«Γιατί... μας μισούν»;

Της Ζέζας Ζήκου

Η Μέρκελ δεν είναι μόνον αρχηγός του μεγαλύτερου κράτους της Ε.Ε. αλλά σύμβολο μίσους των θυσιών στο κοινωνικό επίπεδο, μία προσωποποίηση της αποικιοκρατίας της λιτότητας, επισημαίνεται στο χθεσινό πρωτοσέλιδο άρθρο γνώμης στην εφημερίδα Financial Times Deutschland με τίτλο «Το δυσκολότερο ταξίδι της Μέρκελ». Επομένως, η Μέρκελ δεν πρέπει να περιοριστεί σε συζητήσεις για την τρέχουσα κατάσταση. Η Ελλάδα κινδυνεύει με κοινωνική και πολιτική κατάρρευση, προειδοποιεί το ίδιο άρθρο. Είναι ακατανόητο, τονίζεται στο άρθρο, το γιατί η Μέρκελ καθυστέρησε τρία ολόκληρα χρόνια να επισκεφθεί την Ελλάδα, η κατάσταση της οποίας απετέλεσε κάποια στιγμή κίνδυνο για ολόκληρη τη Νομισματική Ενωση. Ωστόσο, το λάθος της το διορθώνει τώρα!.. Το περιοδικό Der Spiegel αναρωτιόταν τις προάλλες «γιατί μας μισούν», παραπέμποντας στην αντίστοιχη απορία του Τζορτζ Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Οπως η Αμερική εισέπραξε τον φθόνο των υποδεέστερων ανταγωνιστών και την οργή των θυμάτων της σε παγκόσμια κλίμακα, το ίδιο αρχίζει να εισπράττει και η Γερμανία στον ευρωπαϊκό Νότο. Αν η Γερμανία βλέπει τον εαυτό της ως τον γενναίο πυροσβέστη που επεμβαίνει σε κάθε πυρκαγιά στην Ευρώπη, «οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η Γερμανία είναι ο εμπρηστής», έγραφε πρόσφατα ο βρετανικός Economist. Στη χορεία όσων καυτηριάζουν την ιθύνουσα τάξη της Γερμανίας για οικονομικό εθνικισμό προστέθηκαν πρόσφατα και πολιτικοί που έχουν υπηρετήσει επί δεκαετίες τη γερμανική σύλληψη της ΟΝΕ. Οπως έγραψε ο Μπερνάρ Κασέν στο περιοδικό Le Monde diplomatique διαπιστώνεται «συναίνεση του Βερολίνου», κατ’ αναλογία προς την επώδυνη «συναίνεση της Ουάσιγκτον» που επέβαλε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στη Λατινική Αμερική και την Αφρική κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Μέχρι πρόσφατα γνωρίζαμε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση εδράζεται στο τρίγωνο Βρυξέλλες - Στρασβούργο - Λουξεμβούργο, που φιλοξενούν την Κομισιόν, το Ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αντίστοιχα. Στο εξής θα πρέπει να συμβιβαστούμε με την ιδέα μιας Ευρώπης, όπου οι κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονται στο τρίγωνο με κορυφές το Βερολίνο, έδρα της γερμανικής καγκελαρίας, τη Φρανκφούρτη, όπου φιλοξενείται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και την Καρλσρούη, όπου βρίσκεται το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο, ύστατος κριτής των ευρωπαϊκών συνθηκών. Το ρητορικό ερώτημα του Κίσινγκερ (Ευρωπαϊκή Ενωση; Και σε ποιον απ’ όλους να τηλεφωνήσει ο Λευκός Οίκος όταν χρειαστεί;) βρήκε επιτέλους την απάντησή του: Στην Αγκελα Μέρκελ! Ο Μάρτιν Γουλφ έγραφε πρόσφατα στους Financial Times ότι όσο τραβηγμένο και αν ακούγεται σήμερα, είναι πιθανό ο «ιός» της κρίσης να πλήξει και την εύρωστη Γερμανία. «Το Βερολίνο είτε θα αποχωρήσει από το ευρώ είτε θα βοηθήσει αποφασιστικά τον Νότο», επισημαίνει ο επικεφαλής αρθρογράφος των F.T. Πολλοί εκτιμούν ότι αν το 2010/11 σφραγίστηκε από τη δημοσιονομική κρίση στην περιφέρεια της Ευρωζώνης, το 2013 μπορεί να δει αυτήν την κρίση να μεταφέρεται στον ίδιο τον πυρήνα της. Αλλά οι Γερμανοί θεωρούν πως οι ίδιοι είναι τα πραγματικά θύματα της κρίσης. Οι Γερμανοί υπήρξαν πάντα άψογοι, δεν έζησαν ποτέ πάνω από τις δυνάμεις τους, δεν δανείστηκαν χρήματα για να αγοράσουν πράγματα που δεν χρειάζονταν. Οταν οι άλλοι έκαναν πάρτι, εκείνοι υπέμεναν στωικά την περικοπή των μισθών τους. Αν, λοιπόν, τώρα βοηθούν, το κάνουν από φιλανθρωπία. Αλλά αυτή η εικόνα είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή είναι ότι την εποχή των παχειών αγελάδων οι Γερμανοί τραπεζίτες δάνειζαν όλο τον υπόλοιπο κόσμο σαν τρελοί. Ακολουθώντας μια φρόνιμη πολιτική στο εσωτερικό, δάνειζαν τους Αμερικανούς, τους Ιρλανδούς, τους Ισλανδούς και φυσικά τους Ελληνες, για να κάνουν όποια τρέλα ήθελαν. Σε ένα άρθρο του στο «Vanity Fair» που έχει γράψει ιστορία, ο Μάικλ Λιούις προσφέρει μια ψυχαναλυτική εξήγηση: οι Γερμανοί έχουν ταυτόχρονα μια έμμονη ιδέα με την καθαριότητα και με τη βρωμιά. Εξωτερικά είναι πεντακάθαροι και εσωτερικά κοπρολάγνοι. Ολόκληρη η παράδοσή τους είναι γεμάτη με παροιμίες και ανέκδοτα που περιστρέφονται γύρω από τα κόπρανα και τον πρωκτό. Ετσι συνέβη και με την οικονομική κρίση: οι γερμανικές τράπεζες που ήθελαν να κυλιστούν λίγο στη βρώμα έπρεπε να απευθυνθούν στο εξωτερικό. Δεν ωφελεί, λοιπόν, να ισχυρίζονται ότι είδαν φως κι ανέβηκαν. Ούτε μπορεί η κυβέρνηση του Βερολίνου να νίπτει τας χείρας της. Οπως λέει και ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Γκόρντον Μπράουν, η Γερμανία πρέπει να αντιληφθεί ότι όπως υπήρξε μέρος του προβλήματος, έτσι πρέπει να γίνει μέρος και της επίλυσής του.