Πάτμος: Αποκάλυψη τώρα!

Πάτμος: Αποκάλυψη τώρα!

Από τα επιβλητικά αρχοντικά της Χώρας και το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου κατεβαίνουμε στην πολύβουη Σκάλα, κολυμπάμε στα κρυστάλλινα νερά του Αιγαίου και γνωρίζουμε τη ζεστή φιλοξενία των ντόπιων. Το νησί «όπου μίλησε ο Θεός» μάς αποκαλύπτει τις ομορφιές του

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΣΣΑΛΟΥ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΕΦΗ ΠΑΡΟΥΤΣΑ

«Tι είναι αυτό; Πηγάδι;» «Ναι, πηγάδι. Βούτα μέσα το κεφάλι σου και μη φοβάσαι. Βούτα το και θα σου πάρει αμέσως όλες τις κακές σκέψεις. Θα δεις». Ο Ανδρέας είναι ένας άνθρωπος με σπάνιο χιούμορ, ώστε ακόμη και τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, στη σκέψη του και μόνο δεν μπορώ να διώξω το χαμόγελο από τα χείλη. Ο τρόπος που εκφέρει το λόγο, που κινείται στο χώρο, η μπλούζα που φοράει, αυτά που λέει και κάνει. Είναι από τους ανθρώπους που συναντάς κάποια στιγμή στη ζωή σου για λίγα μόνο λεπτά της ώρας και τους θυμάσαι για πάντα. Ο ίδιος διατηρεί μια γκαλερί στη Χώρα της Πάτμου. Εκεί μπορείς να βρεις από εξαιρετικά έργα σύγχρονων Ευρωπαίων καλλιτεχνών έως και τις ζωγραφιές που έρχονται και κάνουν μαζί του μικρά Πατινιωτάκια (Πατινιώτες: έτσι λένε τους Πάτμιους στη γειτονιά των Δωδεκανήσων) τα πρωινά. Ωραίες μουσικές σε συντροφεύουν στο χώρο και πολλή, μα πολλή τρέλα. Ωραία τρέλα. Δημιουργική.

ΣΤΑ ΣΤΕΝΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Βρισκόμαστε στη Χώρα και δεν χορταίνουμε να τριγυρνάμε στα κατάλευκα στενά δρομάκια (όλο τον Ιούνιο και εν όψει της τουριστικής σεζόν το νησί ασβεστώνεται απ' άκρη σ' άκρη), να μπαινοβγαίνουμε στα καλόγουστα καταστήματα που συναντάμε εδώ κι εκεί, να χανόμαστε στις ουκ ολίγες γειτονιές, φέρνοντάς τη βόλτα ολόγυρα. Και τη μια να βλέπουμε από ψηλά την ωραία Σκάλα, το λιμάνι, και από την άλλη τον Προφήτη Ηλία στον απέναντι λόφο και τις παραλίες του Γροίκου και της Πέτρας. Και από τη μια μπαίνουμε όλο και πιο μέσα, περνώντας από στοές με θόλους και κρυφοκοιτάζοντας από τα παράθυρα των αρχοντικών, μήπως και δούμε κανένα έπιπλο-αντίκα, από αυτά που φυλάσσονται καλά πίσω από τις σφαλισμένες πόρτες και τα παράθυρα. Και, από την άλλη, χανόμαστε στις μικρές ανηφόρες και κατηφόρες, αναρωτιόμαστε πώς να 'ναι τα θεόκλειστα εκκλησάκια (400 έχει συνολικά το νησί), τα οποία μόλις που ξεχωρίζουν πίσω από τους ψηλούς τοίχους, και κάπου εδώ φτάνουμε στο μοναστήρι.

Φρούριο σωστό το τελευταίο, με εικόνες από τα χρόνια του Βυζαντίου, καθώς στέκει εκεί από τον 10ο αιώνα (χτίστηκε μάλιστα στη θέση αρχαίου ναού της Aρτέμιδος και παλαιοχριστιανικής βασιλικής), φιλοξενεί ένα ωραιότατο εκκλησιαστικό μουσείο με μοναδικούς θησαυρούς (φορητές εικόνες, χρυσοκέντητα άμφια, εικονογραφημένα χειρόγραφα, αργυρά σκεύη και λειτουργικά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στη λατρεία) και μία από τις σημαντικότερες βιβλιοθήκες της χώρας. Η τελευταία όμως -με χειρόγραφα από τον 5ο αιώνα, ένα πλούσιο αρχείο ιστορίας 900 χρόνων καθώς και ένα σύνολο έντυπων βιβλίων από σπάνιες συλλογές- δεν είναι ανοιχτή στο κοινό.

Από την πλατεία του δημαρχείου και την πανοραμική θέα μπροστά από την προτομή του Φιλικού Εμμανουήλ Ξάνθου μέχρι την άλλη πλατεία στην καρδιά της Χώρας με τα μαγαζιά, βολτάρουμε ασταμάτητα, μέχρι που πέφτει η νύχτα και, αποκαμωμένοι πια, καθόμαστε για φαγητό και ποτό. Ή μήπως κοκτέιλ; Εδώ, στην εσωτερική αυτή πλατεία, τα μαγαζιά είναι τέσσερα και περνάμε απ' όλα. Και από το καφενεδάκι της γωνίας για καφέ απογευματινό, και από την «ταβέρνα του Βαγγέλη» για νόστιμα μαγειρευτά της μαμάς της οικογένειας, και από το καφέ μπαρ «Στοά» για τα καλύτερα κοκτέιλ των Δωδεκανήσων (δοκιμάστε μοχίτο ρουαγιάλ με σαμπάνια), και από την «Αστοιβή». Σταθερή πλέον αξία στη νυχτερινή ζωή της Πάτμου, η «Αστοιβή» βρίσκεται σε χώρο ονειρεμένο, σε όροφο, και μαζεύει όλο τον καλό τον κόσμο μέχρι τις δύο. Γιατί μέχρι τότε επιτρέπεται η μουσική στη Χώρα. Επειτα όλοι μεταφέρονται στη Σκάλα, τρία μόλις χιλιόμετρα πιο κάτω, στο λιμάνι της Πάτμου, που... αργεί να πάει για ύπνο. Εκεί μάλιστα βρίσκεται και η δίδυμη, ολοκαίνουργια after hours... αδελφή της «Στοάς».

ΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΝΥΧΤΕΣ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ

Η Σκάλα, περιποιημένη και αυτή -όπως και ολόκληρο το νησί και όσο λίγα λιμάνια της νησιωτικής μας χώρας-, έχει την περισσότερη κίνηση από κάθε άλλο σημείο της Πάτμου. Aποτελεί μάλιστα ιδανικό ορμητήριο, ευρισκόμενη στο πολύ στενό εκείνο σημείο του νησιού που χωρίζει το βόρειο από το νότιο τμήμα του. Εδώ, διάφορες ώρες της ημέρας και της νύχτας, πάνε και έρχονται τα πλοία της γραμμής αλλά και τα τουριστικά -όπως λένε οι νησιώτες ναυτικοί αναφερόμενοι στα κρουαζιερόπλοια-, τα άλλα τα τοπικά, το καταμαράν και το συμβατικό, που ενώνουν τα μικρά και μεγάλα γειτονικά Δωδεκάνησα (μέχρι την Κάλυμνο δηλαδή), καθώς και σειρά εντυπωσιακών ιστιοφόρων και άλλων ιδιωτικών σκαφών διάσημων και άσημων ταξιδιωτών.

Είναι ωραίο το πρωινό ξύπνημα στη Σκάλα από το σφύριγμα κάποιου πλοίου που φτάνει ή φεύγει ή από τον ήχο της καμπάνας από κάποια κοντινή ή μακρινή εκκλησία. Οι καφετέριες και τα καφενεία γεμίζουν, οι καταστηματάρχες καθαρίζουν τις βιτρίνες τους και σιγά-σιγά ανοίγουν, οι ταβέρνες αρχίζουν τις προετοιμασίες για το μεσημέρι. Και ο ήχος της καμπάνας δεν ενοχλεί. Είναι σαν να τον περιμένεις σε αυτό το νησί. Μπορεί να έρχεται από την Αγία Παρασκευή στο τέλος του παραλιακού δρόμου, μπορεί όμως και από πιο μακριά, από την Αποκάλυψη· το μέρος όπου γύρω στο 95 μ.Χ. «μίλησε ο Θεός», όπως αρέσκονται να λένε οι ντόπιοι, στον Ιωάννη και το οποίο εμείς συναντάμε σήμερα στα δύο χιλιόμετρα από τη Σκάλα, στο δρόμο προς τη Χώρα. Μια στάση εδώ επιβάλλεται. Μαζί με τη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και τον οικισμό της Χώρας, άλλωστε, αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

ΣΤΟΝ ΩΡΑΙΟ ΝΟΤΟ

Επειτα ξαναμπαίνουμε στο αυτοκίνητο (το οποίο είναι απαραίτητο για να γυρίσεις και να γνωρίσεις το νησί) και προσπερνάμε αυτήν τη φορά τη Χώρα, κινούμενοι περιφερειακά και με θέα στους τρεις προσφάτως αναστηλωμένους (χορηγία του Ελβετού Charles Pictet) Μύλους. Οι τελευταίοι, μάλιστα, εγκαινιάστηκαν πριν από λίγες ημέρες. Μια αναμνηστική φωτογραφία και συνεχίζουμε για τις παραλίες του Νότου. Για τον τουριστικό και ωραίο Γροίκο και τη διπλανή και πιο ήσυχη Πέτρα με τη χαρακτηριστική... Πέτρα της Καλικατσούς, σήμα κατατεθέν και των δύο παραλιών. Κι ύστερα φτάνουμε ώς το Διακόφτη, αφήνοντας στα δεξιά μας την παραλία του Σταυρού με το ομώνυμο εκκλησάκι για την επόμενη φορά.

Ο Διακόφτης είναι καρνάγιο και εδώ θα έρθετε είτε για να επισκευάσετε το σκάφος σας είτε για να καθίσετε για καφέ ή, ακόμη καλύτερα, για φαγητό στον «Ταρσανά», το περιποιημένο καφέ-εστιατόριο που βρίσκεται στον ίδιο χώρο, ή απλώς για να παρκάρετε το αυτοκίνητό σας και να συνεχίσετε με καλά παπούτσια και πεζή πια (για περίπου 20 λεπτά) προς την ωραιότερη παραλία του νησιού, την Ψιλή Αμμο -όπως ακριβώς το ακούτε, ψιλή-ψιλή ανοιχτόχρωμη άμμος, λίγα αλμυρίκια, κρυστάλλινα νερά (όπως και σε όλες τις παραλίες της Πάτμου, είναι αλήθεια)- και... την ταβέρνα της κυρίας Ουρανίας, με το καταπληκτικό παστίτσιο και το κοκκινιστό κατσικάκι.

Με βαρύ πια στομάχι, η επιστροφή είναι ομολογουμένως δύσκολη (εκτός και αν έχετε κανονίσει να κάνετε όλη αυτήν τη διαδρομή από τη θάλασσα, με κάποιο εκδρομικό καΐκι). Αξίζει πάντως. Οπως αξίζει και μια παράκαμψη, όταν θα γυρίζετε πάλι πίσω, για να ανεβείτε μέχρι την ψηλότερη κορυφή του νησιού στα 270 μ. (ο δρόμος πάει κανονικά μέχρι πάνω), όπου στέκει ο Προφήτης Ηλίας. Πανοραμική η θέα που προσφέρει και υπέροχη!

ΣΤΟΝ ΑΝΕΓΓΙΧΤΟ ΒΟΡΡΑ

Επιστροφή και πάλι στη Σκάλα, απ' όπου αυτήν τη φορά θα κινηθούμε βόρεια. Αν και εδώ, και συγκεκριμένα στην παραλία του Κάμπου, βρίσκεται το George's Place, το beach bar που με τα ξέφρενα πάρτι και τις ρεζερβέ ξαπλώστρες του (!) καθιέρωσε εδώ και δύο - τρεις δεκαετίες την Πάτμο ως έναν από τους πλέον κοσμικούς προορισμούς του Αιγαίου (και εξακολουθεί να είναι must και να παίζει κλασική μουσική τα πρωινά και να σερβίρει εξαιρετικό τσιζκέικ, μεταξύ άλλων), το υπόλοιπο βόρειο τμήμα της Πάτμου είναι, θα λέγαμε, το πιο ήσυχο και αυθεντικό νησιωτικό.

Με ορμητήριο το χωριό Κάμπος, πάνω από την ομώνυμη παραλία, κατευθυνόμαστε για αρχή στην παραλία Λάμπη, που πράγματι... λάμπει, δηλαδή τα βότσαλά της λάμπουν (ή έτσι λένε, μια και, όσο περνούν τα χρόνια, οι λουόμενοι παίρνουν μαζί τους και από λίγα αναμνηστικά βότσαλα ο καθένας και η λάμψη τους χάνεται). Εδώ ευχαριστιόμαστε το μπάνιο μας αλλά και το φρέσκο ψάρι που σερβίρει η ομώνυμη ταβέρνα πάνω στο κύμα. Επειτα γυρνάμε πάλι πίσω στον Κάμπο και κινούμαστε ανατολικά: Βαγία, Δίδυμες και Λιβάδι Γερανού -η τελευταία με πεύκα που ακουμπούν την άμμο για παχιά σκιά και ένα νησάκι με ένα εκκλησάκι απέναντι- οι παραλίες αυτού του κομματιού όπου, όσο και να γεμίσει το νησί, θα βρείτε λίγη παραπάνω ησυχία.

Μια ησυχία που προσφέρει απλόχερα αυτή η μεριά σε διάφορα σημεία της, όπως στη διαδρομή προς το Λιβάδι Καλογήρων. Χαμηλή βλάστηση από αρωματικά και μη φυτά και μια εικόνα κατά την άφιξή μας στην τοποθεσία αυτή βγαλμένη από τα παλιά. Τον κύριο Νικόλα, μόνιμο κάτοικο της περιοχής, να λιχνίζει στο αλώνι του και τον 12χρονο Ζόρα από τη Βουλγαρία -καλό βοηθό του τα καλοκαίρια που δεν έχει σχολείο- να προσέχει τις κατσίκες. Ο κύριος Νικόλας νοικιάζει για 2.000 ευρώ το χρόνο τα εκεί κτήματα της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής και τα καλλιεργεί. Ο ίδιος μένει με τη σύζυγό του σε ένα «δωματιάκι», όπως μας είπε. «Να, εκεί κοντά στην εκκλησία», μας δείχνει και μας λέει για τους επισκέπτες που υποδέχεται κάθε 23 Αυγούστου που γιορτάζει η Παναγία και κάθε 10 Φεβρουαρίου που γιορτάζει ο Αγιος Χαράλαμπος (μία εκκλησία - δύο προστάτες).

Αποχαιρετώντας τον και παίρνοντας το δρόμο του γυρισμού, κοντοστεκόμαστε στο καφενείο του Σιδερή, με τις ωραίες παρέες και μουσικές (σημειώστε το, και ας μην είναι ακριβώς τουριστικό), στον Κάμπο. Εδώ, βρίσκουμε τον Γιάννη με την Κριστίνα. Από την Πάτμο ο Γιάννης και από το Μόναχο η Κριστίνα, είναι από τους πρώτους ανθρώπους που γνωρίσαμε εδώ, και ας μην τους αναφέραμε μέχρι τώρα.

Μαζί τους περάσαμε ένα ολόκληρο πρωινό στο μαντρί με τα 300 κατσίκια που διατηρεί ο Γιάννης μεταξύ Σκάλας και Κάμπου, δίπλα από το ελικοδρόμιο. Αρμέξαμε, τυροκομήσαμε, απολαύσαμε τη ζεστή μας μυζήθρα -καρπό εκείνης της ημέρας-, πήραμε μια γεύση από τη ζωή στο νησί πέρα από τον τουρισμό και... είδαμε παρέα τον ήλιο να δύει. Γιατί το ωραιότερο ηλιοβασίλεμα της Πάτμου έχουν την τύχη να το απολαμβάνουν καθημερινά τα κατσίκια του Γιάννη από το μαντρί τους. Ησυχία. Μόνο τα λίγα κουδούνια από τα ζώα ακούγονται (τώρα το καλοκαίρι, ο Γιάννης αφαιρεί τα περισσότερα κουδούνια, για να μην ενοχλούνται οι τουρίστες όταν τα κατσίκια πλησιάζουν σε ενοικιαζόμενα δωμάτια). Και η φωνή των οικοδεσποτών μας: «Γεια σας, κόρες! Καλή αντάμωση!».  kathimerini