία περίοδο κατά την οποία οι διεθνείς αγορές οδηγούνται σε μεγάλη πτώση. Μέσα σε μερικές συνεδρίες, η Wall Street έχασε τα κέρδη της χρονιάς και οι ευρωπαϊκές αγορές βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα της τριετίας.- Οι αναταράξεις των νομισμάτων. Η Κίνα (ως ο μεγαλύτερος κάτοχος αμερικανικού χρέους) προειδοποίησε την Ουάσιγκτον ότι θα λάβει μέτρα αμέσως για να προστατεύσει την οικονομία των ΗΠΑ. Σύμφωνα με αναλυτές, στο Πεκίνο άρχισε να καλλιεργείται η ιδέα για να δημιουργηθεί ένα νέο, σταθερό και εξασφαλισμένο παγκόσμιο αποταμιευτικό νόμισμα.Και ενώ οι εξελίξεις στις ΗΠΑ προκαλούν σοκ ανά το παγκόσμιο, η Ιταλία και η Ισπανία αναστενάζουν βαριά και η συμφωνία της 21ης Ιουλίου για την Ελλάδα βρίσκεται και πάλι υπό αίρεση.