Κοινωνία & Πολιτισμός | 29.07.2011

Ο Όμηρος στον Ψηλορείτη

 

Μπορεί να φανταστεί κανείς έναν Γερμανό στρατηγό που έχει συλληφθεί όμηρος και τον Βρετανό απαγωγέα του να απαγγέλλουν μαζί αρχαίους ελληνικούς στίχους; Αυτό ακριβώς συνέβη στην Κρήτη το 1944. Μια γερμανική μαρτυρία.

 

Η ιστορία της απαγωγής του Γερμανού διοικητή της Κρήτης, στρατηγού Χάινριχ Κράιπε, από Βρετανούς στρατιώτες και Κρητικούς τον καιρό της κατοχής είναι γνωστή. Ακόμα και στις λεπτομέρειές της. Από τους βασικούς πρωταγωνιστές ήταν ο φιλέλληνας ταξιδιωτικός συγγραφέας Πάτρικ Λι Φέρμορ που πέθανε πρόσφατα πλήρης ημερών. Μια τέτοια λεπτομέρεια διηγείται ο ίδιος ο Λι Φέρμορ εν παρόδω στο βιβλίο του Η εποχή της δωρεάς. Ένα πρωί, απαγωγείς και όμηρος ξυπνούν στα βουνά, είναι μια καταπληκτική χαραυγή με θέα τις κορφές του Ψηλορείτη και ο στρατηγός Κράιπε που είχε κλασική παιδεία αρχίζει να απαγγέλλει στα λατινικά την ωδή εκείνη που είχε γράψει ο Οράτιος για το φίλο του Θαλίαρχο, έναν ύμνο στο χιονισμένο βουνό Soracte, το σημερινό Monte Soratte, έξω από τη Ρώμη που είναι σκεπασμένο από τα χιόνια. Και ο Λι Φέρμορ που είχε επίσης κλασική παιδεία του παίρνει το λόγο και συνεχίζει στα λατινικά τη στροφή, για τα δέντρα που τρίζουν από το βάρος του χιονιού και τα παγωμένα ποτάμια. Και ανάμεσα στον απαγωγέα και τον όμηρο αποκαθίσταται έτσι ένας είδος σεβασμού πάνω στη βάση μιας κοινής παράδοσης, μέχρι να φθάσουν στην ακτή και ο στρατηγός Κράιπε να παραδοθεί προς μεταφορά στην Αίγυπτο.

 

Μια στιχομυθία στα ελληνικά…

 

Patrick Leigh Fermor (1915-2011)Μάλλον ο Λι Φέρμορ δεν έγραψε τα πάντα για το τι διαμείφθηκε ανάμεσά τους μέχρι να φθάσουν στην ακτή. Τα είπε όμως προφορικά, όπως αποκαλύπτει με επιστολή του στη γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung ο ερευνητής της στρατιωτικής ιστορίας Χορστ Μπόογκ. Είχε συμμετάσχει το 1975 με τον Λι Φέρμορ σε μια συζήτηση της γαλλικής τηλεόρασης με αφορμή την προβολή μιας ταινίας για τον Κρήτη στον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και στη συνέχεια γνωρίστηκαν καλύτερα στο δείπνο σε ένα εστιατόριο του Παρισιού, στην Place du Tertre. Ο Λι Φέρμορ ήταν τρομερά συμπαθητικός, κοινωνικός, ομιλητικός για το όσα είχαν διαδραματιστεί τότε στην Κρήτη, θυμάται τώρα ο Γερμανός συνδαιτυμόνας του. Και κάτι ακόμα: «Και οι δυο, ο στρατηγός και ο απαγωγέας του, είχαν κλασσική παιδεία. Και κατά τη διάρκεια της μακράς διαδρομής μέχρι την ακτή απήγγελλαν κάθε τόσο μαζί ελληνικούς στίχους. Μετά τον πόλεμο έγιναν φίλοι.»

 

…κι ένας ανατριχιαστικός συμβολισμός

 

Επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης (1941)Αυτή είναι η συνέχεια των όσων θέλησε να γράψει ο Λι Φέρμορ για την απαγγελία του Ορατίου. Η λατινική ωδή ήταν η αρχή, μετά πέρασαν στον Όμηρο. Και υποθέτουμε ότι ο Κρητικός αντάρτης που ήταν μαζί τους στο τέλος της επίπονης πορείας, γιατί η ομάδα χωρίστηκε κάποια στιγμή, μάλλον δεν θα αντελήφθη καν τα αρχαία ελληνικά ή εν πάση περιπτώσει δεν θα απήγγελλε κι αυτός Όμηρο, και όχι μόνο επειδή δεν του ήταν οικεία η ερασμιακή προφορά του Βρετανού και του Γερμανού. Η ελληνική συνέχεια της λεπτομέρειας του Ορατίου κατά την απαγωγή του στρατηγού Κράιπε έχει κάτι το ανατριχιαστικό, αν την εκλάβει κανείς συμβολικά. Ο Γερμανός κατακτητής και ο Βρετανός προασπιστής της σύγχρονης Ελλάδας συνεννοούνται σε ένα υψηλότερο επίπεδο, επειδή αισθάνονται την ελληνική αρχαιότητα ως κοινή κληρονομιά. Ο Νεοέλληνας που είναι παρών παραμένει μέχρι τέλους βωβό πρόσωπο.  

 

Σπύρος Μοσκόβου

 

Υπεύθ. Σύνταξης Ειρήνη Αναστασοπούλου

 

 

dw