Προ-βολες

Η θυσία στον Ιστγουντ

Tου Σπυρου Γιανναρα

Oι άνθρωποι που κάνουν τέχνη γιατί έχουν κάτι να πουν δεν κρύβονται. Δεν ξέρω άλλον που να καταπιάστηκε με το εξόχως δύσκολο θέμα της θυσίας στον κινηματογράφο μετά τον Ταρκόφσκι. Εξόχως δύσκολο, διότι τα κοινωνικά δεδομένα, η γλώσσα της εποχής, οι προσλαμβάνουσες των ανθρώπων έχουν τόσο πολύ αλλάξει, που όταν μιλάς για θυσία δεν γίνεται αντιληπτό για τι ακριβώς πρόκειται. Στην καλύτερη περίπτωση, ένα μόλις βήμα μετά την εμφατική αδιαφορία, είναι η κατάταξη του στην κατηγορία του δογματικού Χριστιανού, που παπαγαλίζει το ανιαρό του ποίημα.

Ποιες προσλαμβάνουσες έχει ο Ιστγουντ και κατορθώνει να κάνει μια ταινία για τη θυσία, χωρίς να πέσει στην (πιο προφανή) παγίδα της ηθικολογίας; Πώς καταφέρνει να θίξει ένα τόσο «ξένο» για μας θέμα, χρησιμοποιώντας εντελώς σημερινή, απτή, αληθινή γλώσσα; Πώς, ας πούμε, ο Αγγελόπουλος, που γαλουχήθηκε στις χριστιανικές οργανώσεις, που πήρε το «επαναστατικό» βάπτισμα του πυρός στην Αριστερά δεν μπόρεσε ποτέ να ψελλίσει το παραμικρό για ένα τέτοιο ζήτημα; Εκπληξη προκαλεί ο τρόπος ανάδειξης της απροσμέτρητης απόστασης που χωρίζει τη μη Εκκλησία (τη μέση δυτική -και κατ’ επέκταση ορθόδοξη- ενορία) από την έμπρακτη θεολογία της αγάπης και της θυσίας. Εκπληκτικό σχόλιο στο χαμένο πρότυπο του άνδρα αποτελεί η διαρκής αντιπαράθεση του ήρωα με την αλητεία του αχαλίνωτου ενστίκτου και της τυφλής βίας που αλωνίζει στους δρόμους, σπαταλώντας τη ζωή της. Η σχέση που εξυφαίνεται μεταξύ του ήρωα και του νεαρού Κινέζου αναδεικνύει δίχως μελοδραματισμό το γεγονός ότι η σχέση με τον άλλο είναι μια μοναδική δέσμευση για την οποία αξίζει κάθε θυσία, διότι δίνει νόημα στη ζωή. Σε αντιδιαστολή με την κενή σχέση αίματος με τον γιο, που τίποτα δεν μπορεί να γεμίσει.

Μόνο με τη θυσία είναι δυνατόν να υπερβεί το κενό που χωρίζει τα άτομα, να ιδρυθεί σχέση μεταξύ των αυτοϊκανοποιούμενων «ανεξάρτητων» και προπάντων θεμελιωδώς μοναχικών μονάδων που κατοικούν τον κόσμο. Γιατί οι ανταλλακτικές «σχέσεις» είναι στείρα χορογραφία στο κενό. Σαν τις κωμικές κινήσεις των αστροναυτών στο διάστημα.