Ιστορίες προσφύγων όπως τις αφηγήθηκαν σε αυτούς που τους προσφέρουν φαγητό και ανθρωπιά
Η Σαπφώ και οι βομβαρδισμοί στο Χαλέπι
Δημοσιεύθηκε: Ενημερώθηκε:
Αν με ρωτούσε κάποιος τι με συγκλόνισε αυτό το καλοκαίρι, θα του έλεγα δύο φωτογραφίες. Και οι δύο απεικονίζουν το ίδιο βασικό θέμα. Το προσφυγικό. Αλλά δείχνουν δύο εντελώς διαφορετικές διαστάσεις. Η μία είναι η φωτογραφία του μικρού Aylan. Του 3χρονου Σύριου που το άψυχο σώμα του ξεβρασμένο στα τουρκικά παράλια και έμελλε να γίνει το σύμβολο για μια παγκόσμια κινητοποίηση με ένα απλό αίτημα: Είναι άνθρωποι. Και είναι καλοδεχούμενοι στο μέλλον που ψάχνουν. Το σύνθημα στο twitter ήταν #KiyiyaVuranInsanlik (humanity washed ashore ή Η ανθρωπιά ξεβράστηκε στην ακρογιαλιά). Ο κόσμος δεν έδειξε καμία ανθρωπιά σε αυτό το παιδί και σε χιλιάδες άλλα.
Όμως υπάρχουν και άνθρωποι που δείχνουν. Και έρχομαι στη δεύτερη φωτογραφία. Εκείνη της Σάντρας Τσιλιγκερίδου. Που αποτυπώνει σε μια και μόνο εικόνα όλη την έννοια της ανθρωπιάς: Μια σφιχτή αγκαλιά, για να ζεστάνει έναν άνθρωπο που χαροπάλευε επί 13 ώρες στα νερά του Αιγαίου.
Σε όλες αυτές τις εικόνες που βλέπουμε στα ελληνικά νησιά και στα βόρεια σύνορα έχει συμβεί και κάτι ελπιδοφόρο. Η αλληλεγγύη στην πράξη. Από οργανώσεις που βλέποντας την ανθρωπιστική κρίση, τρέχουν να βοηθήσουν. Δύο από αυτές είναι η «Κοινωνική Κουζίνα: Ο άλλος άνθρωπος» και η«Αγκαλιά».
Το έργο της Κοινωνικής Κουζίνας έχει παρουσιαστεί ξανά στηνHuffPost Greece. Δραστηριοποιείται 4 χρόνια τώρα και το τελευταίο διάστημα είχαν μεταφερθεί στην Μυτιλήνη. Έμειναν 25 ημέρες και τώρα θα πάνε ξανά. Έχουν μοιράσει μέχρι τώρα πάνω από 20.000 μερίδες φαγητό.
Η Αγκαλιά από την άλλη μετρά πολλά χρόνια προσφοράς στη Λέσβο. 10 για την ακρίβεια. Ψυχή της Αγκαλιάς ο παπά Στρατής, που μαζί με άλλους 3 τοπικούς εθελοντές στο χωριό Καλλονή, βοηθά τους πρόσφυγες από το 2007. Ο παπά Στρατής έφυγε από την ζωή την περασμένη Τετάρτη. Αυτό που έχει αφήσει πίσω του όμως είναι ανεκτίμητο. Μια Αγκαλιά που είναι ακόμη ανοιχτή για όλους αυτούς που έχουν ανάγκη.
Ο Γιώργος Τυρίκος Εργάς της Αγκαλιάς μου κίνησε το ενδιαφέρον από το Facebook. Διάβαζα τις αναρτήσεις του για τις ιστορίες των προσφύγων που βοηθούσε. Όπως για τον πρόσφυγα από της Συρία που του έδωσε 50 ευρώ και εκείνος δεν τα δέχτηκε. «Εγώ είμαι ένας, θα τα καταφέρω, δώσε τα σε μια οικογένεια», του είπε. Ή για τον νεαρό Αφγανό που απαγγέλει στίχους της Σαπφούς και λέει πως λυπάται που ήρθε βρώμικος πρόσφυγας στο νησί. Ή για τον Σύριο με την υπέροχη οικογένεια που πέρασε από την Αγκαλιά ένα μήνα πριν και τους γράφει ότι είναι ήδη Γερμανία: «Τα καταφέραμε, είμαστε ζωντανοί».
Τους τελευταίους 3 μήνες έχουν δώσει πάνω από 6.000 μερίδες φαγητού. «Τους τελευταίους τρεις μήνες δεν έχουν απλά αυξηθεί οι μεταστατικές ροές, έχουν τρελαθεί. Από εμάς μόνο έχουν περάσει 6.000 άτομα. Όλους τους προηγούμενους μήνες η ροή ήταν αυξανόμενη. Είχαμε από 10 τη μέρα, πήγαν 20, 50, 60, 400 σήμερα» λέει στην HuffPost Greece.
Τον Κώστα Πολυχρονόπουλο, τον άνθρωπο που έκανε πραγματικότητα την Κοινωνική Κουζίνα «Ο άλλος άνθρωπος» και μεταφέρει την τεχνογνωσία και σε άλλους με όραμα να στηθούν κουζίνες σε κάθε γειτονιά, τον συνάντησα στο Χαϊδάρι. Σε μια ακόμη υπαίθρια κουζίνα. Είχε επιστρέψει μόλις λίγες ημέρες πριν από τη Μυτιλήνη, όπου και θα πήγαινε ξανά. Στη Μυτιλήνη άκουσε πολλές ιστορίες. Αυτό κάνει άλλωστε ο Άλλος Άνθρωπος. Μαγειρεύει για όσους έχουν ανάγκη, τρώνε όλοι μαζί και λένε τις ιστορίες τους.
Ο Κώστας Πολυχρονόπουλος επί το έργον
Οι ιστορίες που άκουσαν
«Γνώρισα έναν άνθρωπο ο όποιος ήταν στην Ελλάδα και δούλευε κανονικά. Και έφυγε για να γυρίσει στη Συρία. Πριν γίνουν όλα όσα έγιναν εκεί. Κάθισε 2 χρόνια και αποφάσισε να ξαναγυρίσει. Δύο μέρες πριν φύγει, καθόταν σε ένα καφενείο στο Χαλέπι. Χαιρέτησε μια παρέα και εκεί που καθόταν και έπινε το τσάι του, σκάει μια οβίδα. Το θραύσμα της οβίδας αποκεφάλισε τους γνωστούς τους. Γυρνάει και βλέπει τον άνθρωπο να κάθεται στην καρέκλα χωρίς κεφάλι. Πέρναγε πάνω από πτώματα διαμελισμένα για να φύγει. Και όταν σε μια συζήτηση του ζήτησα συγνώμη για την κατάσταση που επικρατεί εδώ, μου λέει «μην ζητάς συγνώμη. Έχω ζήσει χειρότερα», μου διηγείται.
Μία παρέα πέντε παιδιών από τη Συρία, 9-10 χρονών, ήρθαν μόνοι τους. Δεν συνοδευόντουσαν από κανέναν.
Οι γονείς τους;
Πέθαναν. Σκοτώθηκαν. Αυτά τα παιδιά έχουν έναν συγγενή στη Γερμανία και θα πάνε να τον βρουν.
Γνώρισα μία οικογένεια με δύο παιδιά. Επιστήμονες και οι δύο, όχι βλακείες. Ο ένας μικροβιολόγος και η γυναίκα του παθολόγος. Πουλήσανε ότι είχαν και δεν είχαν. Άνοιγαν το πορτοφόλι τους και έβλεπες τα περισσότερα 500ευρα. Και σου έλεγαν «σε παρακαλώ, πόσα θέλεις για να με πας εκεί».
Γνώρισα μία οικογένεια με δύο παιδιά. Επιστήμονες και οι δύο, όχι βλακείες. Ο ένας μικροβιολόγος και η γυναίκα του παθολόγος. Πουλήσανε ότι είχαν και δεν είχαν. Άνοιγαν το πορτοφόλι τους και έβλεπες τα περισσότερα 500ευρα. Και σου έλεγαν «σε παρακαλώ, πόσα θέλεις για να με πας εκεί».
Υπάρχουν και άνθρωποι όμως που έχασαν τα λεφτά τους στο ταξίδι. Τους έπεσαν στη θάλασσα. Υπάρχουν άνθρωποι που οι ταξιτζήδες τους άφηναν έξω από το λιμάνι και τους πήραν τα πράγματα και τα λεφτά τους. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν είχαν καθόλου λεφτά. Ότι λεφτά είχαν και δεν είχαν τα έδωσαν για να φτάσουν στην Τουρκία και μετά δεν είχαν τίποτα.
«Έβαλε ο ένας το μαχαίρι στο λαιμό του και μου είπε: Αν δε μου δώσει το φαγητό θα αυτοκτονήσω τώρα μπροστά σου. Έχω να φάω 10 μέρες. Το ίδιο και τα παιδιά μου»
Γνώρισα ανθρώπους που έφτασαν στη Μυτιλήνη και τους έλεγαν ότι είναι 1 ώρα τα σύνορα και νόμιζαν ότι είναι κοντά στην Καβάλα και στα Σκόπια. Άλλοι νόμιζαν ότι είναι στην Ιταλία. Ιστορίες τραγικές.
Υπάρχει κι άγρια ιστορία στη Μόρια. Στο στρατόπεδο. Κάναμε το λάθος να πάμε να δώσουμε φαγητό έτοιμο -για να μην καθόμασταν να μαγειρεύουμε μέσα στην ζέστη γιατί ήταν πάρα πολλές οι μερίδες, περίπου 3.000- και είδαμε σκηνές απείρου κάλλους. Έβαλε ο ένας το μαχαίρι στο λαιμό του και μου είπε «αν δε μου δώσει το φαγητό θα αυτοκτονήσω τώρα μπροστά σου». Είχε κρεμαστεί από το αυτοκίνητο, έχει γεμίσει αίματα. Μου έλεγε «έχω να φάω 10 μέρες. Το ίδιο και τα παιδιά μου».
Το κλειδί
Και ο Γιώργος έχει ακούσει πολλές ιστορίες. Και έχει γνωρίσει εξαιρετικούς ανθρώπους. Τα γράφει όλα στο facebook. Η ιστορία που τον συγκίνησε όμως περισσότερο έχει να κάνει με ένα κλειδί.
Ο Ναζίμ από τη Ντάρα της Συρίας, ήταν τσαγκάρης. «Είχαμε κάτσε ένα πρωινό μαζί και με βοηθούσε να δώσουμε τα τρόφιμα» μου εξιστορεί. «Φεύγοντας για να γλιτώσει από τους βομβαρδισμούς το μόνο που πήρε -αντανακλαστικά- ήταν το κλειδί του μαγαζιού του. Είπαμε πάρα πολλά, είπαμε τον πόνο μας και μου λέει “δεν μας έχει φερθεί κάποιος άλλος μέχρι τώρα έτσι. Πάρε το κλειδί αυτό και να ξέρεις ότι αν φτιάξουν τα πράγματα, αυτό το κλειδί θα μου δείξεις και θα σε φιλοξενήσω. Είναι ότι πιο πολύτιμο έχω”. Εντάξει! Ο άλλος μου έδωσε το κλειδί του μαγαζιού του…».
Από τις αναρτήσεις που έχει κάνει ο Γιώργος στο Facebook καταλαβαίνω ότι έχει συναναστραφεί με πολύ αξιόλογους ανθρώπους.
Πολύ μορφωμένοι άνθρωποι. Αυτοί μιλάνε καλύτερα αγγλικά και γαλλικά από εμάς. Μηχανική ο άλλος. Μου έλεγε για τον Ηρόστρατο. Ο άλλος μου απήγγειλε Σαπφώ! Αυτά να τα λες και να μη σε πιστεύουν! Δε λέω ότι δεν έρχονται και άνθρωποι σκάρτοι -για όνομα του Θεού. Μέσα στους χιλιάδες θα υπάρχουν και σκάρτοι, αλλά ποια είναι η πάστα αυτών των ανθρώπων; Γιατί η Γερμανία πάτησε το Δουβλίνο ΙΙ και δέχεται τόσες εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου; Γιατί ξέρουν ότι οι Σύριοι είναι άνθρωποι ποιότητας. Ξέρει ότι είναι έντιμοι, ότι έχουν ευρωπαϊκό προσανατολισμό και μια άλλη νοοτροπία. Και γιατί δεν δέχεται τους Αφγανούς για παράδειγμα; Γιατί έχουν 50 χρόνια πόλεμο. Από την Αγκαλιά όμως περνάνε όλοι. Άνθρωποι από τη Σομαλία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν μέχρι τη Σρι Λάνκα.
«Πολύ μορφωμένοι άνθρωποι. Αυτοί μιλάνε καλύτερα αγγλικά και γαλλικά από μας. Μηχανική ο ένας. Μου έλεγε για τον Ηρόστρατο. Ο άλλος μου απήγγειλε Σαπφώ! Να τα λες και να μη σε πιστεύουν!»
Και συνεχίζει:
Ακόμα σκέφτομαι όσους έχουν περάσει. Το πόσο σπουδαίους ανθρώπους έχω γνωρίσει. Αντίθετα με την τάση της δαιμονοποίησης.
Εμείς τους κάνουμε αυτούς τους ανθρώπους «ζώα» (σ.σ. σε εισαγωγικά, μου το τονίζει). Εμείς τους κάνουμε αυτούς τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται σαν αγέλη. Γιατί αν είσαι 6 και 7 μέρες στον ήλιο, χωρίς φαγητό, θα κάνεις τα πάντα για να ταΐσεις το μωρό σου. Όταν έχεις 50 χρόνια στο Αφγανιστάν και σε ταΐζουν τα Ηνωμένα Έθνη πετώντας τα τρόφιμα από φράχτες, θα έχεις την ίδια νοοτροπία όταν έρχεσαι εδώ. Δημιουργούμε τους ίδιους τους δαίμονες για να τους καταναλώσουμε αργότερα. Αυτό αν θέλετε να τονίσετε. Τα ποστ που κάνουμε και η τεράστια δημοσιότητα που έχουν λάβει είναι γιατί από πρώτο χέρι λέμε τι αντιμετωπίζουμε. Ότι αυτοί δεν είναι δαίμονες που έρχονται εδώ, ούτε ισλαμιστές, ούτε τζιχαντιστές, ούτε τίποτα. Είναι άνθρωποι σαν κι εμάς. Και δημόσια πρόσκληση και πρόκληση, όποιος δεν το πιστεύει, ας έρθει. Αγκαλιά Λέσβου, στο κέντρο, στην Καλλονή, δίπλα στο Αστυνομικό Τμήμα. Ας έρθει να βοηθήσει. Ας έρθει να δει. Ας έρθει να βιώσει από κοντά και θα δω πόσα λεπτά θα κάνει χωρίς να λυγίσει. Θα το χρονομετρήσω.
Το κράτος πουθενά
Και οι δύο μου λένε ότι το κράτος δεν είναι πουθενά.
«Το μόνο καλό που έχει γίνει με τη νέα κυβέρνηση είναι το θέμα της ιθαγένειας, γιατί τουλάχιστον δεν μας κλείνουν μέσα με αυτόφωρο όταν βοηθάμε πρόσφυγες. Όταν ξέρουμε ότι έχει γεμίσει ο δρόμος γυναικόπαιδα και τα φέρνουμε στην Αγκαλιά. Γιατί παλιά γινόταν και αυτό. Έχουν δικαστεί δύο κοπέλες για την επίδειξη αλληλεγγύης. Αυτό είναι μια καλυτέρευση. Πέρα όμως από κάποια χαοτικά δρομολόγια λεωφορείων και πέρα από κάποια χαοτικά δρομολόγια πλοίων, δεν έχουμε δει τίποτα» μου λέει ο Γιώργος.
«Εμείς τους κάνουμε αυτούς τους ανθρώπους «ζώα». Εμείς τους κάνουμε αυτούς τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται σαν αγέλη. Γιατί αν είσαι 6 και 7 μέρες στον ήλιο, χωρίς φαγητό, θα κάνεις τα πάντα για να ταΐσεις το μωρό σου»
«Δέκα άνθρωποι όλοι κι όλοι κάνουν την καταγραφή, το λιμενικό και η αστυνομία» μου λέει ο Κώστας.
Το κράτος δεν είναι πουθενά. Υπάρχουν κέτερινγκ για τους πρόσφυγες. Τρία κέτερινγκ, τα οποία τα πληρώνει η αστυνομία. Γίνεται ο πλειστηριασμός και σου αναθέτει για παράδειγμα 1.000 μερίδες τη μέρα. Ξέρεις πόσο κοστίζει το άτομο; 5,60 ευρώ. Είναι πάρα πολλά τα λεφτά. Για να πάρεις ένα μπολάκι πολύ μικρό με φακές σάπιες ή ρύζι χάλια.
Σε εσάς πόσο στοιχίζει να κάνετε 1.000 μερίδες φαγητό;
500 ευρώ. Για τους άλλους είναι 5.000 ευρώ. Και 500 ευρώ για ζεστό φαγητό, όχι σάπιο.
Την ώρα που μιλούσαμε μαγείρευαν ήδη στο Χαϊδάρι. Πιλάφι με κόκκινη σάλτσα.
Οι 1.000 μερίδες είναι 40 κιλά ρύζι. Ξέρεις πόσο έχουν 40 κιλά ρύζι; 50 ευρώ. Πιο ακριβά είναι τα υπόλοιπα, παρά το φαγητό. Τα μπολάκια, τα πιρουνάκια κτλ.
«Είμαστε δύο ομάδες, λιγότερο από 10 άνθρωποι στο Μόλυβο και λιγότεροι από 4 εμείς που έχουμε αναλάβει τους χιλιάδες που περνάνε αυτή τη στιγμή από εδώ», μου λέει με μια μικρή απόγνωση στον τόνο του ο Γιώργος. «Αν δεν ήμασταν εμείς θα είχαν γεμίσει και τα βόρεια του νησιού με ανθρώπους που απλά δεν ξέρουν που να πάνε, τι να φάνε, που να κοιμηθούν. Αυτό έχει αρχίσει και μας επηρεάζει πάρα πολύ ψυχολογικά. Είναι τεράστια η πίεση. Αυτό που μας κρατάει όμως στα πόδια μας είναι η τεράστια αλληλεγγύη από όλον τον πλανήτη».
Η αλληλεγγύη
Το δράμα των προσφύγων και κυρίως οι τραγικές εικόνες που καταγράφονται έχουν προκαλέσει ένα ηλεκτροσόκ στον κόσμο παγκοσμίως με αποτέλεσμα να έχουν αυξηθεί οι πράξεις αλληλεγγύης.
«Ακόμα και από τη Ζιμπάμπουε ομογενείς, από την Αστόρια, από το Κλίβελαντ, τουρίστες από όλη την Ευρώπη σταματούν τον παραθερισμό τους και μας υποστηρίζουν. Υπάρχει πλεόνασμα αγάπης και χρηματικής υποστήριξης» μου λέει ο Γιώργος.
Ο Κώστας, που έχει βάλει σκοπό να δει τις πρακτικές της Κοινωνικής Κουζίνας να εξαπλώνεται παντού, μου λέει για τη Μυτιλήνη: «Ήρθε ένας Γερμανός, έδωσε 3.000 ευρώ στα παιδιά στη Μυτιλήνη για να φτιάξουν κουζίνα. Τους είπα τις συνταγές, τις ποσότητες και θα κάνουν 4 κατσαρόλες. Αυτός είναι ο στόχος μας. Αυτό που κάνουμε εμείς να γίνει σε κάθε γειτονιά από άλλους ανθρώπους».
«Ήρθε ένας Γερμανός, έδωσε 3.000 ευρώ στα παιδιά στη Μυτιλήνη για να φτιάξουν κουζίνα. Τους είπα τις συνταγές, τις ποσότητες και θα κάνουν 4 κατσαρόλες. Αυτός είναι ο στόχος μας. Αυτό που κάνουμε εμείς να γίνει σε κάθε γειτονιά από άλλους ανθρώπους»
Εκμετάλλευση
Υπάρχει όμως και μεγάλη εκμετάλλευση, όπως παρατήρησε ο Κώστας.
Υπάρχει αλληλεγγύη αρκετή απ' τον κόσμο αλλά υπάρχει και πολλή γκρίνια. Λένε «τι τους θέλουμε εδώ; Μας πήραν τη θέση. Πάμε στο νοσοκομείο και βλέπω ξένους. Και εμείς τι θα κάνουμε; Να πεθάνουμε; Να πεθάνουν αυτοί». Αυτοί δεν είναι οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη. Είναι οι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται στην ουσία τους πρόσφυγες.
Οι άνθρωποι που μένουν στον δρόμο και έχουν ανάγκη από ένα πιάτο φαΐ καταλαβαίνουν και τον άλλο που έχει ανάγκη. Και ειδικά η Μυτιλήνη που το 60-70% είναι πρόσφυγες, από τη Μικρά Ασία και το Αϊβαλί. Το 30-40% ήταν γκρίνια και εκμετάλλευση.
Με ποια μορφή;
Για παράδειγμα στο ξενοδοχείο αντί για 50 ευρώ που παίρνουν κανονικά, τους έπαιρνε 90 ευρώ. Για να πάρει ταξί ένας πρόσφυγας που μόλις έφτανε το πόδι του στο νησί, πλήρωνε 10 ευρώ το κεφάλι για μια απόσταση 2 χιλιομέτρων. Αυτά τα είδα με τα μάτια μου και μου τα είπαν οι ίδιοι οι ταξιτζήδες. Τι να σου λέω τώρα... 2 ευρώ για ένα μπουκαλάκι νερό.
Ταρίφα δουλέμπορου
Σύμφωνα με τα όσα είπαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες στον Κώστα, που πέρασε 25 ημέρες μαζί τους, ο δουλέμπορος παίρνει 800 ευρώ το κεφάλι για τα παιδιά και 1.200 με 1.800 ευρώ για τους ενήλικες. «Και οι Τούρκοι δουλέμποροι συνεργάζονται με τους Έλληνες, οι οποίοι τους περιμένουν από την απέναντι πλευρά για να πάρουν την μηχανή και ότι άλλο, να τα πάνε απέναντι ξανά» μου λέει.
Το ταξίδι
Το ταξίδι από τα ελληνικά νησιά μέχρι την Βόρεια Ευρώπη είναι μακρύ.
«Ο στόχος τους είναι να φτάσουν στη Μυτιλήνη, να πάρουν το χαρτί, να καταγράφουν και να πάρουν το πλοίο να φτάσουν στην Ειδομένη και να φύγουν από την Ελλάδα. Κανένας δεν θέλει να μείνει εδώ» μου λέει ο Γιώργος.
Το ίδιο και ο Κώστας: «Έχουν όλοι πλάνο για το που θα πάνε. Γερμανία, Φιλανδία, Σουηδία, Ουγγαρία. Όπου έχουν συγγενείς. Ελλάδα δεν θέλει να μείνει κανένας. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι μετανάστες, είναι πρόσφυγες. Ο πρόσφυγας για να φύγει από τον τόπο του, πάει να πει ότι πούλησε ότι είχε και δεν είχε, πήρε ορισμένα χρήματα και πάει να κάνει μία καινούργια αρχή αλλού».
Οι δύο αυτές οργανώνεις, μαζί με άλλες (όπως το Στέκι Μεταναστών και το Χωριό Όλοι Μαζί), είναι δίπλα στους ανθρώπους που το έχουν ανάγκη. Έτσι, δεν θα μπορούσα να κλείσω χωρίς μια προτροπή: θυμηθείτε όλες αυτές τις διαφορετικές ανθρώπινες ιστορίες που διαβάσατε σε αυτό το κείμενο όταν βρεθεί ξανά μπροστά σας ένας άνθρωπος που έχει ανάγκη. Και ας πάρουμε όλοι ένα παράδειγμα ζωής.
No comments:
Post a Comment